Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przybyciadoBułgariiw886r.dopojawieniasięnajstarszychznanychnamnapisów
cyrylickichzkońcaIXw.upłynęłozaledwiekilkalat.Mimowoliwięcnasuwasię
zasadniczepytanie:cospowodowałotakwielkąróżnicęwrozwojuobupism?Czy
zachodniSłowianiestalikulturalnieowieleniżejodSłowianbałkańskich,czy
wśródtychostatnichpojawiłasięmożejakaśutalentowanajednostka,naktórą
słowiańskizachódmusiałczekaćsześćwieków?Przypomnijmysobiejednakoko-
liczności,wjakichHusdokonałswojejreformyortograficznej.Otóżzapoznałsię
onprzedtemzfonematycznympismemsłowiańskim–głagolicą.Przekonałsię,że
możnapisaćpoczeskupismemmającymosobnyznakgraficznydlakażdego
fonemu.StałosiętomożliwedopierodziękizadomowieniusięwPradzechor-
wackichgłagolaszy,sprowadzonychprzezKarolaIVw1347r.Głagolica,która
podsunęłaHusowimyślstworzeniasłowiańskiegopismafonematycznego,stała
sięnajprawdopodobniejrównieżnatchnieniemtwórcówcyrylicy.
PowypędzeniuzMorawuczniowieCyrylaiMetodego,wśródnichKlemens,
zwanypóźniejOchrydzkim,NaumiAngelaryprzybylizapewnew886r.doów-
czesnejstolicyBułgarii–Pliski.Tu,wzasięgupiśmiennictwagreckiego,któryś
znichdoszedłdowniosku,żeużywaniedwóchróżnychalfabetówprzezludność
wwieluwypadkachdwujęzycznąniemasensu,żewspólnepismoułatwikontakty
kulturoweiżepowinnotobyćpismogreckie.UczniowieCyrylaiMetodegoznali
doskonaległagolicę,wiedzieliwięc,ileliterpowinienmiećalfabetsłowiański
iuzupełnilipismogreckienowymiznakami.Stałosiętozapewneprzedpowsta-
niempresławskiejszkołypisarskiej,atazkoleirozwinęłasięchybazarazpo
przeniesieniustolicyBułgariizPliskidoPresławiaWielkiegow893r.
Niektórzysądzą,żetwórcącyrylicybyłśw.KlemensOchrydzki.Jesttojednak
małoprawdopodobne,ponieważśw.Klemenswniespełnarokpoprzybyciudo
PliskizostałwysłanyprzezksięciaBułgarówBorysa-MichałanazachóddoOchry-
dy,gdziezałożyłochrydzkąszkołępisarskąpielęgnującągłagolicę.Zapewnenie
byłtoteżśw.Naum,przywiązanydogłagolicyikierującyod893r.głagolską
szkołąochrydzką.
10.Historiapoglądównapowstaniecyrylicy.
Dyskusjadotyczyprzedewszystkimczasupowstaniacyrylicywstosunkudogła-
golicy.Chociażjużw1755r.GiuseppeSimonioAssemani(1687–1768)przeciw-
stawiłsięprzednaukowejtradycjigłoszącej,żetwórcągłagolicybyłśw.Hieronim
(346–420),atymsamymgłagolicabyłastarszaodcyrylicy,toprawdziwądyskusję
rozpocząłw1785r.JobFelix(wklasztorzeGelasius)Dobner(1719–1790),który,
zachowującpoglądostarszeństwiegłagolicy,przypisałjąśw.Cyrylowi.Innego
zdaniabył,,ojciecfilologiisłowiańskiej,,,JosefDobrovsk”(1753–1829).Sądziłon,
żepismemKonstantyna-Cyrylabyławłaśniecyrylica,agdysobórspalotański
(splicki)z1059–1060r.zabroniłjejużywać,zastąpionojąnowostworzonągłago-
licąidlazmyleniaopiniiwładzkościelnychprzypisanojejautorstwośw.Hiero-
nimowi,cieszącemusięwielkimkultemdoktorowiKościołaitwórcyłacińskiej
Wulgaty.Niewykluczałteż,żegłagolicapowstałaznaczniepóźniej–poostatecz-
nymzatwierdzeniuliturgiisłowiańskiejprzezpapieżaInocentegoIVw1248r.
I.PISMO
39
