Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoriaopóźnympoczątkugłagolicybyławowymczasiezrozumiała.W1807r.
wktórymDobrovsk”ogłosiłswojepoglądy,nieznanejeszczebyłynajstarszeteksty
głagolickie.Wprawdzietzw.KodeksAssemaniegoodkrytow1736r.,pewneinfor-
macjeonimAssemanidałw1755r.,aleopublikowanogoporazpierwszydopiero
w1865r.KolejnympoznanymzabytkiemgłagolickimbyłogłoszonyprzezKopitara
w1836r.rękopisCloza.Trochęzamieszaniaspowodowałteżnowoodnaleziony
w1837r.EwangeliarzzReims.JegostarszaczęśćzXIw.pisanabowiembyła
cyrylicą,zaśmłodsza,XIV-wieczną,chorwackąkanciastągłagolicą.Obazabytki
badałBartłomiej(Jernej)Kopitar(1780–1844),któryniezgodziłsięzpoglądami
Dobrovskiego.PrzyokazjiwydaniaFragmentówClozaw1836r.,apóźniejEwan-
geliarzazReimsw1843r.,doszedłdowniosku,żegłagolicajestconajmniejtak
dawnajakcyrylica,amożenawetstarsza.Dopuszczałteżmożliwość,żeCyryl
iMetody,piszącycyrylicą,stworzylirównieżgłagolicę.
Dyskusjęnadługielatazamknął(oczywiścietylkomerytorycznie,boróżnych
wypowiedzibyłojeszczewiele)słowackiuczonyPavelJozefŠafárik(1795–1861;
jegonazwiskoznanejestteżwwersjijęzykowejczeskiej:Šafar
'ik,azaniąunas
wspolszczonejSzafarzyk;tapostaćdominujewpracachpolskichslawistów).Jego
argumentyz1858r.,dowodzącestarszeństwagłagolicy,którąuważałzapismo
23
CyrylaiMetodego,sądodziśaktualne.Szczegółowoomówimyjewparagrafie23.
▼
ZatwórcęcyrylicySzafarzykuważałśw.Klemensa.
WXXw.nowehipotezywnieśliuczenibułgarscyirosyjscy.Dyskusjaodżyła,
zagadnieniemtymzająłsięIVMiędzynarodowyKongresSlawistówwMoskwie
w1958r.GłównymrzecznikiemstarszeństwacyrylicybyłbułgarskislawistaEmil
Georgiew(1910–1982).Przyznającautorstwogłagolicyśw.Cyrylowi,głosiłtezę
oniezależnym,wcześniejszymistnieniucyrylicyuSłowianpołudniowych.Zuczo-
nychrosyjskichnajbardziejkrańcowestanowiskozająłWiktorIstrin(1906–1967).
Twierdził–nawiązującczęściowodoteoriiDobrovskiego–żeistniejącauSłowian
wschodnichprotocyrylicazostałaudoskonalonaprzezCyrylaiMetodego,agła-
golicęstworzyłplanowanynastępcaMetodego,św.Gorazd,gdy,wypełniającdu-
chowytestamentswegomistrza,wróciłukradkiemnaMorawyiusiłowałwprowa-
dzićwbłądbiskupaniemieckiego.Tegotypuwywodyniektórzynazywają,,paleo-
graficznymromantyzmem,,.
11.JakiPsałterziEwangelięczytałKonstantynwChersonie?
Wjednymzpodstawowychdokumentówopisującychżycieśw.Cyryla,tzw.Legendzie
panońskiej(VIII15;oryginałwrazzwariantamizróżnychrękopisówopublikowali
FranGriveciFranTomńic
',apolskiprzekładT.Lehr-Spławiński),jestwzmianka
otym,żeKonstantynpodczaswyprawymisyjnejdoChazarówznalazłwChersonie
PsałterziEwangeliępisanetajemniczymiliterami,którejednakszybkonauczyłsię
czytaćirozumieć.Wzachowanychodpisachliteryteokreślonesąprzymiotnikami:
rus…sk․,ros…sk․,ruż,k․.Znaczenietychokreśleńdodziśjestprzedmiotemżywej
dyskusji.Istniejątrzypodstawoweinterpretacje.Pierwszazapierwotnąprzyjmuje
postaćrus…sk․inadajejejwspółczesneznaczenie.Jejzwolennicy(np.Istrin)uwa-
żają,żepismemtymbyłaistniejącajużtuprotocyrylica,aprzekładybiblijnemiały
40
CZĘŚĆPIERWSZA•PISMOITEKSTY
