Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
.aniemo.Wtranskrypcji:kne
'z…bognażane
'jestnicz…głenanjem․.Jesttoglosa
(zgr.η
‘γlω
˜σσa,,język,,),czylinotatkawyjaśniającafragmentpodstawowegotekstu
łacińskiego:DominusDeusnosteretnonestin(i)quitasineo.
średniowiecznetekstysłowiańskieposługującesiępisowniąniezłożonąpisane
sąnajczęściejtzw.minuskułąkarolińską(łac.minusculus,-a,-um,,mały,niewiel-
ki,,).TentyppismałacińskiegoszerzyłsięwśródSłowianwrazzakcjąmisyjną
bawarskiejarchidiecezjisalzburskiejwKaryntii,PanoniiinaMorawachodkońca
VIIIw.DoCzechiPolskiminuskułakarolińskadotarłajużwXw.Początkowo
służyładozapisywaniatekstówłacińskich,wkrótcejednakstałasięnarzędziem
pisarzysłowiańskich.Przykładminuskułykarolińskiejpokazujerys.2.
4.Pisowniazłożona.
Jakwidzieliśmy,pisownianiezłożonaniepotrafioddaćwielugłoseksłowiańskich
iwzwiązkuztymtensamznakgraficzny,czyligrafem,mógłpełnićkilkafunkcji.
Byłotobardzoniewygodneistosunkowowcześnie(nagruncieczeskimodkońca
XIIIw.,unasodpołowyXIVw.),byćmożepodwpływemłacińskichdwuznaków
ch,th,ph,ae,oe,pojawiasięnowysystemnazywanypisowniązłożoną.Polegałon
nawprowadzaniupołączeńdwu-,anawettrzyliterowych,dlaoznaczeniagłosek
obcychjęzykowiłacińskiemu.Naprzykład,głoskężpisanojako
∫
z,
∫∫
,
∫
ch;śjako
sz,ssy,sch;z
'jakoz,sz,s;c
'jakoczitd.Niebyłojednakjednejustalonejreguły,
różnicewystępowałynietylkomiędzyrękopisami,lecztakżewobrębiejednego
tekstu.Niebyłoteżistotnychróżnicmiędzyortografiączeską,polskąałużycką,
chociażmożnazauważyćpewnezwyczajelokalne.Polacyznacznieczęściejniż
Czesiużywalipołączeniaszdlagłoskiż,Czesichętniejpisalijąprzezpodwójne
∫∫
lub
∫
s.Łużyczanienatomiastczęściejwprowadzalizwyczajeniemieckie,np.pisali
żprzez
∫
ch,cprzeztz,ćprzezcz
∫
ch.
Przyjrzyjmysięprzykładomtakiejpisowni.Ortografięstaroczeskąistaropolską
zilustrujemyrównoległymtekstembiblijnym(GenI1–5),obawedługwydania
StanisławaUrbańczyka(1909–2001)iVladimiraKyasa(1917–1990):Bibliakró-
lowejZofii(szaroszpatacka).Wrocław–Warszawa–Kraków1965,obazXVw.
TekststaroczeskipochodzizeStaregoTestamentuCardy.Poprawejstronieten
samfragmentzBibliiświętowacławskiej,drukowanejw1715r.pisowniąpośrednią
międzystaroczeskąawspółczesną.Jesttoprzedrukzfotografiistarodrukuza-
mieszczonejwpracy:J.Merell,Biblevc
'esky
'chzem
'chodnejstarż
l
'chdobdo
l
souc
'asnosti,(Praha)1956.PoprawejstroniestaropolskiegofragmentuzBiblii
królowejZofiitensamtekstwpisowniwspółczesnej.
Tekststaroczeski:
(poc
Moizie
'inagi
∫
vowi)
∫
ieprweknihy
UPoc
'atcze
∫
tworzilbuohnebe͞
yzemiAlezemiebylanevz
'itec
'na
aprazdna,atmybiechunatwar
'i
propa
∫
ti:aduchboz
'izna
∫∫
ie
∫∫
e
24
CZĘŚĆPIERWSZA•PISMOITEKSTY
KapitołaI.PrwnjKnihy
Mogz
'j
∫∫
owy.
NAPoc
'átku
∫
twor
'iłBu
˚hNebe͞
aZemi.Zeme
'pakbyłanene
∫
aucy
´
vz
'itkuaprázdná͞atmy
´były
nadtwár
'jpropa
∫
ti:aDuchBoz
'j
