Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Istniejekilkamechanizmówwprocesieprzepuszczalnościbłonkomórkowychdla
cząsteczek.Przypuszczasię,żewbłonachkomórkowychmogąistniećdrobniutkiepory
wielkościok.0,7nm,któreprzyodpowiedniozmieniającymsięrozmieszczeniuładun-
kówujemnychidodatnichmogłybyprzepuszczaćrazkationy,innymznówrazemsub-
stancjeamfoteryczne.Jednakżedotejporynieudałosięwykazaćporówwbłonieko-
mórkowej.
Innymmechanizmemprzenikaniaprzezbłonyjestprocesdyfuzjibiernej,pole-
gającynatym,żecząsteczkiprzenikajązobszaruowyższymstężeniujonówdoobsza-
ruostężeniuniższym.Szybkośćtegoprocesujestwprostproporcjonalnadoróżnicystę-
żeńjonówmiędzydwomaśrodowiskami.Zdrugiejstronybłonykomórkowemajązdol-
nośćwybiórczegoprzepuszczaniaorazmogązmieniaćszybkośćprzenikania
cząsteczek.
Wiadomozlicznychobserwacji,żestężeniejonówpotasowychwewnątrzkomórek
jest10–20razywiększeniżwotaczającymjepłynietkankowym.Natomiaststężeniejo-
nówsodowychjestzwyklewiększewśrodowiskuzewnętrznymniżwewnątrzkomórki.
Wynikawięcztego,żepobieranieiwydalanietychjonówzachodziwbrewgradientowi
stężeń.Wtymteżm.in.objawiasięwybiórczośćbłoncytoplazmatycznych,któremuszą
posiadaćwielemechanizmówumożliwiającychzapewnieniekomórceodpowiednich
warunkówidopływutakichilościskładników,jakiesąpotrzebnedojejżycia.
Procesytewymagająokreślonychilościenergii.Awięcwszystkiezjawiskazwiązane
zprzenikaniemcząsteczekprzezbłonykomórkowewymagająceenergiinazywamy
transportemaktywnym.Natejdrodzemogąprzechodzićokreślonesubstancjedo
komórkiibyćzniejwydalone.
Kolejnymmechanizmemprzechodzeniaprzezbłonykomórkowejestprocesdyfuzji
ułatwionej.Wtymprocesiecząsteczkaprzenoszonałączysięwobrębiebłonykomór-
kowejzinnąsubstancją,tzw.nośnikiem,którymożeswobodnieporuszaćsięwobrębie
warstwylipidowejbłonykomórkowej.Poprzeniesieniucząsteczkidowarstwybiałkowej
następujerozpadtymczasowegokompleksu:nośnik–cząsteczkaprzenoszona;nośnik
pozostajewbłonie,cząsteczkaprzenoszonawnikadocytoplazmy.Koncepcjanośników
jestszczególnieprzydatnaprzytłumaczeniuprzechodzeniadocytoplazmysubstancjina
zasadziegradientustężeń.Natejdrodzedokomórkiwnikająnp.cukry.Charakternośni-
kówniejestjeszczewpełnipoznany.Przypuszczasię,żesątolipidy.
Pozawchłanianiemprzezkomórkęcząsteczeksubstancjistałych
(fagocytoza)zaobserwowanorównieżwnikaniedożywychkomórek
małychporcjisubstancjipłynnych(pinocytoza)wpostacipęcherzy-
kówmikropinocytarnychośrednicy50nm,odrywającychsięodbłony
komórkowejkuwnętrzukomórki.Wnikającenatejdrodzesubstan-
cjeotoczonesązawszebłonąelementarną,którawpuklasiępoczątko-
wodocytoplazmy,anastępnieodrywasięodniej,tworzącpęcherzyk,
wewnątrzktóregoznajdujesięrozpuszczonawpłyniewchłoniętasub-
stancja.
Pinocytozajestindukowanaprzezpewnesubstancje.Itakcząstki
oładunkachujemnychsąwchłanianeszybciejniżcząstkioładunkach
dodatnich.
Pinocytozajestprocesemaktywnym,bozużytkowujeenergię,alenie
odznaczasięwybiórczościąprzywchłanianiumateriału.Istniejąprzy-
puszczenia,żeglikokaliksmawywieraćwpływnaselektywnośćpobie-
ranegoprzezkomórkęnadrodzepinocytozymateriału.
Jakzpowyższegowynika,pojęcienprzepuszczalność”kryjewsobie
wielkąróżnorodnośćmechanizmów,zktórychniewszystkiezostały
poznane.
72
