Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żeniasubstratupotrzebnegodoreakcjikatalizowanychprzezenzymy
zlokalizowanewścianachbłonodgraniczających.
Wszystkiekomórkiotoczonesąbłonąodgraniczającącytoplazmęko-
mórkiodśrodowiska.Błonętakąnazywamycytolemąalboplazmole-
mą.Grubośćjejwynosi7,5–10nm.Oznaczato,żebłonatawidoczna
jesttylkowmikroskopieelektronowym.Wyróżniasięwniejtrzywar-
stwy:blaszkęzewnętrzną(grubośćok.2,5nm),blaszkęwewnętrzną
skierowanądokomórkiorazleżącąmiędzynimiprzestrzeńgrubościok.
3nm.Błonytezbudowanesązbiałekifosfolipidów.Ichwzajemnysto-
sunekwynosiśrednio2:1.
Budowawszystkichbłonwystępującychwkomórcejestwzasadziepodobnadobło-
nyotaczającejkomórkę.Fosfolipidytworządwuwarstwowąbłonę,którawtemp.370C
jestpółpłynna,przezcopozwalanaprzesuwaniesięwjejobrębieróżnychcząsteczek.
Fosfolipidybłonykomórkowejutworzonesązczęścihydrofilowychihydrofobowych.
Częścihydrofilowemająnaswychbiegunachelektrycznienaładowanegrupy,częścihy-
drofobowenieposiadająładunku.Sąoneutworzonezdługichłańcuchówkwasówtłusz-
czowych.
Tworzeniebłonyzachodziwtensposób,żefosfolipidyukładająsięwdwiewarstwy.
Wobuwarstwachcząsteczkihydrofilowesąskierowanenazewnątrzdootoczeniako-
mórki(warstwazewnętrzna)orazdocytoplazmykomórkowej(warstwawewnętrzna).
Pozafosfolipidamiobiewarstwyzawierajątakżecholesterolorazobojętnelipidy,które
wzmacniająbłonę.Wmikroskopieelektronowymbłonamabudowętrójwarstwową.
Wwarstwiezewnętrznejblaszki,skierowanejdootoczeniakomórki,glikolipidyuło-
żonesąregularnie,ichłańcuchypolisacharydowesięgajądopowierzchnizewnętrznej.
Tełańcuchytworząwrazztakimiłańcuchamipolisacharydowymi,pokrywającymikaż-
dąbłonębiałkowąkomórki,warstwęróżnejgrubości,zależnąodtypukomórki,zwaną
glikokaliksem(p.s.71).
Białkabłonykomórkowejdzieląsięwzależnościodswejbudowynadwiegrupy.Są
to:1)białkaintegralnei2)białkaperyferyjne.Obatetypybiałeknależądobiałekglo-
bularnychimająodcinkihydrofoboweihydrofilowe.Częścihydrofilowewystająponad
błonękomórkową,hydrofoboweleżąwobrębiebłonyisąściślepowiązanezsąsiadują-
cymiznimifosfolipidami.Białkaintegralnesięgająpoprzezcałąbłonę.Sąonemocniej
przytwierdzonedobłonyniżłatwiejekstrahującesiębiałkaobwodowe.Dużączęśćbia-
łekbłonowychstanowiąglikoproteiny.Posiadająonełańcuchywęglowodanowe,które
sięgająażdopowierzchnizewnętrznejkomórki.Częśćbiałekbłonowychjestenzymami,
innedziałająjakobiałkatransportujące,jeszczeinnenależądobiałekreceptorowych.
Czynnościowoważnejest,żewiększośćbiałektransportujących,którezregułynależądo
białekintegralnych,sąsiadujezbiałkamienzymatycznymi.
Białkaintegralnemogąmiećdrobnekanaliki,poprzezktórezachodziwymianasub-
stancjirozpuszczalnychwwodzie,międzyotoczeniemkomórkiajejwnętrzem,np.jo-
nów.Białkaintegralneniesąmocnozwiązanezmiejscemswojejlokalizacji.Mogąone
przemieszczaćsięwobrębiebłonykomórkowej.Ruchbiałekwobrębiebłonykomórko-
wejniejestprzypadkowy.Jestonkontrolowanyprzezwewnątrzkomórkowemechani-
zmy.Wprocesietymbiorąudziałczęścicytoszkieletukomórki(filamentyaktyny,mi-
krotubuleifilamentypośrednie,p.s.74).Napodstawieobserwacjimozaikowategoroz-
łożeniabiałekbłonowych,ichruchliwościorazpłynnejwłaściwościwarstwylipidowej
nazwanotenmodelbłonykomórkowejnmodelempłynnejmozaiki”(ryc.16).
Czynnośćbłonykomórkowejjestwieloraka.Przedewszystkimsta-
nowionabarierędyfuzyjną.Błonykomórkowesąprzepuszczalnese-
lektywnie.
Pozatymbłonakomórkowamożewspółuczestniczyćwprocesieroz-
poznawaniainnychkomórek,atakżeprzetwarzaniasygnałów.
70
