Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gająseparacjikomórekiwystępująwtkankachnarażonychnadużystresmecha-
niczny(skóra,serce,macica).
Połączeniakomunikujące(gapjunctions)–sątopołączeniadwóchsąsiadują-
cychkomórekprzezwypełnionewodącylindrycznekanałymiędzyichbłonami,
przezktóreprzechodząswobodniejony,cukryiinnedrobnemolekuły.Połączenia
takiewystępująwsercuimięśniachgładkich,wktórychpobudzenieelektryczne
rozchodzisięodkomórkidokomórki.
Transportprzezbłonykomórkowemożebyćbiernylubczynny.Wprocesie
biernymróżnesubstancjeprzechodząprzezbłonękomórkowąbezudziałuenergii
zkomórki.Doprocesówbiernychnależą:dyfuzja,osmoza,ułatwionadyfuzja,fil-
tracja.
Dyfuzjapoleganaruchucząsteczekzobszarudużegoichstężeniadomałego.
Osmoząnazywamydyfuzjęwodyprzezbłonępółprzepuszczalną;wodajest
związkiemwysocepolarnymiwobectegoniemożeswobodnieprzechodzićprzez
podwójnąwarstwęlipidową,alejejcząsteczkajestdostateczniemała,abyprzenikać
beztruduprzezporywiększościbłonplazmatycznych.Osmozazachodziwwarun-
kach,gdyistniejeróżnicawstężeniusubstancjirozpuszczonychpoobustronach
błony.
Dyfuzjaułatwionajestprocesempodobnymdozwykłejdyfuzji,alesubstan-
cjadyfundującajestzwiązanazeswoistymbiałkiembłonylipidowej(np.przenika-
niedokomórkiglukozy,którejcząsteczkajestzadużainierozpuszczalnawlipi-
dach).
Filtracjajesttoruchwodyirozpuszczonychwniejsubstancjiprzezbłonępół-
przepuszczalnązwyższegodoniższegoobszaruciśnieniahydrostatycznego(np.
ruchwodyprzezścianynaczyńwłosowatychorazpowstawaniemoczuwnerkach).
Egzocytozajesttoruchjakiejśsubstancjiwydalanejzkomórki.Substancjata-
kazostajezamkniętawpęcherzykumembranowym,któryzostajeprzesuniętywcy-
toplazmiedobłonykomórkowej,zktórąsięłączy,anastępniepęka,wydalającswą
zawartośćnazewnątrzkomórki.Wtensposóbodbywasięwydzielaniehormonów,
neuroprzekaźników,wydzielanieśluzu,wyrzucanieodpadkówprzemiany.
Endocytozajesttoprocespolegającynapowstawaniumałegowpukleniawbło-
niekomórkowejodzewnątrzwpostacikieszonkiwypełnionejpłynemzewnątrzko-
mórkowym,poczymkieszonkitezamykająsięiprzekształcająwpęcherzyki(wa-
kuole)wciąganedownętrzakomórki.Wewnątrzkomórkibłonatakiegopęcherzyka
rozpadasię,uwalniającdocytoplazmyswązawartość;gdyjestniąpłyn–procesna-
zywasiępinocytozą(wypijanieprzezkomórkę),gdypochłoniętezostająwtenspo-
sóbdużecząsteczkistałe–mówisięofagocytozie(pożeraniuprzezkomórkę).
Endocytozamożesiętakżeodbywaćzapośrednictwembiałkamembranowego,
którewiążesiętylkozpewnymiokreślonymisubstancjami.Dokomórkizostaje
wciągniętyreceptorwrazzezwiązanymznimmateriałem(procesnazywanyinter-
nalizacją).Wtensposóbsąpochłanianeprzezkomórkęlipoproteiny-LDL,insulina,
żelazo.
Małecząsteczkihydrofobowedyfundująprzezpodwójnąwarstwęlipidowąsto-
sunkowołatwo.Wodaprzenikaprzezbłonędośćopornieiszybkitransbłonowyruch
26
