Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedzapłodnieniemjajopodlegatzw.dojrzewaniu.Dojrzewaniepolegana
tym,żekomórkajajowadzielisiędwukrotnieizmniejszaopołowęzawartośćsub-
stancjichromatynowejwswymjądrze,wydzielającjązniewielkąilościąprotopla-
zmywpostacitzw.ciałkakierunkowego.Podobnaredukcjachromatynyopołowę
odbywasiętakżewtrakcierozwojuplemnika.Azatemwkażdejzobukomórek
płciowych–wjajuiwplemniku–pozostajetylkopołowachromosomów.Popołą-
czeniusiętychkomórek,tj.przyzapłodnieniu,liczbatauzupełniasiędowartości
normalnejdlaomawianegogatunku.
Wkrótcepozapłodnieniukomórkajajowadzielisięnadwierównekomórkipo-
tomne,zwaneblastomeramipierwszymi,zktórychkażdydzielisięwdalszymcią-
gu,tworząccztery,późniejosiem,szesnaścieitd.corazdrobniejszychblastomerów.
Uzarodkaludzkiegobruzdkowanieprzebieganiecoodmiennie,wtensposób,żepo-
wstająnaprzemianparzysteinieparzysteilościblastomerów.Procestennazywamy
bruzdkowaniem,gdyżkażdyzpodziałówzaznaczasięnazewnątrzutworzeniem
bruzdypomiędzykomórkamipotomnymi.Niebawemwskutekpostępującego
bruzdkowaniapowstajezwartagrudkablastomerówprzypominającaowocmorwy
lubmaliny,zwanamorulą.Wtakiejgrudcewkrótcepojawiasiędrobnaszczelina,
wypełnionapłynembiałkowym,którystopniowospychablastomerykuobwodowi.
Wmiaręnarastaniailościpłynumorulaprzekształcasięwkulistypęcherzyk,zwa-
nyblastomą.Jejścianętworzyjednawarstwakomórekzwanatrofoblastem(trofe
–odżywianie).Komórkiteniebiorąudziałuwbudowieciałazarodka,zadaniemich
jestutrzymaniełącznościzarodkaześcianąmacicyorazodżywianiepłodu.Zarodek
rozwijasięzgrupyblastomerówskupionychwjednymkońcujamypęcherzykaza-
rodkowego,tworzącychtzw.węzełzarodkowy.Wobrębiewęzłazarodkowegopo-
wstajądwaniewielkiepęcherzyki:jedenznich(pęcherzykowodni)składasięzko-
mórekektodermy(listkazarodkowegozewnętrznego),drugi(pęcherzykżółtkowy)
–zkomórekendodermy(listkazarodkowegowewnętrznego).Miejsce,wktórym
pęcherzykitestykająsięzesobą,stanowiostatecznyzawiązekzarodkawpostaci
tzw.tarczkizarodkowej.Powstanielistkówzarodkowych–ektodermyiendoder-
my–nazywasięgastrulacją,zarodekwtymstadiumrozwoju–gastrulą.Wdrugiej
faziegastrulacjipomiędzyzewnętrznymiwewnętrznymlistkiemzarodkowympoja-
wiasięśrodkowylistekzarodkowy–mezoderma.Warstwakomórektworzących
trofoblastprzekształcasięzczasemwkosmówkęiłożysko.Wtrakciedalszegoroz-
wojuprzeciwległatarczcezarodkowejścianapęcherzykaowodniowegopodwpły-
wemrozciąganiaprzezgromadzącysięwnimpłynwytworzybłonę,zwanąowod-
nią(amnion),któraprzylegadokosmówki.
Wektodermiewchodzącejwskładtarczkizarodkowejpowstajepodłużnary-
nienka,któranastępnieprzekształcasięwcewęrdzeniową.Rozszerzonyprzedni
brzegtejcewystanowizawiązekmózgowia,odcinektylny–zawiązekrdzenia.Zpo-
zostałejektodermypowstajewarstwanabłonkowaskóry.Pomiędzycewąrdzeniową
aendodermąpowstajetzw.strunagrzbietowa(chordadorsalis)charakteryzująca
wszystkiekręgowce.
Mezodermapołożonabocznieodstrunygrzbietowejulegapodziałowinasze-
regodcinków(segmentów),zwanychsomitami.Zsomitówpowstanąwprzyszłości
30
