Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niczne,sąelastyczneiodpornenazłamania.Kościludziwwiekustarszymsąmało
elastyczneikruchezewzględunaprzewagęwnichskładnikówmineralnych.
Podwzględembudowywyróżniasięistotękostnązbitą(substantiacompacta)
iistotęgąbczastą(substantiaspongiosa).
Zkościzbitejzbudowanesątrzonykościdługichipowierzchownewarstwyko-
ścipłaskich(sklepienieczaszki,mostek,łopatka,kościbiodrowe).Istotagąbczasta
wchodziwskładkońcówkościdługich,znajdujesięmiędzyblaszkamizbitymiko-
ścipłaskich,jestrównieżtworzywemwiększejczęścikościkrótkichiróżnokształt-
nych(kościnadgarstkaistępu).
Wyróżniasię:1)kościdługie,2)kościpłaskiei3)kościkrótkieróżnokształtne.
Kościdługie,którychwiększośćwchodziwskładszkieletukończyn,zbudowa-
nesąztrzonu(corpus)ipołożonychnajegokońcachzgrubiałychnasad(epiphy-
ses).Wwiekudziecięcymnasadaoddzielonajestodtrzonuwarstwąchrząstkina-
sadowej(cartilagoepiphysialis).Chrząstkatajestmiejscemwzrostukościna
długość.Jakjużwspomniano,zanikaonapoukończeniuwzrostuiwtedynasadałą-
czysiębezpośrednioztrzonem.Częśćtrzonusąsiadującazchrząstkąnasadowąna-
zywasięprzynasadą(metaphysis).Nasadykościdługichpokrytesąwcałościlub
wczęścichrząstkąstawową(cartilagoarticularis).Chrząstkastawowaumożliwia
swobodneruchywstawie,aponadtojestmiejscemwzrostunasad.
Nasadyzbudowanesąprzedewszystkimzistotygąbczastej,trzonyzistoty
kostnejzbitej.Wobrębieprzynasadwmiaręzbliżaniasiędonasadywarstwaistoty
zbitejstajesięcieńsza,amasaistotygąbczastejpowiększasię.
Dokościpłaskichzaliczasiękościsklepieniaczaszki,łopatkę,mostekikości
biodrowe.Mająonekształtcieńszychlubgrubszych,najczęściejpowyginanych,
płyt.Zewnętrznaiwewnętrznawarstwakościpłaskiejzbudowanajestztkankikost-
nejzbitej.Międzynimileżyśródkoście(diploe)zbudowanezsubstancjigąbczastej.
Kościpłaskiewmłodymwiekumająniekiedydodatkowepunktykostnieniaumiesz-
czonenajczęściejnaobwodziekości.Wtakichprzypadkachoddzielonesąoneod
właściwejkościpłaskiejchrząstkąnasadową.
Kościkrótkieiróżnokształtnetrudnozaliczyćdojednejzwymienionychwy-
żejgrup.Mająonenajczęściejkształtnieregularnejbryły.Naichpowierzchniach
występujądodatkoweguzki,bruzdyiwyrostki.Kościkrótkieiróżnokształtne
wswojejmasiezbudowanesąztkankigąbczastej,którąpokrywacienkawarstwa
istotykostnejzbitej.
Kształtkościjestuwarunkowanyczynnością,którąonespełniają.Budowako-
ści,czylijejarchitektonika,opierasięnazasadzienajwiększejwytrzymałościprzy
najmniejszejilościbudulca.Stądteżtrzonykościdługichmająkształtrurwytrzy-
małychnaobciążenieosioweizginanie.Nasadykościdługich,kościróżnokształt-
neiśródkościekościgąbczastejzbudowanesąztkankigąbczastej,którejukładbe-
leczekpozwalanaprzenoszenieodpowiednichdladanejkościsiłściskających
irozciągających(ryc.11).Nawetjużpoukształtowaniusiękośćcazmianawarun-
kówmechanicznych(np.pozłamaniu)powodujezmianęarchitektonikikościwkie-
runkudostosowaniadonowychwarunków.
50
