Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
młodegoczłowieka,któryumarłzagranicąwłaśniewówczas,gdy
ciotkawybierałasięzanimwpodróż”(Rzym,9stycznia
1883[48]).Zwyliczenialat(ciotkakilkalatstarszaodojcaLeona,
dwudziestyrokjejżyciaprzypadałzatemnapocząteklat
trzydziestych)wynika,żeśmierćnarzeczonegomazwiązek
zpowstaniemlistopadowym;problememjesttylko,czynastąpiła
nazesłaniu,czynaemigracji.Notabenebardziejprawdopodobna
wydajesięwersjawcześniejsza.Natymprzykładziewidać,
żepisarzpragnąłmocniejumotywowaćgenezęstaropanieństwa
ciotkiPłoszowskiegoinadaćjejlosomwidoczniejszyakcent
patriotyczny.Zinnych,zapewnekompozycyjnych,powodów
skreśliłSienkiewiczepizodo„uratowaniuzupadku”damy,którą
mążporzucił,aktóregona„drogęcnoty”sprowadziławłaśniestara
Płoszowska.
Zaszczególnieciekaweskreślenienależyuznaćto,któreznajduje
sięna49stroniepierwszejczęścirękopisu.Wiążesięono
zwielokrotniecytowanymzdaniemzlistudoJadwigiJanczewskiej:
„PysznescenyPłoszowskiegozpaniąDavisowąwyrzuciłemprzez
oknoTokajowi–zostałytylkojego,tj.Płoszowskiego,nieTokaja,
refleksje,aiotejeszczestrach”(L,t.2,cz.2,s.180).Otóż
wrękopisieznajdujesiędośćobszernyskreślonyfragment.
Pozdaniuznajdującymsięwdruku:„Gdymogarnąłjąwzrokiem,
przymykałapowieki,jakbymichciałapowiedzieć:«Otomjest
słaba»...”(12kwietnia[1883]),czytamy:
Ajarozumiałemtęmowębezsłów;zostałaminawetświadomość,żeowo
półomdleniejestsidłemtejEwy-Kusicielki,leczbyłatoterazdlamnietylko
jednawięcejzachęta.Upojenie,czar,zapamiętanie–takbymtonazwał,gdyby
wjakimkolwiekwrażeniumógłbymzupełnieutopićduszę.Oddałemstatek
nawolęmorza,takjakLaurazdałasięnamoją.Wszystkomijednobyłogdzie
zapłyniem.Morzewydymającsięłagodnie,kołysałonasiniosło.Potemznów
wstałlekkiciepłypowiew,któryroz[...].[cz.1,s.90]
Możnaprzypuszczać,żejesttoprzynajmniejcząstkatego,
comiałosięznaleźćwpyskuTokaja.Wskreślonymfragmencie
dasiędostrzeccharakterystycznystylerotykiSienkiewicza,
zastylistycznyminiedomówieniamiukrywającypodtekstzmysłowy.
„PysznescenyzDavisową”mogłybyćwwersjiwcześniejszej
mniejdyskretne;niemniejicherotyczność,takżewcytowanym
fragmencie,jestcałkowicieczytelna.Natomiastograniczającsię
