Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Fragmentacjaprawamiędzynarodowego…
31
mechanizmykontrolne.Ustanawiastandardytraktowaniajednostekprzezorgany
państwa,względnieorganizacjimiędzynarodowych.Chroniosobyfizyczneprzed
nieuzasadnionąprawnieingerencjąwokreślonąsferężyciaosobistegolubspołecz-
nego,aletakżewymuszadziałaniaodpowiednichorganównarzeczochronydanych
praw42.Normyzzakresuprawczłowiekamająwięcskutekwertykalny,gdyżnakła-
dająobowiązkinapaństwo(ewentualnieorganizacjęmiędzynarodową)względem
osóbindywidualnych.Codozasadynieformułująprawiobowiązkówregulujących
stosunkimiędzyjednostkami(skutekhoryzontalny),pozostawiająctekwestiepra-
wukrajowemu(karnemuorazcywilnemu).Jeślipaństwoniezapewniochronypraw
człowiekanapoziomiehoryzontalnym,takiezaniedbaniemożewiązaćsięznaru-
szeniemprzezniejegozobowiązańmiędzynarodowychwynikającychzMPPCz43.
NiektóreprawaczłowiekaujętewposzczególnychtraktatachMPPCz,takiejak
wolnośćodtortur,uzyskałystatusprawazwyczajowego,anawetnormyperempto-
ryjnej44.Matodużeznaczenie,niektórepaństwabowiemniesąstronąpodstawo-
wychkonwencjizzakresuprawczłowiekaitymsamymokreślonezakazynarusza-
niatychprawwiążąjewyłącznienapodstawieprawazwyczajowegoczyogólnych
zasadprawa.Dyskusyjnejestjednak,czyprawozwyczajowemożebyćjedynąpod-
stawądozidentyfikowanianowegoprawaczłowiekanieujętegowwiążącymtrakta-
ciemiędzynarodowym.Niemożnawykluczyćtakiejmożliwości,biorącpoduwagę
niewątpliweuznanieprawazwyczajowegojakoźródłaprawamiędzynarodowego.
MPPCzprzewidujemożliwośćzawieszeniastosowanianiektórychnormwwy-
jątkowychsytuacjach.Jednakwymienionewyżej,kluczowezpunktuwidzeniapra-
waokreślającegolegalnecelewkonfliktachzbrojnychprawodożyciaorazzakaz
torturinieludzkiegotraktowaniamającharakterniederegowalny.Oznaczato,że
nawetwczasiekonfliktuzbrojnegopaństwaniemogązawiesićobowiązkuichre-
spektowania45.Wobecprawadowłasnościmożliwośćderogacjizostałazachowana,
jednakwartopamiętać,żezgodniezopiniąKomitetuPrawCzłowiekarównieżte
42Zob.szerzejnt.definicjiprawczłowiekaisystemuichochronym.in.w:C.Mik,Koncepcjanor-
matywnaeuropejskiegoprawaprawczłowieka(Comer1994)17-18;Kuźniar(2000)12;M.Balcerzak,
S.Sykuna(red.),Leksykonochronyprawczłowieka.100podstawowychpojęć(C.H.Beck2010)345;Z.Ku-
lińska-Kępa,Prawaobywatelskieipolityczneaprawagospodarcze,społeczneikulturalne:porównanie
systemówochrony(WoltersKluwer2017)27in.
43M.Nowak,‘Civilandpoliticalrights’,w:J.Symonides(red.),HumanRights:ConceptandStandards
(Ashgate,UNESCO2000)73-74.
44Zob.MTS,wyrokwsprawiezagadnieńzwiązanychzobowiązkiemosądzenialubekstradycji(Belgia
v.Senegal)(2012)§99.
45Art.4MPPOiPzasytuacjęuzasadniającąderogacjęniektórychprawuznajenwyjątkoweniebezpie-
czeństwopubliczne”,podobniejakart.4AfrKPCz,mówiącyonniebezpieczeństwiepublicznym,któreza-
grażażyciunarodu”.Zkoleiart.27AKPCzwprostodnosisiędosytuacjikonfliktuzbrojnego,mówiąc
onwojnie,niebezpieczeństwiepublicznymbądźinnejwyjątkowejsytuacji,którazagrażaniepodległości
lubbezpieczeństwuPaństwaStrony”.Podobnieart.15EKPCz,którywymienianwojnęlubinneniebezpie-
czeństwopublicznezagrażająceżyciunarodu”.Charakterystyczne,żeart.2ust.2lit.cEKPCzdopuszcza
możliwośćpozbawieniażycianwdziałaniachpodjętychzgodniezprawemwcelustłumieniazamieszeklub
powstania”,comożnatraktowaćjakouzasadnieniepozbawianiażyciawsytuacjiNKZ(art.15ust.2mówi
odziałaniachwojennych,aterminnwojna”zazwyczajodnosisiędoMKZ).BartłomiejLatospodkreśla
jednak,żenwojnadomowa”mieścisięwpojęciuninneniebezpieczeństwopubliczne”,alejednocześnie
zaznacza,iżsformułowanieart.2ust.2wymuszauwzględnienieMPHwocenieprawidłowościpozbawienia
