Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Urodzonyw1935rokuwSuboticy(węg.Szabadka),mieścieleżącym
bliskogranicywęgierskiejimiejscuprzyjścianaświattakichgigantów
literaturywęgierskiej,jakDezsőKosztolányiiGézaCsáth,Kiš
dzieciństwospędziłwCetyni.TodawnastolicaKrólestwaCzarnogóry,
centrumreligijneikulturalnemałegonaroduCzarnogórców,ale
zarazemmiasteczkoprowincjonalne,ponoćmiesiącaminawiedzane
przezdeszcze.Jakwiadomo,wczasiedeszczudziecisięnudzą,więc
znudzonyDanilozacząłszukaćpociechywczytaniuirychłorzuciłsię
do„lunatycznejucieczkiwksiążki”.Kiedyjużopuściłdeszczową
Cetynię,byłcałkowiciezainfekowanyliteraturąinawetlokalna
bałkańskametropolia,jakąbyłBelgrad,niemogłagopoczątkowo
skusićswymizdradliwymiurokami,ponieważjeśliktośnaprawdę
oszalałnapunkcieksiążek,nicgoztegoniewyleczy.Inie
wyleczyło–ażdośmiercinaemigracjiwParyżuwsymbolicznym
roku1989.Miałwówczasledwopięćdziesiątczterylataimożnasobie
tylkowyobrażać,cojeszczebynapisał,gdybynieprzedwczesna
śmierćnaraka.
AlewprzypadkuautoraCyrkurodzinnegomamydoczynienia
zpodwójnąobsesją:napunkcieliteraturyjakowartościnajwyższej,
niezmiennejinieśmiertelnejoraznapunkciepamięci–pamięci
ozbrodniachtotalitaryzmujakonajważniejszymdoświadczeniu
Europy.Idoświadczeniuosobistym,bosiedmioletniDaniloKišstracił
ojcawAuschwitz.Todlategojegopisarstwoskupiaćsiębędzie
nanieustannymrozliczaniunazizmuorazstalinizmu,któryuważał
zasystemniemniejzbrodniczyniżten,któregoofiarąpadłjegoojciec.
PisarstwoKišajestreligiąKsięgiwnajczystszejpostaci.Przecież
jegoduchoweuniwersumtozwiązanewjednotradycjażydowska
ichrześcijańska.Bonietrzebawcalewierzyćanipraktykować,żeby
budowaćswójświatnaksięgachproroków,ewangeliachijednocześnie
jaknajbardziejświeckich,aczasaminawetbluźnierczychksiążkach.
Cyrkrodzinnyskładasięztrzechczęści:młodzieńczychopowiadań
skomponowanychwtomWczesnesmutki,najbardziejschulzowskiej
wklimacieimetodziepisarskiejpowieściOgród,popiółoraz
najtrudniejszejformalnie,miejscamihermetycznej
Klepsydry.Wdwóchpierwszychnarracjaprowadzonajestwpierwszej
osobie,wostatniejzaś–wtrzeciej.
Oileformaniespajatychczęściwjednolitącałość,otyleich
nierozszczepialnymspoiwemjesthistoriaojca–EdwardaSama,
atakżejegosyna–Andreasa,którynamozabitymEdwardzie
opowiadaiktóryjestswoistymbałkańsko-żydowskimwajdelotą,
