Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SYTUACJEDECYZYJNEIICHKLASYFIKACJA
Jestoczywiste,żeróżnestrategietrzebabędzieuznaćzaracjonalnewwarun-
kachpewności,wwarunkachryzykaiwwarunkachniepewności.Wrozdziałach
4,10i16zostanązaprezentowanestrategieracjonalnedlatychtrzechsytuacji.
Trzebapowiedzieć,żepodejścienormatywnedorozwiązywaniaproblemówde-
cyzyjnychrozwinęłosięgłównienagruncieekonomii,najpierwwodniesieniu
dowyborówkonsumenckichdokonywanychwwarunkachpewności,następnie
wodniesieniudowyborówwwarunkachryzyka.Największeuznanieznalazła
tuteoriaużytecznościprzedstawionaw1944rokuprzezvonNeumannaiMor-
gensterna.
Oilepodejścienormatywnerozwinęłosięgłównienagruncieekonomii,otyle
jużniewielelatpoukazaniusiępracyvonNeumannaiMorgensternadobadań
włączylisiępsychologowie.Rozpoczęlionibadanianadzachowaniamirzeczy-
wistych(niekoniecznieracjonalnych)decydentów.Pierwszepublikacjenaten
tematsązasługąWordaEdwardsa(1953,1954).Tojegobadaniaipublikacje
zapoczątkowałyogromnąseriębadańeksperymentalnychnadpodejmowaniem
decyzji.Zbadańtychwywodzisięwspółczesnabehawioralna(psychologiczna)
częśćteoriipodejmowaniadecyzji.Nietrudnoodgadnąć,żedecyzjeludzkie,któ-
reobserwujemynacodzień,sąnaogółdalekieodracjonalności.Istniejedzisiaj
bogatawiedzanatemattego,jakludzierzeczywiściepodejmujądecyzje.Wiedza
tanależydoopisowej(mówisięteżpsychologicznejalbobehawioralnej)teorii
decyzji.Książkaobecnapoświęconajestwgłównejmierzetejwłaśnieteorii.Po-
kazujesięwniej,jakiestrategieludzierzeczywiściestosująwróżnychsytuacjach
decyzyjnych–kiedystrategietesąracjonalne,aprzynajmniejsatysfakcjonujące,
akiedysąwyraźniebłędne.Ewentualnebłędy(ajestichniemało)będązwykle
prezentowaneprzezkonfrontowanierzeczywistegozachowanialudzizpostula-
taminormatywnymi.
Podziałnanormatywnąiopisowąteoriędecyzjizacząłsięjednakkompliko-
wać.Pojawiłysiębowiemteorie,któreniechciałycałkiemrezygnowaćzpostula-
tówracjonalności,alezauważałyteż,żejednostkimająograniczonemożliwości
poznawcze,tzn.niesąwstaniełatworozpoznaćmożliwychwdanejsytuacjikie-
runkówdziałaniaanipotencjalnychkonsekwencjirozważanychdziałań.Pierw-
szym,któryzwróciłnatouwagę,byłHerbertSimon(1955).Rozwinąłonkon-
cepcjęograniczonejracjonalności(boundedrationality)decydenta.Wbrew
założeniomteoriinormatywnejSimonpostulował,żedecydentjestwstanieroz-
ważyćtylkoograniczonąliczbękierunkówdziałania,anadto,żewybierapierw-
szykierunekdziałania,któryspełniajakieśminimalnekryteria(któryjestwystar-
czającodobry).Zamiastszukaćrozwiązańoptymalnych,jednostkaograniczasię
dowyborówsatysfakcjonujących(satisficing).
nieużywajągoteżprzedstawicieleinnychprofesji.Niesposóbwyobrazićsobie,żebyktośznający
sensłacińskiegosłowaoptimus,któreoznacza„najlepszy”,rzeczywiściesądził,iżpodejmowanym
przezeńdecyzjomprzysługujeażtakambitnakwalifikacja.Znajomośćłacinypomogłabyteżza-
pewnewyeliminowaćtakbezsensowneokreśleniajakto,żejakaśdecyzjabyła„bardziejoptymal-
na”odinnejalbożebyładecyzją„najbardziejoptymalną”.
29
