Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna

Tadeusz Tyszka

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-7383-472-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Scholar

Rok wydania:

2010

Liczba stron:

424

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Tyszka, Tadeusz. Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010, 424 s. ISBN 978-83-7383-472-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Tyszka, T.

T1 Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna

PB Wydawnictwo Naukowe Scholar

PP Warszawa

YR 2010

SN 978-83-7383-472-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 64401, author = "Tyszka, Tadeusz", editor = "", title = "Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Scholar", year = "2010", address = "Warszawa", isbn = "978-83-7383-472-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Tyszka, Tadeusz

ED -

TI - Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna

PB - Wydawnictwo Naukowe Scholar

CY - Warszawa

PY - 2010

SN - 978-83-7383-472-9

ER -

Netografia (standard APA):

Tyszka, Tadeusz. Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/decyzje-perspektywa-psychologiczna-i-ekonomiczna-tadeusz-tyszka-64401.

Przymiotnikiem, który chyba najczęściej towarzyszy słowu „decyzja”, jest przymiotnik „racjonalna”, bądź „nieracjonalna”. Ten pierwszy przymiotnik chętnie stawiamy wtedy, gdy mówimy o decyzjach własnych, ten drug...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-7383-472-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Scholar

Rok wydania:

2010

Liczba stron:

424

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Rozdział1
WYBORY WIELOASPEKTOWERozdział2
Rozdział3
Rozdział4
Rozdział5
Rozdział6
Rozdział7
Rozdział8
Rozdział10
Rozdział11
Rozdział12
Rozdział13
Rozdział14
Rozdział15
Rozdział16
Rozdział17
Wstęp17
Rozdział18
1.1. Problemy i drzewa decyzyjne19
Sytuacje decyzyjne i ich klasyfikacja19
1.2. Klasyfikacja sytuacji decyzyjnych25
1.2.1. Decyzje w warunkach pewności25
1a. Święty Tomasz z Akwinu „określa” podstawowetypy sytuacji decyzyjnych25
1.2.2. Decyzje w warunkach ryzyka26
1.2.3. Decyzje w warunkach niepewności27
1b. Z książki Jerome K. Jerome, Trzech panów w łódce (nie licząc psa)27
1.3. Normatywna i opisowa (behawioralna) teoria decyzji28
1.4. Coś z życia: nadmierna wiara we własne racje31
1.4.1. Czy bolszewicy powinni byli podpisać niekorzystny traktat pokojowyz Niemcami?31
1.4.2. Dlaczego Niemcy nie uwierzyli, że Brytyjczycy mogli rozszyfrowaćEnigmę?36
1.5. Podsumowanie37
2.1. Określenie problemu decyzyjnego41
Sformułowanie problemu decyzyjnego – podstawowe elementydecyzji41
2a. Przyjmowanie nieuświadomionych założeń43
2b. Nieprzyzwoita propozycja pułkownika Sutpena45
2.2. Typowe błędy przy wyborze perspektywy46
2c. Jak przyjęta perspektywa może zmieniać nasze decyzje:zgubiony bilet – zgubione pieniądze46
2d. Czy wyciąć kłopotliwe drzewo w ogrodzie?47
2.3. Podstawowe elementy procesu decyzyjnego48
2.3.1. Decydent48
2e. Kto jest decydentem?49
2.3.2. Alternatywy wyboru50
2f. Jak uniknąć namolnych przewodników turystycznych w Indiach?50
2.3.3. Cechy alternatyw wyboru52
2g. Czy wymienić redaktorkę?52
2.3.4. I co dalej?56
2.4. Podsumowanie56
3.1. Zewnętrzne źródła informacji58
3a. Jaki proszek do prania wybrać?58
Poszukiwanie informacji58
3b. Uczciwy kelner z PRL59
3.1.1. Co decyduje o ilości nabywanej informacji?60
3.1.2. Ekonomia nabywania informacji61
3.1.3. Ograniczona pojemność informacyjna człowieka63
3.1.4. Techniki śledzenia procesu poszukiwania informacji64
3.2. Wewnętrzne źródła informacji – pamięć65
3.3. Wewnętrzne źródła informacji – wnioskowanie69
3.3.1. Uczenie się z doświadczenia69
3.3.2. Wiara w naiwne teorie72
3.4. Podsumowanie75
4.1. Teoria popytu i założenie malejącej krańcowej użyteczności76
Użyteczność, preferencje i postulaty ich racjonalności76
4.2. Postulaty racjonalności wobec preferencji decydenta i ich naruszanie77
4.2.1. Odwracanie się preferencji79
4.2.2. Efekt łatwości ewaluacji81
83
4a. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, księga V83
4.4. Pojęcie użyteczności doświadczanej86
4.5. Podsumowanie90
5.1. Przykład i pojęcie strategii wyboru92
Strategie wyboru92
5.2. Proste strategie wyboru93
5.2.1. Strategia dominacji93
5.2.2. Strategia przewagi pozytywnych cech94
5.2.3. Strategia koniunkcyjna95
5.2.4. Strategia alternatywna97
5.2.5. Strategia eliminacji według aspektów97
5.2.6. Strategia leksykograficzna98
(MAU)100
5a. Strategia Beniamina Franklina100
5.4. Wybór strategii wyboru103
5.5. Analiza decyzyjna – pomoc w podejmowaniu decyzji105
5b. Czy można porównać wartości materialne i moralne?107
5.6. Podsumowanie108
6.1. Przeddecyzyjna stronniczość ocen110
6a. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, księga V110
Pułapki oceniania110
6.2. Przenoszenie ocen z jednych zadań na inne: efekt „aureoli”113
6.3. Efekt pierwszeństwa114
6.4. Efekty kontekstu116
6.4.1. Unikanie opcji skrajnych116
6.4.2. Efekt asymetrycznej dominacji118
6.4.3. Asymetryczna dominacja u pszczół i sójek120
6.5. Efekty sformułowania122
6.6. Czy można przezwyciężyć błędy oceniania?125
6.7. Podsumowanie126
7.1. Czym są emocje?127
Decyzje i emocje127
7.2. Skutki pozytywnego i negatywnego nastroju128
7.3. Heurystyka afektu131
7.4. Emocje i racjonalność: czy emocje są wrogiem racjonalności?133
7a. Reklama135
i na wielkość prawdopodobieństwa137
7.5. Myślenie kontrfaktyczne i żal138
7b. Kiedy wolimy mniej pieniędzy niż więcej139
7.5.1. Żal antycypowany140
7.6. Przewidywanie przyszłych emocji143
7c. Ludowa anegdota o niebezpieczeństwach picia wódki145
7.7. Podsumowanie146
8.1. Preferencja czasu teraźniejszego i zachowania impulsywne148
Preferencja czasu teraźniejszego i problemy samokontroli148
8.2. Funkcja dyskontowa150
8.3. Wielkość dyskontowania zysków i strat154
8.4. Wielkość dyskontowania kwot większych i mniejszych155
8.5. Opóźnianie i przyspieszanie155
8.6. Różnice indywidualne w wielkości dyskontowania157
8.7. Potrzeba polepszania swojej sytuacji158
8.8. Samokontrola160
8.10. Podsumowanie163
8.9. Zewnętrzne ograniczenie swobody163
9.1. Czym jest moralność?165
Decyzje zawierające konsekwencje moralne165
9a. Błąd naturalizmu167
9.1.1. Różne sfery moralności168
9b. Który podział jest sprawiedliwy?169
9.2. Konsekwencjalizm i deontologizm170
9.2.1. Od czego zależy skłonność ludzi do wyborów opartych na zasadzieutylitarystycznej bądź deontologicznej?171
9c. Deontologiczna decyzja Sezostrysa171
9.3. Skąd pochodzą oceny moralne: „z rozumu” czy „z uczuć”?174
9.3.1. Emocje a utylitaryzm i deontologizm176
9.4. Normy moralne i decyzje181
9.5. Zniekształcanie ocen moralnych184
9.6. Podsumowanie186
10.1. Decyzje w warunkach niepewności i ryzyka191
Decyzje w warunkach ryzyka191
10.2. Kiedy podejmować ryzyko – zasada maksymalizacji oczekiwanej wartości192
10.3. Teoria oczekiwanej użyteczności von Neumanna i Morgensterna196
10.4. Paradoks Allais – krytyka teorii oczekiwanej użyteczności200
10.5. Pomiar stosunku jednostki do ryzyka201
10.6. Teoria subiektywnie oczekiwanej użyteczności Savage’a208
10.7. Teoria perspektywy211
10.7.1. Faza edytowania211
10.7.2. Faza oceny – funkcja wartości212
10.7.3. Faza oceny – funkcja wag214
10a. Święty Augustyn o znaczeniu punktu odniesienia214
10.7.4. Eksperymentalny pomiar funkcji wartości i funkcji wag216
10.7.5. Teoria perspektywy w zastosowaniach – księgowanie umysłowe220
10.8. Podsumowanie222
11.1. Prawdopodobieństwa proste, łączne, warunkowe223
Liczenie i szacowanie prawdopodobieństw223
11.2. Zmienianie oceny prawdopodobieństwa w obliczu nowych informacji227
11a. Czy uwierzyć w pożar?228
11b. Czy, korzystając z twierdzenia Bayesa, Niemcy powinni uwierzyć,że Brytyjczycy rozszyfrowali Enigmę?231
11.3. Czym są i skąd się biorą prawdopodobieństwa?233
11.4. Metody szacowania prawdopodobieństw subiektywnych235
11c. In dubio pro reo i koło prawdopodobieństwa238
11.5. Podsumowanie240
12.1. Heurystyka reprezentatywności241
Heurystyczne metody oceny prawdopodobieństwa241
12.1.1. Ignorowanie ogólnych prawidłowości242
12.1.2. Nieuwzględnianie regresji w przewidywaniach243
12.1.3. Błąd koniunkcji – dobre i złe scenariusze245
12a. Czy istnieje telepatia i czy zależy od nastroju?245
12.2. Zasada zakotwiczenia247
12.2.1. Dowolność kotwic248
12b. Kiwanie i kręcenie głową248
12c. Jak działają agitatorzy?249
12.2.2. Złudzenie w ocenianiu zdarzeń łącznych i rozłącznych250
12.3. Zasada dostępności psychicznej251
12d. Po ataku terrorystycznym spada liczba turystów253
12e. Czy we Wszechświecie istnieją inne cywilizacje?253
12f. Czy biznesmeni są przestępcami, a duchowni – pedofilami?256
12.4. Optymizm257
12.5. Błędy dopasowywania do siebie przekonań i pragnień260
12.5.1. Błąd myślenia życzeniowego – dopasowywanie przekonańdo pragnień260
12.5.2. Efekt kwaśnych winogron – dopasowywanie pragnieńdo przekonań261
12g. Ryzykowna decyzja startu z oblodzeniem261
12h. Bajka La Fontaine’a, Lis i winogrona261
12.6. Podsumowanie262
13.1. Wybory krótkowzroczne264
Krótkowzroczność i trzymanie się wcześniejszych postanowień264
13a. Planowanie czasu265
13.2. Ignorowanie kosztów utraconych korzyści266
13.3. Trzymanie się wcześniejszych postanowień268
13.3.1. Podtrzymywanie status quo269
13.3.2. Efekt posiadania271
13b. Dlaczego przy adoptowaniu dziecka rodzice trafiająna najlepszy wybór?273
13.3.3. Podtrzymywanie nieudanych decyzji: efekt utopionych kosztów274
13.4. Podsumowanie278
14.1. Pozytywne i negatywne skutki grupowego podejmowania decyzji279
14.1.1. Czy korzystnie jest podejmować decyzje w grupie?279
Grupowe podejmowanie decyzji279
14.1.2. Konformizm i jego przejawy281
14.1.3. Efekt „myślenia grupowego” w zespołowym podejmowaniudecyzji282
14.2. Metody wyboru społecznego285
14.3. Analityczna technika wyborów grupowych289
14a. Asymetria między zwolennikami skazania i uniewinnienia289
14.4. Inteligentne i nieinteligentne systemy oceniania296
14.5. Kiedy decydenci korzystają z rad297
14.6. Podsumowanie298
15.1. Hazard – dlaczego ludzie grają?299
Zastosowania teorii decyzji z ryzykiem: hazard, inwestowanie,przedsiębiorczość299
15.1.1. Dlaczego ludzie grają?300
15.1.2. Ignorowanie i zniekształcenie prawdopodobieństwa301
15a. Fiodor Dostojewski, Gracz303
15.1.3. Wiara w szczęście304
15.1.4. Iluzja kontroli i myślenie magiczne304
15b. Przesądy Chińczyków dotyczące hazardu305
15.1.5. Hazard i teoria perspektywy306
15.2. Inwestowanie306
15.2.1. Przewidzieć, co zrobią inni306
15.2.2. Czy rynek jest efektywny?307
15.2.3. Dywersyfikacja portfela akcji308
15.2.4. Skłonności poznawcze inwestorów311
15c. Globalne ocieplenie czy globalne ochłodzenie?313
anonimowej firmy, aby sztucznie podbić ich cenę)314
15.2.5. Skłonności motywacyjne inwestorów – awersja do strat316
15.2.6. Inwestowanie a emocje: nadzieja i strach319
15.3. Przedsiębiorczość i podejmowanie ryzyka320
15.3.1. Czy przedsiębiorczość wymaga ryzykowania?320
15.3.2. Ocena i preferowanie ryzyka321
15e. Czy alkohol sprzyja podejmowaniu ryzyka322
decydenta322
15.3.4. Nasilenie motywacji osiągnięć a stosunek do ryzyka323
15.3.5. Poczucie własnej skuteczności325
15.4. Podsumowanie327
16.1. Unikanie niejasności328
Decyzje w stanie niepewności328
16.2. Kryteria wyboru w warunkach niepewności332
16.3. Wybory w warunkach niewiedzy339
16a. Co miał zrobić rząd angielski wobec problemu choroby„wściekłych krów”340
16.3.1. Teoria wyboru opartego na argumentach343
16.4. Podsumowanie345
16b. Jakie piwo zamówić?345
17.1. Czym jest ryzyko: pomiar ryzyka347
Percepcja i komunikowanie ryzyka347
17.2. Spostrzeganie względnej częstości zdarzeń348
17.3. Skłonność do ekstremalnych reakcji wobec ryzyka350
17.4. Jakościowe wymiary spostrzegania i oceny ryzyka352
17.4.1. Podstawowe czynniki oceny zagrożeń356
17.5. Przekazywanie informacji o prawdopodobieństwie359
17.5.1. Informacje słowne czy liczbowe?359
17.5.2. Liczbowe formaty prawdopodobieństwa360
17.5.3. Formaty graficzne361
17.5.4. Prezentowanie małych i bardzo małych prawdopodobieństw363
17.6. Podsumowanie367
18.1. Diagnozy, prognozy, oceny368
Oceny ekspertów368
18.2. Trafność ocen ekspertów369
18a. Ojciec Józef Bocheński o dziennikarzach jako ekspertach369
18.3. Dwie procedury formułowania ocen372
18.4. Wagi oparte na intuicjach ekspertów375
18.5. Dlaczego nie wykorzystuje się oceniania opartego na procedurachaktuarialnych?377
18.6. Nadmierna pewność siebie379
18.7. Podsumowanie384
Bibliografia385
Indeks nazwisk409
Indeks rzeczowy419

ROZDZIAŁ1

zostałaprzezzwolennikówpodpisaniapokojudonieprawdopodobnychrozmia-

rów.Zmuchyrobisiętusłonia.Cosiętyczyminusów,totowarzyszewypowiada-

jącysięzapropozycjąpodpisaniapokojuwoląsięnatychminusachniezatrzy-

mywać,wówczasgdyprzedewszystkimnadnimitrzebasiępoważniezastanowić.

Przecieżjużnapierwszyrzutokadlakażdegojestjasne,żegdybytraktatza-

wierałtakiewarunki,jakobalenieWładzyRadzieckiej,zwołanieZgromadzenia

Ustawodawczegoitd.,niezdobylibyściesięnajegopodpisanie.Dlategoniemają

racjici,którzychcąsięwykręcićodzbadaniatychwarunków,którzytwierdzą,że

wogólenienależyichanalizować.Toniesłuszne.Warunkitetrzebaprzeanalizo-

wać.Itutajmuszęstwierdzić,żeodbierająoneWładzyRadzieckiejto,conajistot-

niejsze,cojestnajbardziejnieodzownedlajejistnienia,to,comogłobyskłonić

naszgodniezargumentamitow.Leninadozaakceptowaniaokresuwytchnienia

ipodpisaniapokoju.Potrzebnesąwarunkidozorganizowanianaszychsił.Ale

tychwarunkówtraktatnaspozbawia.OdrywająodnasUkrainę,odcinająZagłę-

bieDonieckie,toznaczyośrodkizaopatrującerosyjskiprzemysł,odcinająnasod

zboża,odwęgla.Klasarobotniczairuchrobotniczyzostająrozbite,awięcsiła

ichsłabnie.Ostatecznieniemożemyprzecieżprzedsobąukrywać,żenawetjeśli

chodzioliczbęludności,tracimyniemalpołowęjejskładu.Najważniejszeośrod-

kiruchurobotniczego,jaknaprzykładŁotwa,obszarytakwielkiejakRadziecka

Ukraina,odpadającałkowicie(ibidem,s.46–47).

Rysunek1.4pokazuje,jakzapomocądrzewadecyzjidałobysięopisaćpro-

blemdecyzyjnybolszewików.Wprawdziegórnaidolnaczęśćrysunkuwygląda

identycznie,alewybórNiemcówmiędzyzachowaniami–niezaatakujączyzaata-

kują–mógłsięróżnićwtychdwóchczęściach.Kluczowabyłaocenaprawdopo-

dobieństwadwóchniepewnychzdarzeń:(1)czyNiemcyrzeczywiściepowstrzy-

mająswójatakporatyﬁkacjitraktatuoraz(2)czyszybkowybuchnieświatowa

rewolucjaproletariatu.Ożadnymztychdwóchzdarzeńbolszewicyniemoglinic

wiedzieć(mielidoczynieniazsytuacjącałkowitejniewiedzy).Jaktobędziepo-

kazanewrozdziale16,wsytuacjitegorodzajumożnasięposłużyćjednymzkil-

kurozważanychkryteriów.Zamiasttegodyskusjaskoncentrowałasięnadwu

gałęziachpowyższegodrzewadecyzji.Leninijegozwolennicyprzypuszczalnie

uznali,żenajważniejszejestutrzymaniewładzysowieckiej,iwtejsytuacjikom-

pletnieignorowaliceldrugi–wybuchświatowejrewolucjiproletariackiej.Lenin

wyraziłtowprost:Oczywiście,międzynarodowąrewolucjęzobaczymy,alenara-

ziejesttobardzoładnabajka,bardzopięknabajka,ijadoskonalerozumiem,że

dziecilubiąpięknebajki.[…]Dobrze,jeżeliproletariatniemieckibędziewsta-

niewystąpić.Awy–czyścietowymierzyli,czywynaleźliścietakiinstrument,któ-

rymożeokreślić,iżrewolucjaniemieckanarodzisięwtakimatakimdniu?Nie,

wytegoniewiecie,myrównieżniewiemy.Wszystkostawiacienakartę.Jeślire-

wolucjasięnarodzi–towszystkouratowane.Oczywiście!Alejeślionanienadej-

dzie,jaktegopragniemy,jeślisięuprzeiniezwyciężyjutro–tocowtedy?Wtedy

masypowiedząwam:postąpiliściejakawanturnicy,postawiliścienatenszczęśli-

wybiegwydarzeń,którynienastąpił,niestanęliścienawysokościzadaniawtej

Brak wyników

Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra