Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uczeniesięikształcenie
Skrzyżowaniedwupodziałówdychotomicznych,we-
długlokalizacjiźródłazadaniaiwedługznajomości
cechwyniku,prowadzidonastępującychcharaktery-
stykczterechmodeliuczeniasię.
Modelalfa(zadaniawłasnezpełnąinformacjąoce-
chachprawidłowegowynikuzadania):uczeńdokład-
niewie,czegoijakmasięnauczyć,akażdeodchylenie
odwzorujestłatwedowykrycia,więcsamokontrola
działaniaijegokontrolazewnętrznasąskuteczne.
Szkołaogólnokształcącawydajesięzakładaćtakiwłaś-
niemodeluczeniasię,alerzeczywistośćedukacjijest
bardziejzłożona.Pilnyuczeń,chętnieidokładniewy-
konującywszystkiezadaniaprzewidzianeprogramem
kształcenia,totylkojedenzprzypadkównapotyka-
nychwszkołach,nieczęstyponadpoziomemwczes-
nejedukacji.
Modelbeta(zadanianarzuconezniepełnąinformacją
ocechachwynikuzadania):uczeńzauważa,żeto,co
chceipotrafirobić,różnisięodoczekiwańnauczycie-
li.Gubisięwswoichmotywachiobowiązkach,przeży-
wabezradnośćintelektualną–poczucieniemożności
zrozumieniasensustawianychmuzadań(Ciżkowicz,
2009).Samokontrolawygasa,akontrolazewnętrzna
prowadzidooporuibuntu:indywidualnegolub–czę-
ściej–zbiorowegowpostacisubkulturyszkolnej,
odrębnościpoglądówizachowańokreślonejgrupy
uczniów,anawetkontrkultury,aktywnościcelowo
utrudniającejdziałalnośćinstytucjiedukacyjnej
(Babicka-Wirkus,2019).
Modelgamma(zadaniawłasnezniepełnąinforma-
cjąocechachwyniku):uczeństawiasobieambitne,
aleniesprecyzowaneiczęstonierealnecele.Nie-
jasnośćspodziewanegowynikupowoduje,żekryteria
sukcesuiporażkisąrozmyte,zależneodchwilowego
nastroju;zdarzasięzarównosamoutrudnianiedzia-
łań,jakipopadaniewiluzjęsukcesu.Kosztpsycholo-
gicznymodelugammajestduży,aperfekcjonizm,
usilnedążeniedospełnienianajwyższychstandar-
dów,odwracauwagęodcodzienności.Ambitneza-
chowaniabywająodbieranewklasieszkolnejjako
aspołeczne.
Modeldelta(zadanianarzuconezpełnąinformacją
ocechachwyniku):uczeńwytwarzawłasnąwersjępo-
żądanegowynikuuczeniasięiposzukujewłasnejdro-
gidojegouzyskania.Podejmujegręoredukcjęobo-
wiązków,lekceważy
zadania
uznane
za
obce,
organizujegrupyzwolennikówswojegopoglądu.
Czekanawyzwolenieodszkoły,bymócrealizować
celeposwojemu.Cechujegosamoregulacjawpostaci
świadomychstrategiipoznawczychsilniewspartych
emocjonalnie(Ledzińska,2000).Taksamodzielny
uczeńjestzarównosukcesem,jakiutrapieniem
współczesnejedukacji.
Emocjonalno-motywacyjna
interpretacja
modeli
uczeniasięwedługkoncepcjizadaniowejŁuka-
szewskiegostanowipróbęsyntezydwuniezależnych
typologiiedukacyjnych.Inneczteropolowetypologie
nadającesiędopodobnejinterpretacjitoWilliama
Marstona(1928)rozróżnienieemocjiczłowieka
iDavidaKolba(1984)Ustyleuczeniasię”opartena
metodologiipracynaukowej.Porównaniatypologii
poszerzająznaczeniemodeliizwiększająszansęna
ichpraktycznąużyteczność,dziękiwiększejliczbie
możliwychdozaobserwowaniazachowańuczniów.
Łączenietypologiimajednakswojącenę,bozkażdą
adaptacjągranicedzielącetemodeletracąostrość.
Typologiauczeniasiępozwalawykryćróżnicespo-
strzeganiasytuacjidydaktycznychmiędzynauczycie-
lamiauczniami.WbadaniachBeatyProściak(2018)na
pytanie:UKtóry,twoimzdaniem,modeluczeniasię
dominujenalekcjachjęzykapolskiego?”,54%młodych
internautówitylko10%nauczycieliodpowiedziało,że
Upoznawaniepojęć”(modelalfa),atylko22%uczniów
iaż67%nauczycieli–żeUrozwiązywanieproblemów”
(modelgamma).Jakwidać,tesamezajęciamogąbyć
dlauczniów(niełatwym)uczeniemsięjęzyka,adla
nauczycieli–zaawansowanymrozumowaniem.
Tabeleczteropoloweopartenaskrzyżowaniudwupo-
działówdychotomicznych(2×2)wprostysposóbwy-
znaczająpolezmiennościelementówpopulacji.Takie
podejściechronipsychologaipedagogaprzedstereoty-
pami.Stereotypemnazywamyuproszczonyiwyjaskra-
wionyobrazpewnejzbiorowości,zacierającyistniejące
wniejróżnice.Takiobrazmazwyklezabarwieniene-
gatywne,gdyżprzypadkiniespełnienianaszychocze-
kiwańsądlanasrażące.Dziedzinąwielustereotypów
sąmiędzypokolenioweróżnicezachowaniauczniów
(Uwspółczesnejmłodzieży”).WedługHannyŚwidy-
Ziemby(2000)pierwszymztychstereotypówjestUCała
młodzieżtoł”,błędnyztegopowodu,żeopisujegrupę
rzekomojednorodną.Kolejnestereotypyztejseriito:
UNajważniejszesąpieniądze”,UNicichnieobchodzi”,
USątacypowierzchowni”,UNienawidząszkołyibojąsię
jej”,UToegoiści!”orazUWkogotosięwdało?”.
Postulatróżnicowaniapolaobserwacjimożnarozciąg-
nąćnakażdązkategoriizachowań.Naprzykładwy-
różnieniemodelualfauczeniasięnieznaczy,żewszy-
scyuczniowiewtejgrupieucząsięjednakowo.Wcelu
bliższegojejrozpoznaniamożnabyichdalejróżnico-
waćzapomocątabelczteropolowychlubwiększych,
biorącpoduwagęnaprzykładpoziomuzdolnień
uczniairodzajjegozainteresowań.
26[[[
