Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Statusontycznykomunikacji.Relacjonizmisubstancjalizm
25
NajbardziejradykalnąpropozycjąsubstancjalizmujestreizmTadeuszaKo-
tarbińskiego.Realnieistniejątylkorzeczy;reizmwogóleodmawiajakiejkolwiek
bytowościcechomirelacjom.Relacjepełniąfunkcjewyłącznieepistemologiczne;
zapomocąrelacjiosądzamypoznawczorzeczy.Możemynp.stwierdzić,żedwie
rzeczysąpodwzględemjakiejścechysobierówne.Takieskrajniereistycznesta-
nowiskonieuchronnieprowadzidoutożsamianiabytuzmaterią,akomunikacja
wżadensposóbniemożezostaćuznanazarealnośćobdarzonąontycznąautono-
mią.Wmyśltegopoglądukomunikowaniesięjestwłasnościączłowiekaiabsur-
demjestmówienie,żekomunikacjastwarzaczłowieka.Zpunktuwidzeniareizmu
kategoriękomunikacjinależywięcograniczyćdorzeczy:nadawcówiodbiorców,
środkówkomunikacji,przekazówitd.Pytanieorealneistnienieflkomunikacjijako
takiej”jestwreizmieanalogicznedopytaniaoistnieniegrawitacjiniezależnie
odciałobdarzonychmasą.
Wontologiachreistycznych,wktórychrealnośćutożsamianajestzfzycznością-
materiączysubstancją,relacjetraktowanesąjakopewnegorodzajukonstrukcje,
czytonarzuconeprzezczłowiekarzeczom,jakrelacjakołaiosiwwozie,czyteż
odkrywanewrzeczach,jakliczbaπ,będącarelacjąmiędzyobwodemaśrednicą
koła.Wobuprzypadkachsąonejednakczymśontyczniewtórnym,czytowzglę-
demludzkiegoumysłu,czysamejrzeczy.Zapomocąodkrywanychniejawnych
relacji-jakrelacjasymbolizowanaprzezsymbolπ-czymniejukrytych,łatwiej-
szychdodostrzeżenia,człowiekoswajapoznawczorzeczy.Mówinaprzykład,
żedwaobiektysąrównecodowielkości,aleróżniąsięmasą.Wsubstancjalnych
ontologiachstatustakichrealiów,jakflwielkość”iflmasa”
,jestbardzowątpliwy;
sąwłasnościamirzeczyitorzeczom,anieichcechom,przypisywanesądziała-
nia.Wtakimujęciuontologicznarolarelacjiwiążesięgłówniezkoniecznością
uporządkowaniaświata-flumeblowania”rzeczy.21
Zperspektywywypełnionegofzykalnymiobiektamiświatacodziennego
ludzkiegodoświadczeniaizdrowegorozsądkukomunikacjanietylkowydajesię,
alerzeczywiściejestwobecrzeczyczymśwtórnym.Ontologiażyciacodziennego
jestreistyczna.Nagrunciereizmuipokrewnychstanowiskflozofcznychniedasię
obronićautonomiibytowejkomunikacji.Należywięcprzyjąćjakąśinnąperspek-
tywę.Możnanp.,wśladzaPeirce’em,uznać,żerelacjesąrównierealnejakrzeczy
iwspólniekonstytuująrzeczywistość.CharlesSandersPeirceuważałrelacjeza
coś,coontyczniescalazjawiska,nadajeimspójnośćisens;relacjeirzeczywzajem-
niesiędopełniają,sąwobecsiebiekomplementarne.Możnajednakpójśćjeszcze
21
Niemniejjednakzauważenietakżetegotypurelacjiczęstomapoważnekonsekwencjeepi-
stemologiczne;ustalenieflrówności”ciężarulatającegowróblaispadającegonaziemiękamienia
wnosicośbardzoistotnegodoludzkiejwiedzyistanowikolejnyimpulsdladalszychprocesów
poznawaniaświata.
