Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Lilienblumwywodziłsięzpobożnej,niemajętnejrodzinyreprezentującej
tradycjemitnagdyzmu.Jegoojciec,CwiHirsz,zajmowałsiębednarstwem
iuchodziłzaczłowiekaoddanegostudiomreligijnym,choćniezawybitnego
znawcępraważydowskiego4.MoszeLejbbyłpierwszymijedynymsynem
jegoijegodrugiejżony.SwojąpierwszążonęCwiHirszmiałoddalićzato,że
spaławobcymdomubeznadzoru.Zarównoojciec,jakimatkaLilienbluma,
wedługichwłasnychsłów,pochodzilizszacownychrodzin,spokrewnionych
zżydowskimiuczonymiirabinami,cowkulturzeżydowskiejnosimiano
jichusu5.Rodziceotakiejgenealogiinaturalniestaralisięzadbaćoodpo-
wiedniąedukacjęreligijnąsyna.Wwiekupięciulatchłopieczostałoddany
nanaukędoswojegodziadka,którybyłmełamedemwchederze(nauczycie-
lemwszkoleżydowskiej).Potymjednak,jakwnukopanowałalfabethebraj-
ski,dziadekniekontynuowałjegoedukacjiwsposóbtypowydlażydow-
skiegokształcenia6.Zamiastprzejśćodrazudostudiowaniazchłopcem
Gemary(częściTalmudu),przerobiłznimnajpierwPięcioksiąg,częśćksiąg
prorockich,atakżekomentarzeRasziego,jednegoznajważniejszychegze-
getówrabinicznegojudaizmu.DopierowwiekuokołosiedmiulatMosze
LejbzostałskierowanydobadaniaGemary.Chłopiecwyróżniałsięwnauce
iwróżonomuprzyszłośćwielkiegożydowskiegouczonego(zob.Czaspustki).
KiedyLilienblummiałokołodziewięciulat,podczaspanującejepide-
miicholeryzmarłajegomatka.Wautobiografiwzmiankioniejsądość
lakoniczne,aopisowijejodejścianietowarzysząemocje.Autorniepodaje
nawetjejimienia.Wspominajedynie,żepotejtragediijegoojciec,wówczas
czterdziestoletni,ożeniłsięporaztrzeci.Jegonowążonązostałamłodsza,
szesnastoletniasiostramatki,którazgodziłasięnaślub,niechcąc,byjej
siostrzeniecbyłwychowywanyprzezobcąmacochę.RównieżjejLilien-
blumniepoświęcawieleuwagiwswojejautobiografi(zob.Czaspustki).
ZnajomyCwiegoHirsza,AharonPik,wspomina,żemiałanaimięFrajdaIta
ibyłazawodowąpłaczkąorazzogerką(wsynagodzeodczytywałamodlitwy
niepiśmiennymkobietom)7.
Młodychłopiecrozwijałsięwstudiachreligijnych.Nawzórojcaprze-
wodzącegoinnymrzemieślnikomwzgłębianiuliteraturytalmudycznej
Lilienblumzałożyłpodobnebractwo,wktórymoddawałsięstudiomwraz
zeswoimirówieśnikami.Wtymokresiezainteresowałsiętakżepijutami,
4
Zob.I.Zinberg,AHistoryofJewishLiterature,tłum.ired.B.Martin,t.12,cz.13:HaskalahatItsZenith,
NewYork1978,s.210;J.Klausner,Historiaszelha-sifrut…,s.192.
5
Zob.rozdziałCzaspustkiwniniejszymwydaniuGrzechówmłodości,wtłumaczeniuiopracowaniuMałgo-
rzatyLipskiej.Dalszeodwołaniadoposzczególnychrozdziałówtejedycjibędątupodawanewtekście
głównymwnawiasachokrągłych.
6
Zob.I.Zinberg,AHistoryofJewishLiterature,s.210.
7
A.Pik,RebCwiha-Chawtan,s.5.
XI
ŻycieitwórczośćMoszegoLejbaLilienbluma|Dzieciństwoimłodość…
