Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
WSTĘP
—postawaestetycznaiprzeżyciepiękna;zbadanieichjestwłaściwymzadaniemes-
tetyki.Niektórzywięcstanęlinatym,żeestetykajestwyłącznienaukąodoznaniu
estetycznym:możebyćnauką,tylkojeżelimacharakterpsychologiczny.Choćtakie
stanowiskojestzbytproblematyczne,towkażdymraziejestsłuszne,abywestety-
ceobokobiektywnychzagadnieńznalazłosięmiejscedlazagadnieńsubiek-
tywnegoprzeżycia.Ajeślitak,toestetykamadwatory:jesttojużdrugajej
dwutorowość,adwutorowośćnieuniknionajakpierwsza,boituobatorysąsprzę-
gniętezesobą:dwiegrupyzagadnieńłącząsię,warunkująiuzupełniająwzajem.
Tejdwoistościestetykimożnateżdaćwyraz,przeciwstawiającto,cowpięk-
nieiwsztucejestuwarunkowaneprzezprzedmiot,ito,coprzezczłowieka.
Udziałczłowiekajestwniejwieloraki:wjednychwypadkachtworzypięknoisztu-
kę,wdrugichjeocenia,wjednychjestudziałemartysty,wdrugichodbiorcyikry-
tyka.Udziałczłowiekawpięknieisztucejestteżwjednychwypadkachudziałem
jednostki,winnych—grupspołecznych:poczęściwięcjesttematempsycho-
logiipięknaisztuki,apoczęścisocjologiipięknaisztuki.
3.O
PISYIPRZEPISYWESTETYCE
.Wieledziełzzakresuestetykimacharakter
empiryczny,nieczyninicinnegojaktylkoto,żestwierdzaiuogólniafakty:opi-
sujewłaściwościrzeczy,któreuważamyzapiękne,opisujeprzeżycia,jakich
wobecnichdoznajemy,stwierdzakryteria,jakiestosujemyprzyichocenie,śledzi
procespowstawaniadziełasztuki.Aleinneksiążkiestetyczne,dziełainnychauto-
rówzawierająnietylkotestwierdzenia;zawierajątakżezalecenia,jaknależy
postępować,bywytwarzaćdobrąsztukęiprawdziwepiękno,atakżebyjewłaści-
wieodczuwaćioceniać.Opróczobserwacjiestetykazawieratakżepostulaty,obok
opisów—przepisy.Tojeszczejedna,trzeciajużzkoleijejdwutorowość.
Poczęścimacharakteropisowy,rejestrujący:rejestrujefaktybądźpsychologiczne,
bądźspołeczne,bądźhistoryczne.Aleinnejejczęścimającharakterinny,bo
—normatywny.
Badaniaempiryczne—zwłaszczaprzyprzestrzeganiudobrejmetody
—mogąwestetyce,taksamojakwinnychnaukach,daćwynikiobiektywneipo-
wszechnieważne.Mogąjemiećrównieżprzepisy,jeśliopierająsięnabadaniach
empirycznych;alerzeczwtym,żeopierająsięnanichniezawsze;częściowowy-
pływająniezestwierdzeń,leczzpostulatów,zesmaku,jakiwdanymmomencie,
wdanymśrodowisku,udanegoestetykaprzeważa.Stwierdzeniasłużąpowszech-
nejteoriisztuki,azaleceniawpewnejprzynajmniejczęścisłużąpolityce
sztuki,toznaczyobroniejednegozmożliwychsposobówjejujęcia.GdyDemokryt
wykazywał,żeperspektywazmieniawoczachwidzakształtyibarwyrzeczy,toda-
wałprzyczynekdoteoriisztuki,gdyzaśPlatondomagałsię,byartystazperspekty-
wąsięnieliczył,byprzedstawiałrzeczytakimi,jakimisą,anietakimi,jakjewidzi-
