Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
my—touprawiałjejpolitykę.Inaczejmówiąc,twierdzeniaestetykisąpoczęści
wyrazemwiedzy,poczęścizaś—smaku.
4.F
AKTYIWYJAŚNIENIA
.Estetyka,jakkażdanauka,starasięprzedewszystkim
ustalićwłasnościrzeczy,którebada:jakiesąwłasnościpięknaijakiesztuki,jak
pięknodziałanaludzi,jaksztukapowstajeijaksięrozwija.Alestarasiętakżete
własnościwytłumaczyć:dlaczegopięknowpewiensposóbdziała,dlaczego
sztukapowstałaidlaczegomatakie,anieinneformy.Działaniepięknaestetykatłu-
maczypsychologicznie,czasemfizjologicznie,formysztukitłumaczyhistorycznie,
czasemsocjologicznie.GdyArystotelestwierdził,żerzeczysąpiękne,zależnieod
tego,czymająodpowiedniąwielkość,toustalałpewienfakt;atłumaczyłgomó-
wiąc,żerzeczymogąsiępodobać,tylkogdydająsiędobrzeobjąćjednymspojrze-
niem.Twierdząc,żesztukajestnaśladowaniem,Arystotelesustalał(trafnieczynie-
trafnie)fakt;atłumaczyłgomówiąc,żeistniejenaturalnakutemuskłonność
wczłowieku.Starożytnaestetykanaogółwięcejustalałafaktów,nowożytnawięcej
wkładawysiłkuwtłumaczenie.Nieulegawątpliwości,żewestetycewystępuje
jeszczetaczwartadwutorowość:jestzresztąjaknajbardziejnaturalna,właściwa
ogromnejwiększościnauk.
5.S
ZTUKAILITERATURA
.Estetyka,jakprawiekażdanauka,usiłujedojść
dotwierdzeńnajogólniejszych,aletakżewejśćwszczegółowe:chodzitorem
ogólnymiszczegółowym.Dobadańzmysłowychmateriałudostarczająjej
poszczególnesztuki—sąonemiedzysobąróżne,więcteżnaróżnychtorachroz-
wijająsięteoriapoezji,teoriamuzyki,teoriaplastyki.Nietylkoróżnice,aleprzeci-
wieństwadzielądostępnąbezpośredniozmysłomplastykęodpoezjiopartejnaję-
zykowychsymbolach.Ijestnaturalne,żeróżniąsięmiędzysobąposzczególne
estetyczneteorieipomysły,bosązróżnychtorów:jednezliterackiego,innezeste-
tycznegowścisłymsłowaznaczeniu,jedneujmująświatobrazówzmysłowych,
ainneintelektualnychsymboli.
Estetykpostępujezgodniezeswymupodobaniem,idziewtychbadaniach
tymalboinnymtorem:zajmujesięwięcejpięknemlubwięcejsztuką,przedmio-
tamilubprzeżyciamiestetycznymi,dajeopisylubprzepisy,pracujenapolupsy-
chologiilubsocjologiisztuki,uprawiateorięlubpolitykęestetyczną,ustalafakty
lubjetłumaczy.Natomiasthistoryk,chcącoddaćprzeszłośćswejnauki,musi
chodzićwszystkimitorami.
Jesttojednozistotnychzjawiskdziejowych,jakstopniowopojęciesztuki
ipojęciepięknazbliżałysiędosiebie,jakbadaniepięknabyłozastępowaneprzez
badanieprzeżyćestetycznych,jakdoestetykiwchodziłymotywypsychologiczne
isocjologiczne,jakopisywypierałyprzepisy,atłumaczeniauzupełniałyfakty.
