Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
WSTĘP
II
6.Z
AKRESHISTORIIESTETYKI
.Wielomasposobamimusisięposługiwaćhisto-
rykestetyki.Niewystarczy,jeślibadającdawnepoglądyestetycznebędzieuwzględ-
niaćtotylko,conosiłonazwęestetyki,conależałodowyodrębnionejdyscypliny
estetycznej,coexpressisverbismówiłoopięknieisztuce,niewystarczy,jeślibędzie
siętrzymaćtylkotwierdzeńexplicitewypowiadanych;wypadniemuczerpaćtakże
zpanującegosmakuiobyczajudanejepoki,zdziełsztuki,jakiewydała;nietylko
zteorii,aletakżezpraktyki,zplastykiimuzyki,poezjiiwymowy.
A.Gdybyhistoriaestetykiobejmowałajedynieto,cowystępowałopodnazwą
„estetyki”,tozaczynałabysiębardzopóźno:jakwiadomo,nazwytejużyłporaz
pierwszyAleksanderBaumgartenwroku1750.Alejużowieleprzedtempodinną
nazwąomawianotesamezagadnienia.Nazwaniejestistotna;nawetodkądsięwy-
tworzyła,niewszyscysięjejtrzymali:wielkiedziełoestetyczneKanta,choćblisko
opółwiekupóźniejszeoddziełaBaumgartena,nazywałosię„krytykąwładzysą-
dzenia”,anazwę„estetyki”Kantdawałzupełnieczemuśinnemu,mianowicieczę-
ściteoriipoznania,teoriiprzestrzeniiczasu.
B.Gdybytraktowaćhistorięestetykijakohistorięsamodzielnej,wyodrębnio-
nejnauki,torównieżnależałobyjązaczynaćdopierowXVIIIw.ibyłabykrótkąhi-
storią,obejmującązaledwiedwastulecia.Jednakżezanimwyodrębnionazostała
specjalnadyscyplinaopięknie,zajmowanosięnimwramachinnychdyscyplin.
Wielokrotniezagadnieniapięknabyływtopionewogólnąfilozofię,jakuPlatona.
NawetArystotelesniewyodrębniłestetyki,choćtakwieledlaniejzrobił.
C.Gdybydohistoriiestetykiwłączaćtylkotemyśli,którebyływypowiada-
newtraktatachspecjalniepoświeconychpięknu,tobyłabytonazbytpowierzchow-
nazasadadoborumateriałuiwhistoriiestetykizabrakłobyjejistotnychogniw.
Opitagorejczykach,którzywywarligłębokiwpływnakolejeestetyki,niewiemy,
czytraktatytakiepisali.Platonnapisałwprawdzietraktatopięknie,aległówneswe
onimmyśliwyłożyłwinnychpracach.Arystotelestraktatutakiegonienapisał.Au-
gustynnapisał,alezgubił.TomaszzAkwinunietylkonienapisałtraktatuopięk-
nie,alenawetosobnegorozdziałupięknuwżadnymzeswychpismniepoświęcił;
zatowdrobnychuwagachpowiedziałonimwięcejniżinniwoddzielnychksiąż-
kach.
Wdoborzemateriałuhistoriaestetykiniemożesięwięckierowaćtakze-
wnętrznymkryterium,jaknazwa,aniteżdyscyplinąnaukową,zktórejmateriałjest
czerpany;musikierowaćsięzagadnieniamiiuwzględniaćwszystkietemyśli,któ-
redotycząjejzagadnień,operująjejpojęciami,choćbywystępowałypodinnąna-
zwąiwramachinnychnauk.Ajeślitakuczyni,tosięokaże,żerefleksjaestetycz-
nazaczęłasięnaprzeszło2000latprzedprzyjęciemdlaniejodrębnejnazwy
