Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
13
iutworzeniemodrębnejdyscyplinynaukowej.Jużwtedystawianopodobnezagad-
nieniainawetrozwiązywanojewpodobnysposób,jakpóźniejpodtytułem„es-
tetyka”.
7.H
ISTORIAPOJĘĆIHISTORIANAZW
.D.Chcącprzedstawićrozwójmyśliludz-
kiejopięknie,niemożehistoryktrzymaćsięwyłączniewyrazu„piękno”,bomyśli
tewystępowaływróżnorodnejterminologii,nierazbezużyciategowyrazu.
Zwłaszczawestetycestarożytnejwięcejbyłomowyoharmonii,osymmetrii
a
,
oeurytmiiniżopięknie.Aiodwrotnie:używanowyrazu„piękno”,choćchodziło
ocoinnegoniżto,comyprzeztenwyrazrozumiemy;wstarożytnościoznaczałon
zaletymoralneraczejniżestetyczne.Apodobniewyraz„sztuka”oznaczałwówczas
wszelkąumiejętnąprodukcję,nieograniczającsiębynajmniejdosztukpięknych.
Wydajesięjednakpotrzebne,abyhistoriaestetykiuwzględniałatakżetemyśli,
wktórychpięknonienazywałosię„pięknem”,asztuka„sztuką”.Wytwarzatojesz-
czejednądwutorowośćhistoriiestetyki;jestonanietylkohistoriąpojęćpięk-
naisztuki,aletakżehistoriąnazw„piękno”i„sztuka”.Tadwutorowośćjest
równieżnieunikniona,borozwójestetykipolegałnietylkonaewolucjipojęć,ale
takżenazw,aobienieprzebiegałyrównolegle.
8.E
STETYKAWTEORIIIPRAKTYCE
.E.Gdybyhistorykestetykiczerpałswein-
formacjejedynieoduczonychestetyków,tonieodtworzyłbywpełnitego,co
wprzeszłościwiedzianoisądzonoopięknieisztuce.Musijerównieżczerpaćod
artystów,musinotowaćteżmyśli,któreznalazływyrazniewksiążkachnauko-
wych,nienapiśmie,leczwsmaku,wvoxpopuli.Niewszystkiemyśliestetyczne
znalazłyodrazuwyrazsłowny,byłyzatowypowiedzianewdziełachsztuki,
wkształcie,barwie,dźwięku.Zdziełsztukimożnawyprowadzićtezyestetyczne,
któreniesąwnichzapisane,alesąwnichzawarte,bostanowiąichpunktwyjścia
izałożenie.Dodziejówszerokorozumianejestetykinależąnietylkotwierdzenia
wypowiadaneprzezestetykówexplicite,lecztakżezawarteimplicitewsmakuepoki
czywdziełachsztuki.Należydodziejówtychnietylkosamateoriaestetyczna,ale
takżepraktykaartystyczna,którateteorieujawnia.Niektórezmyśliestetycznych
przeszłościhistorykmożewyczytaćpoprostuwrękopisachiksiążkach,innenato-
miastmusiodcyfrowywaćzdziełsztukiiliteratury,achoćbynawetzformmody
iobyczajów.Jesttojeszczejednadwutorowośćestetykiijejhistorii:wypowiedzia-
nejexpliciteizawartejimplicitewsmakuczywdziełachsztuki.
Postępyestetykibywaływdużejmierzedziełemfilozofów-estetyków.Atak-
żepsychologówisocjologów.Jednakżewychodziłynietylkoodnich,leczrównież
a
Przyjętotupisownię„symmetria”dlazaznaczenia,żechodzitunieosymetrięwdzisiejszym
tegosłowaznaczeniu,aleosymetrięwrozumieniuGreków,tj.owspółmierność.Por.s.34.
