Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
PIERWSZYOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
Skrajnośćpozostałazresztąiwpóźniejszychczasachjakbynaturalnące-
chąfilozofii:boprzedmiotjejdociekańjesttakrozległyiskupiatyleróżno-
rodnychmotywów,żeabywnichuzyskaćprzejrzystość,filozofowiemusieli
jezkoniecznościupraszczać,musielipewnemotywypomijać,astądinnemo-
tywyuzyskiwałynadmiernąwcałościpozycję.Przeztoteoriefilozoficznesta-
wałysięskrajne,jednostronne,fałszywe;aletylkowtensposóbprzedmiotyfi-
lozofiistawałysięprzejrzyste,uchwytne,tylkoprzeztojejteoriebyływogóle
możliwe.Iwznacznejczęściodskrajnościdoskrajnościiprzeztoodfałszu
dofałszuprzebiegałrozwójfilozofii,abyjednaknatejdrodzezbliżaćsiędo
prawdy.
Skrajne,jednostronnebyłynietylkowariabilistycznafilozofiaHeraklita
idedukcyjnafilozofiaParmenidesa,aletakżematematycznafilozofiapitagorej-
czykówiatomistycznafilozofiaDemokryta.Abyłytowłaśnienajdoskonalsze
tworytegopierwszegookresufilozofii,któreprzetrwałygowniezmienionej
czymałozmienionejpostaci.
Najtrwalsząmożepozycjęwrozwojufilozofiizachowałyztegopierw-
szegookresupomysłyocharakterzeczystonegatywnym,destrukcyjnym:argu-
mentyZenonaprzeciwruchowiiantynomiegłoszoneprzezszkołęmegarej-
ską.Niebyłypomysłaminajważniejszymi,aletymi,któreodrazuuzyskały
postaćdefinitywnąiwtejpostacidotrwałydonaszychczasów,podczasgdy
wszystkieinnebyłypoprawianeiulepszanestopniowo.
Chronologia
Tenpierwszyokresfilozoficznyobejmujemniejwięcej6pokoleńfilozofów.
Dopierwszego,któregodojrzałośćprzypadaokoło600r.,należyTales,dodru-
giego,około570r.jAnaksymander,dotrzeciegookoło540r.jAnaksyme-
nes:toczasyjońskie.DotrzeciegopokolenianależeliteżKsenofanesiPitago-
ras,obajbędącyraczejpoprzednikamifilozofówniżsamodzielnymifilozofami.
WtympokoleniurozpoczęłasięemigracjafilozofówzJoniidoItalii.Wtych
trzechpokoleniachfilozofiabyłajeszczezupełniearchaiczna.
Natomiastwczwartympokoleniu,około500r.,pokoleniuHeraklita
iParmenidesa,dokonałosięzasadniczeodnowieniezagadnieńorazrozejście
sięstanowisk.Piątepokolenie,około460r.,obejmowałoLeucypa,Empedokle-
sa,Anaksagorasa,atakżeZenonaeleatęipierwszychuczonychnastępcówPi-
tagorasa;dopieroonowydałozłożonesystemyprzyrody,bogatyrozwójdialek-
tykiipoczątkispecjalnychnaukowychdochodzeń.Szóstepokolenie,do
któregonależałDemokrytimatematycypitagorejscy,byłodojrzałymowocem
dwuwiekowegorozwoju,aleprzypadałojużnanowąerę;należelidońtakże
wielcysofiściiSokrates.
