Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dyskusyjne,zważywszydzieląceziemieruskiewXVI–XVIIIw.różnice
kulturowe(poziompolonizacjijęzykowej,wyznanie)ietniczne(napływ
osadnikówpolskichzziemkoronnych)orazpolitycznykontekstokreś-
leniaziemcałejRusi(wszechRusi)woficjalnejtytulaturze
patriarchówmoskiewskich(1589)iwładcówMoskwy,sygnalizująceplany
ekspansjonistycznewobecczęściRusinależącejdoRzeczypospolitej.
Wstarszejhistoriografiipolskiej(AleksanderJabłonowski)domino-
wałateza,żeUkrainawsensiepograniczanieobejmowałanawet
całegoobszaruwojewództwkijowskiegoibracławskiego(niemówiącjuż
oczernihowskim),ajedynieichobszarstepowy,wprzeciwstawieniudo
ichPolesia.Podkreślano,żenazwaUkrainanigdyniestałasięurzę-
dowąjakWołyń(międzygórnymBugiemiSłuczą,poPrypećnapółnocy)
iPodole(międzyśrodkowymbiegiemDniestruiBohu)–dawneksięstwa
ruskie,wXIVw.(1366)przyłączoneczęściowodoLitwy,częściowodo
Korony,apouniilubelskiej(1569)inkorporowanedoKrólestwaPolskiego.
ObecnienazwąUkrainaokreślasięnajczęściejruskiewojewództwa
WielkiegoKsięstwaLitewskiegowłączonew1569r.doKorony,których
terytoriumprzechodziłowniepodlegająceżadnejadministracjipołacie
DzikichPóliZaporoża.DzikiePolaUkrainy,wbrewswejnazwie,niebyły
bezleśneanipodobnedobezwodnychstepównogajskich,stanowiły
obszarżyznyidobrzenawodniony.
WmomenciewybuchupowstaniaChmielnickiegoobszarUkrainyliczył
szacunkowoconajmniej2,8tys.mil.Jejstolica–Kijówzostaławraz
zziemiaminalewymbrzeguDniepruzdobytaprzezMoskwę(1667).Resztę
wciąguXVIIIw.przyłączonodoimperiumrosyjskiego.Odtądnazwa
UkrainaobejmowaławszystkieziemieruskieleżącenapołudnieodPrypeci.
4.6.Prowincjeilennaregionubałtyckiego
Wnajnowszejhistoriografiiniemieckiej(AlmutBues,ErwinOberländer)
eksponujesiępodobieństwawewolucjizwiązkówzRzecząpospolitą
wszystkichprowincjiilennnadbałtyckich:PrusKrólewskichiKsiążęcych,
związkizRzeczpospolitą
KurlandiiiInflant.ZarównowPrusach,jakwInflantachtendencjedo
integracjiwystąpiływwynikuwojen–wPrusachpowojnietrzynastolet-
niej(1454–1466)orazpolsko-krzyżackiej(1519–1521);wInflantach
wefekciewojenlitewsko-moskiewskich,następniewojnysiedmioletniej
(1563–1570)orazinflanckiej(1577–1582).
Wobuwypadkachzinicjatywądozawarciaściślejszychzwiązków
zRzecząpospolitąwysunęłoprzedewszystkimrycerstwo(wprzypadku
inicjatywazawarcia
pruskimtakżeelitymiejskie),akrólowiepolscymusieliuznaćnajpierw
ściślejszychzwiązków
tradycyjneprawaiprzywilejekrajowe,przekształcićlennemajątki
zRzecząpospolitą
wdobraalodialneoraznadaćmiejscowejszlachcieprzywilejezbliżonedo
wolnościstanuszlacheckiegowPolsce.Wedługzgodnejopiniihistoryków
45