Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZapanowaniaZygmuntaIIIweszływżyciezarządzeniakrólewskie
–tzw.ordynacje,upodabniającetęprowincjędoresztyRzeczypospolitej.
Postanowienieziemiinflanckiejz1589r.regulowałozasadypolsko-litews-
kiegorównouprawnieniawInflantach,ustalajączakreskompetencji
ministrówobojganarodóworazrozdziałwakansówmiędzyKoroniarzy,
LitwinówiInflantczyków.Ordynacjezlat1598,1607i1613wzmocniły
tendencjęintegracyjną,dałysejmikowiinflanckiemuwKiesi(Wenden)
możliwośćudziałuwsejmiewalnym,wprowadziłypodziałnawojewódz-
twazprawemudziałuwojewodówikasztelanówwsenacieizaleciły
przeprowadzeniekodyfikacjiprawiwprowadzeniealodialnej(dziedzicz-
nejwliniimęskiejiżeńskiej)zasadywłasnościdóbrszlacheckich.
Przezutworzeniew1598r.podziałuadministracyjnegona3wojewó-
dztwai26starostw,inflanckisejmikgeneralnypowiązanozpolsko-
-litewskimsystememsejmikowymorazwprowadzonoreprezentantów
Inflantdosenatu.W1607r.przyznanoszlachcieinflanckiejstatus
polityczno-prawnyformalnierównyszlachciepolskiej.Elementemtenden-
cjidointegracjilennazpaństwempolsko-litewskimbyłtakżepriorytetdla
wyznaniakatolickiego,przejawiającysięm.in.ustanowieniembiskupstwa
wKiesi.Nieprzestrzeganozasadyindygenatuprzyobsadzaniuurzędów
ziemskich;królkorzystałzprerogatywydowolnegoobsadzaniastanowisk
sędziowskichorazostatecznegorozstrzyganiasprawspornych.
Wpraktyceunifikacjaprawnaniedoszładoskutku.Nieudałosiętakże
zająćwyspnaBałtyku,akonfliktzeSzwecjąoEstoniędoprowadziłdo
utraty(od1621)większościInflantażpoDźwinę,cozatwierdziłrozejm
wAltmarku(1629)iostatecznieusankcjonowałpokójoliwski(1660).
PozostałyprzyRzeczypospolitejskrawekInflant(ok.13tys.km
2
)otrzymał
w1677r.konstytucjękrajową,namocyktórejwprowadzonotupolski
ustrójilitewskieprawo(IIIStatutz1588).Odrębnościprawnewynikały
zpolsko-litewskiejwspółpracywzarządzieprowincją(przemienneod-
dawaniepodatkówdoskarbukoronnegoilitewskiego,pieczętowanie
aktówdwiemapieczęciami).Inflantypolskiestałysięwojewództwem
inflanckim,któregotradycjaodrębnościsprowadzałasiędonazwy
KsięstwoInflanckie.
Procesdostosowywaniaprowincjiilennbałtyckichdostruktury
Rzeczypospolitejzostałwzasadziezakończonypopierwszych50latach,
niedążonojednakdopełnegowchłonięciategoregionudofederacyjnego
systemupolsko-litewskiego
Wewszystkichprowincjachilennachregionubałtyckiegowystępo-
cechywspólne
wałyodkońcaXVIdokońcaXVIIw.pewnecechywspólne:stanszlachecki
prowincjiilennregionu
osiągnąłstatuspodobnydoszlachtypolskiej,następowaławymianaelit
bałtyckiego
rządzącychlubprzyjęciedominującejszlacheckiejkulturypolskiej.Po
traktatachunijnychlublennychcentrumwładzydążyłodoprzebudowy
administracjilokalnej,którądostosowywanodowzorówpolskich(poza
księstwamilennymi)orazobsadzanoznominacjikrólewskiej.
50
