Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ROZDZIAŁ1
Wprowadzenie
łej?”–topytaniezadajesobieniejedenuczącysię.Aletakiepytanie,podobniejakto,
skądwziąćodpowiednilejek,jestźlezadane.Trzechpamięci,skrzynek,niemawgło-
wie.Totylkoporęczneabstrakcje,takiejaknaprzykładduchwspółpracywdrużynie
piłkarskiej.Możnaonimmówić,alejeśliktośzapyta,najakiejpozycjiówduchwła-
śniegra,toznaczy,żecałkowicieniezrozumiał,ocochodzi.Aktopragniewygrać
meczobsadzająctymduchempozycjęśrodkowegonapastnika,tenjużprzegrał.
śmieszne?Nocóż,gdymówimyouczeniusię,tegotypurozważaniasąprzynajmniej
taksamośmieszne.Atraktujemyjebardzopoważnieipozwalamy,bydeterminowa-
łynaszsystemszkolnyipolitykęwzakresiekształcenia.
Skoroniemożnapewnychczasowychcharakterystyknaszejpamięciprzedstawić
wformieskrzynek–jakzrobićtoinaczej?Przyjrzyjmysiędwómważnymprzykładom,
pamięciroboczejigłębokościprzetwarzania.
Pamięćrobocza(operacyjna).Wszyscyjesteśmywstanienachwilęzapamiętaćważ-
nąinformację.Wyszukujemynumertelefonu,namomentgozapamiętujemyiwybie-
ramy–poczymzapominamy.Tenrodzajpamięcizostałwciąguostatnichdziesięciu
latbardzodokładniezbadany.Mabardzoograniczonąpojemność(siedemplusminus
dwaelementy–naprzykładcyfry)inieprzechowujetreścibardzodługo(przeważnie
kilkasekund),jednakjesttoogromnieważnapamięć.Jesttofunkcjabezpośrednio
aktywującaniewieletreściipozwalającamanipulowaćnimiwumyśle.Naprzykładje-
steśmywstaniepodaćównumertelefonuwspak,jednaktukończąsięjużnaszemoż-
liwości!Tenrodzajpamięcinazywanyjestpamięciąroboczą.Jaksamanazwawskazu-
je,oznaczaonatęczęśćnaszegożyciaumysłowego,któramanipulujetreściami,
ponowniejeporządkuje,łączyzesobą,obracanawszystkiestrony,przekształcaijesz-
czecośznimirobi.Kiedywypowiadamyzdanielubpróbujemyjezrozumieć,korzy-
stamyzpamięciroboczej,abykiedywbudowujemyzdaniepodrzędne,takżewtedy,
gdyjestonodługieiniekonieczniezwiązaneztematem,jaksiętozdarza,zwłaszcza
wjęzykuniemieckim,nacouskarżałsięMarkTwain6,niestracićwątku.
Badaniapamięciroboczej(patrzrys.1.1)pokazały,żemożnajązlokalizowaćwkon-
kretnychobszarachkorymózgowej(rys.1.2).Wtychobszarachkorydochodzido
wstępnegoopracowaniatreści.
Głębokośćprzetwarzania.Przejdźmydoprzykładudrugiego:imintensywniejzaj-
mujemysiędanątreścią,tymwiększeprawdopodobieństwo,żepozostawiśladwpa-
mięci.Jeszczeraz:Określonatreśćniejestprzekazywanazeskrzynkidoskrzynki
(takiobrazfunkcjonowaniapamięcijestcałkowiciebłędny!),leczprzetwarzanawgło-
wie,wsposóbinteraktywny,przezróżneobszarymózgujednocześnie.Imwięcej,im
częściej,imgłębiej,tymlepiejbędziezapamiętana.
Przyjrzyjmysięeksperymentowi(rys.1.3).Pokazujesięlistyzawierającewyrazy,
jedenwyrazpodrugim,każdyprzezjednąsekundę.Osobębadanąproszonoonaci-
skaniejednegozdwóchprzycisków,zależnieodtego,czywyraznapisanyjestmały-
mi,czywielkimiliterami.Wtensposóbopracowujesiępierwsząlistęwyrazów.
Następnejliścietowarzyszyinstrukcja,byocenić,czydanywyrazjestrzeczowni-
kiem,czyczasownikiem.Ponowniekażdywyrazpokazywanyjestprzezsekundę.
Iznowuosobybadanemajądowyborudwaprzyciski,zależnieodpodjętejdecyzji.
6Wrozdzialept.DTheAwfulGermanLanguage”wydanejw1880rokuksiążkiATrampAbroadMarkTwain
uskarżasięnanieprzeciętnądługośćzdańniemieckichutrudniającązrozumienie(przyp.tłum.).
