Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Mikołaj Kondej

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-8358-309-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

683

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kondej, Mikołaj. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Red. . : Wolters Kluwer Polska SA, 2024, 683 s. ISBN 978-83-8358-309-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kondej, M.

T1 Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

PB Wolters Kluwer Polska SA

YR 2024

SN 978-83-8358-309-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 303089, author = "Kondej, Mikołaj", editor = "", title = "Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania", publisher = "Wolters Kluwer Polska SA", year = "2024", address = "", isbn = "978-83-8358-309-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kondej, Mikołaj

ED -

TI - Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

PB - Wolters Kluwer Polska SA

CY -

PY - 2024

SN - 978-83-8358-309-9

ER -

Netografia (standard APA):

Kondej, Mikołaj. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania [baza danych online] : Wolters Kluwer Polska SA, 2024 [dostęp: 28 06 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/klauzula-przeciwko-unikaniu-opodatkowania-mikolaj-kondej-303089.

Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania

Książka przedstawia zagadnienia dotyczące klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Analiza tej normy na gruncie krajowym i międzynarodowym oraz omówienie dotychczasowej praktyki pozwala na dostrzeżenie problemów związanych z jej stosowaniem, a z...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8358-309-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

683

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

ZAGADNIENIA WSTĘPNRozdział1
Rozdział2
Rozdział3
WARUNKI ZASTOSOWANIA KLAUZULI PRZECIWKUNIKANIU OPODATKOWANIRozdział4
Rozdział5
Rozdział6
Rozdział7
Rozdział8
Rozdział9
Rozdział10
Rozdział11
SKUTKI ZASTOSOWANIA KLAUZULI PRZECIWKO UNIKANIU OPODATKOWANIRozdział12
Rozdział13
Rozdział14
Rozdział15
Rozdział16
PODSUMOWANIRozdział17
Rozdział18
Wykaz skrótów | str21
Wprowadzenie | str25
1.1. Swoboda ustawodawcy w kreowaniu norm prawa podatkowego a zjawisko unikania opodatkowania | str39
Charakter prawa podatkowego a unikanie opodatkowania | str39
1.1.1. Geneza i cel podatków | str40
1.1.2. Swoboda ustawodawcy w kreowaniu norm prawa podatkowego | str41
1.1.3. Swoboda kreowania norm prawa podatkowego a problem unikania opodatkowania | str43
1.1.3.1. Wymóg generalnego charakteru norm prawa podatkowego | str43
1.1.3.2. Niedostosowanie zakresowe przepisu a unikanie opodatkowania | str45
1.1.3.3. Trudność w identyfikowaniu zależności życia gospodarczego, społecznego i systemu prawnego | str46
1.1.3.4. Wpływ przyjmowanych zasad wykładni prawa na możliwość unikania opodatkowania | str47
1.2. Zarys problematyki wykładni prawa podatkowego | str48
1.2.1. Granica językowa wykładni | str48
1.2.1.1. Istota granicy językowej wykładni | str48
1.2.1.2. Trudności w precyzyjnym wyznaczeniu granicy językowej wykładni | str53
1.2.1.3. Możliwość unikania opodatkowania jako konsekwencja funkcjonowania granicy językowej wykładni | str56
1.2.2. Wykładnia celowościowa i wykładnia funkcjonalna | str56
1.2.2.1. Cel ustawodawcy | str57
1.2.2.2. Cel ustawy | str59
1.2.2.3. Cel ustanowienia reguły | str61
1.2.3. Wykładnia systemowa | str62
1.2.4. Wykładnia prounijna | str63
1.2.5. Miejsce klauzul antyabuzywnych w procesiwykładni prawa | str65
2.1. Antyabuzywna praktyka orzecznicza | str69
Kontekst historyczny zwalczania unikania opodatkowaniw Polsce | str69
2.2. Pierwotna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 24b o.p | str71
2.3. Próby rekonstrukcji klauzuli po wyroku Trybunału Konstytucyjnego K 4/03 | str76
2.4. Artykuł 199a Ordynacji podatkowej | str77
2.5. Brak możliwości zwalczania unikania opodatkowania przy wykorzystaniu cywilnoprawnej instytucji obejścia prawa | str80
2.6. Rys historyczny związany z wprowadzeniem obecnie obowiązujących przepisów klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str81
3.1. Istota nadużycia prawa w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości | str83
3.1.1. Dwuczłonowy test nadużycia prawa | str83
Kontekst międzynarodowy klauzuli przeciwko unikaniopodatkowania | str83
3.1.2. Zarys problematyki stosowania norm antyabuzywnych poruszanej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości dotyczącym podatków dochodowych | str87
3.1.3. Zakaz nadużycia prawa jako metoda wykładni przepisów | str98
3.2. Pierwotna klauzula a zalecenie Komisji Europejskiej w sprawie agresywnego planowania podatkowego | str101
3.3. Obecna klauzula jako implementacja dyrektywy ATA | str102
3.3.1. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania a art. 6 dyrektywy ATA – uwagi ogólne | str105
3.3.2. Dyrektywa ATA – standard minimalny czy wiążący? Polska klauzula – implementacja ścisła czy rozszerzająca | str108
3.3.3. Rola dyrektywy ATA i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości przy interpretacji polskich przepisów | str111
4.1. Zarys warunków zastosowania klauzuli | str115
Uwagi wstępne | str115
4.2. Kluczowe zmiany w treści warunków zastosowania klauzuli na przestrzeni czasu | str118
5.1. Pojęcie czynności | str121
Zaistnienie czynności lub zespołu powiązanych czynności | str121
5.2. Stosowanie klauzuli do zespołu czynności | str124
5.2.1. Wymóg powiązania zespołu czynności a dyspozycja klauzuli | str132
5.2.2. Zespół czynności a definicja uzgodnienia w dyrektywie ATA | str134
5.2.3. Możliwe podejścia do sposobu identyfikacji zespołu czynności | str137
5.2.4. Konkluzje w zakresie stosowania klauzuli do zespołu czynności | str148
Wystąpienie korzyści podatkowej | str153
6.1. Ocena istnienia korzyści podatkowej przez pryzmat zasad opodatkowania stanu kontrfaktycznego | str154
6.2. Rodzaje korzyści podatkowych | str156
6.2.1. Niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości | str157
6.2.2. Powstanie lub zawyżenie straty podatkowej | str159
6.2.3. Powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku | str160
6.2.4. Brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika | str161
6.3. Wyeliminowanie korzyści podatkowych przez podatnika a możliwość zastosowania klauzuli | str164
ustawy podatkowej lub jej przepisu (warunek sprzeczności | str167
7.1. Kontekst warunku sprzeczności | str169
7.1.1. Aspekt historyczny definicji sprzeczności | str169
7.1.2. Źródła warunku sprzeczności w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości | str171
7.2. Ograniczenie badania sprzeczności do sprzeczności z przedmiotem i celem ustaw podatkowych i zawartych w nich przepisów | str172
7.3. Badanie sprzeczności w kontekście przepisów zastosowanych lub przepisów, do których obejścia doszło | str173
7.4. Sprzeczność a granice wykładni | str176
7.5. Przedmiot ustawy podatkowej/przepisu ustawy podatkowej | str180
7.6. Cel ustawy podatkowej/przepisu ustawy podatkowej | str185
7.6.1. Sprzeczność z celem ustawodawcy | str185
7.6.2. Sprzeczność z celem ustawy/przepisu ustawy (uwagi wstępne | str187
7.6.3. Cele fiskalne i metody ustalania sprzeczności z nimi korzyści podatkowej | str188
7.6.3.1. Brzmienie przepisów jako źródło wiedzy o zamierzonym wymiarze podatku | str189
7.6.3.2. Ustalenie sprzeczności z zasadą ogólną (rozumowanie zbliżone do analogiae legis | str192
7.6.3.3. Ustalenie nieadekwatności konsekwencji podatkowych do konsekwencji ekonomicznych działań podatnika oraz sprzeczność z ekonomiczną istotą podatku | str195
7.6.3.4. Ustalenie sprzeczności z aksjologią (rozumowanie zbliżone do analogiae iuris | str197
7.6.4. Cele społeczno-gospodarcze i sprzeczność z nimi | str198
7.6.5. Sprzeczność z przedmiotem i celem przepisów antyabuzywnych | str199
7.6.6. Przepisy o niemożliwym lub trudnym do odtworzenia celu | str202
7.7. Odrębność przesłanek sprzeczności i sztuczności | str204
7.8. Szczególne okoliczności jako przesłanka warunkująca zaistnienie sprzeczności (sprzeczność „w danych okolicznościach | str210
7.9. Najważniejsze konkluzje w zakresie warunku sprzeczności | str211
8.1. Powiązania między definicjami warunku celu i sztuczności (uwagi wstępne | str213
Warunki celu i sztuczności | str213
8.2. Warunek celu i sztuczności w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości | str217
8.3. Warunek sztuczności | str225
8.3.1. Definicja legalna sztuczności | str225
8.3.2. Kontekst legislacyjny warunku sztuczności | str227
8.3.2.1. Uzasadnienia projektów ustaw | str227
8.3.2.2. Kontekst dyrektywy ATA | str230
8.3.3. Rodzaje sztuczności | str232
8.3.4. Powiązanie sztuczności z definicją czynności odpowiedniej | str235
8.3.5. Metodologia badania sztuczności | str237
8.3.5.1. Istniejący stan faktyczny jako podstawa badania sztuczności | str238
8.3.5.2. Cele gospodarcze jako podstawa oceny adekwatności działań podatnika | str239
8.3.5.3. Pojęcie uzasadnionych przyczyn ekonomicznych | str239
8.3.5.4. Kryterium rozsądnego podatnika | str241
8.3.6. Dominujące przyczyny ekonomiczne (prawo wyboru przez podatnika optymalnej podatkowo drogi działania | str. 242 8.3.7. Ustawowe symptomy sztuczności | str249
8.4. Warunek celu | str258
8.4.1. Aspekt historyczny definicji legalnej celu | str258
8.4.2. Pojęcie celu czynności | str262
8.4.3. Ocena celu – ocena subiektywnego zamiaru podatnika czy ocena obiektywnych dowodów wskazujących na przesłanki dla dokonania czynności | str263
8.4.3.1. Środki dowodowe pozwalające na identyfikację zamiaru podatnika | str265
8.4.3.2. Wątpliwości związane z uzależnianiem podstawy opodatkowania od subiektywnego zamiaru podatnika | str268
8.4.3.3. Brak konieczności wystąpienia intencji nadużycia dla spełnienia warunku celu | str273
8.4.3.4. Warunek celu jako badanie, czy tak samo zachowałby się rozsądny podatnik | str274
8.4.4. Korzyść podatkowa spełniająca warunek sprzeczności jako cel czynności a inne cele czynności | str275
8.4.4.1. Sprzeczność a przepisy, które nie obowiązywały w momencie dokonania czynności | str276
8.4.4.2. Klauzula a korzyści uzyskane na gruncie przepisów obcych jurysdykcji | str278
8.4.4.3. Rodzaje celów mogących stanowić zasadnienie dla dokonania czynności | str279
8.4.4.4. Prawo podatnika wskazania realizowanych celów (art. 119d o.p | str284
8.4.4.5. Granice oceny celów gospodarczych podatnika przez organ podatkowy | str286
8.4.5. Główny cel a jeden z głównych celów | str287
8.4.5.1. Korzyść spełniająca warunek sprzeczności jako incydentalny skutek czynności | str290
8.4.5.2. Korzyść spełniająca warunek sprzeczności jako jedyny skutek czynności | str290
8.4.5.3. Współwystępowanie celu w postaci osiągnięcia korzyści podatkowej spełniającej warunek sprzeczności i innych celów | str291
8.5. Konkluzje w zakresie przesłanek celu i sztuczności | str302
9.1. Obecnie obowiązujące wyłączenia z zakresu stosowania klauzuli | str307
Wyłączenia z zakresu stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str307
9.2. Wyłączenia z zakresu klauzuli w stanie prawnym obowiązującym do 31.12.2018 r | str309
9.3. Relacja klauzuli ogólnej do umów o przeciwdziałaniu podwójnemu opodatkowaniu | str311
Warunek intertemporalny | str317
10.1. Warunek intertemporalny w przepisach wprowadzających klauzulę | str318
10.1.1. Zasada lex retro non agit a interpretacja pojęcia momentu powstania korzyści podatkowej | str320
10.1.2. Stosowanie klauzuli do korzyści wynikających z czynności zrealizowanych przed wejściem w życie klauzuli | str325
10.1.3. Znaczenie momentu powstania korzyści podatkowej spełniającej warunek sprzeczności dla możliwości zastosowania klauzuli w aspekcie intertemporalnym | str331
10.1.4. Klauzula a zakaz wprowadzania zmian do przepisów w trakcie roku podatkowego | str335
10.1.5. Konkluzje w zakresie pierwotnego warunku intertemporalnego | str338
10.2. Warunek intertemporalny w przepisach nowelizujących ustawę z dniem 1.01.2019 r | str340
przepisami antyabuzywnymi | str343
11.1. Pierwszeństwo stosowania szczególnych przepisów antyabuzywnych | str344
11.1.1. Stan prawny przed 1.01.2019 r | str344
11.1.2. Stan prawny po 1.01.2019 r | str345
11.2. Małe klauzule w podatkach dochodowych jako rozwinięcie normy ogólnej | str349
11.2.1. Klauzula restrukturyzacyjna | str350
11.2.2. Klauzule dywidendowa, odsetkowa i w zakresie należności licencyjnych | str354
11.2.3. Klauzula strefowa | str358
11.2.4. Klauzula w zakresie podatku od dochodów z budynków | str359
11.2.5. Klauzula w zakresie odsetek od kapitału | str360
11.3. Reklasyfikacja czynności na gruncie przepisów o cenach transferowych | str361
11.4. Zakaz nadużycia prawa w VAT | str365
11.5. Klauzula Principal Purpose Test | str366
11.6. Klauzule antyabuzywne jako jeden wspólny standard identyfikacji i nadużycia prawa | str368
Klauzula a cywilnoprawna ważność czynności i czynności pozorne | str373
13.1. Stan prawny przed 2019 r | str377
Model stosowania polskiej klauzuli – stosowanie ex lege czy ex decisio | str377
13.2. Stan prawny od 2019 r | str387
13.3. Charakter decyzji wymiarowej oraz jej konsekwencje | str391
13.3.1. Decyzja ustalająca czy konstytutywna | str391
13.3.2. Charakter decyzji a przedawnienie | str396
13.3.3. Charakter decyzji a moment początkownaliczania odsetek od zaległości podatkowych | str397
13.3.4. Charakter decyzji a odpowiedzialność karnoskarbowa | str398
14.1. Kontekst międzynarodowy | str401
Konsekwencje zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str401
14.2. Opodatkowanie stanu faktycznego według zasad alternatywnych | str403
14.2.1. Wyłączenie przepisu skutkującego korzyścią (art. 119a § 6 o.p | str404
14.2.2. Opodatkowanie według zasad właściwych dla alternatywnego stanu faktycznego (uwagi wstępne | str407
14.2.3. Opodatkowanie według takich zasad, jak gdyby czynności nie dokonano | str408
14.2.4. Opodatkowanie według zasad właściwych dla czynności odpowiedniej | str409
14.2.4.1. Czynność odpowiednia | str410
14.2.4.2. Zaniechanie jako czynność odpowiednia | str415
14.2.4.3. Prawo podatnika wskazania czynności odpowiedniej | str417
14.2.4.4. Czynność odpowiednia obejmująca elementy działań sprzed wejścia w życie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str418
14.2.4.5. Brak możliwości wskazania czynności odpowiedniej | str420
14.2.5. Problem identyfikacji podmiotu, wobec którego należy stosować klauzulę | str420
14.2.6. Problemy związane z ustaleniem zakresu, w jakim skutki podatkowe wywodzi się z czynności odpowiedniej, względnie z braku dokonania czynności | str426
14.2.6.1. Zakres rozliczeń podatkowych podlegających przekwalifikowaniu | str428
14.2.6.2. Zakres czasowy przekwalifikowania430
14.2.7. Uwagi de lege ferenda | str434
14.3. Prawo podmiotów trzecich uczestniczących w czynności do korekty rozliczeń | str436
14.4. Klauzula jako przepis materialnego prawa podatkowego | str439
14.5. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe jako skutek zastosowania klauzuli | str442
14.6. Zastosowanie klauzuli a odpowiedzialność karnoskarbowa | str452
15.1. Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania | str459
Instytucje i procedury związane ze stosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str459
15.2. Postępowania kontrolne i wymiarowe związane z możliwością zastosowania klauzuli | str467
15.2.1. Szef Krajowej Administracji Skarbowej jako organ właściwy do stosowania klauzuli | str468
15.2.2. Procedura wszczęcia i przejęcia postępowania przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej | str469
15.2.3. Przebieg postępowania | str472
15.2.4. Rozstrzygnięcie postępowania | str477
15.3. Procedura cofnięcia skutków unikania opodatkowania479
15.3.1. Postępowanie wyjaśniające | str482
15.3.2. Wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie wydania decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania | str483
15.3.3. Postępowanie w sprawie określenia warunków cofnięcia unikania opodatkowania | str486
15.3.4. Decyzja Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w przedmiocie określenia warunków cofnięcia skutków unikania opodatkowania i jej konsekwencje | str488
15.4. Opinie zabezpieczające | str490
15.4.1. Wniosek i postępowanie w sprawie wydania opinii zabezpieczającej | str491
15.4.2. Zakres dopuszczalnego postępowania dowodowego | str495
15.4.3. Możliwe rozstrzygnięcia wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej | str497
15.4.4. Moc ochronna opinii zabezpieczającej, z uwzględnieniem sytuacji późniejszej zmiany/uchylenia opinii | str505
15.5. Klauzula a ochrona wynikająca z interpretacji indywidualnych | str509
Zarys dotychczasowej praktyki stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w Polsce | str515
16.1. Sprawy związane z wyborem formy prowadzenia działalności gospodarczej, zmianą formy prawnej działalności oraz swobodą kształtowania struktury grupy kapitałowej | str517
16.2. Sprawy związane z wymianą udziałów | str523
16.3. Sprawy związane z połączeniami i podziałami | str532
16.4. Sprawy związane ze strukturami wykorzystującymi znaki towarowe | str541
16.5. Sprawy związane z programami motywacyjnymi | str546
16.6. Sprawy związane z opodatkowaniem funduszy inwestycyjnych zamkniętych | str549
16.7. Sprawy związane z dobrowolnym umorzeniem udziałów bez wynagrodzenia | str552
16.8. Pozostałe sprawy | str554
16.9. Ocena przepisów klauzuli w świetle praktyki jej stosowania | str572
17.1. Uwagi wstępne | str577
17.1.1. Wpływ konstrukcji klauzuli na zakres występujących problemów konstytucyjnych | str577
Konstytucyjność klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str577
17.1.2. Zasada określoności przepisów prawa | str580
17.1.3. Wartości konstytucyjne chronione i zagrożone przez klauzulę | str582
17.1.4. Postulaty wynikające z wyroku Trybunału Konstytucyjnego K 4/03 | str591
17.1.5. Refleksje międzynarodowe | str593
17.2. Hipoteza klauzuli w świetle wymogów konstytucyjności | str595
17.3. Dyspozycja klauzuli w świetle wymogów konstytucyjności | str. 603 17.4. Konstytucyjność a kwestie intertemporalne | str606
17.5. Wnioski w zakresie konstytucyjności normy | str607
18.1. Źródła problemu unikania opodatkowania | str613
Wnioski końcowe | str613
18.2. Zasadność funkcjonowania klauzuli w polskim systemie | str616
18.3. Warunki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str619
18.3.1. Korzyść podatkowa jako wynik czynności (zespołu czynności) podatnika | str621
18.3.1.1. Czynność i zespół czynności | str621
18.3.1.2. Pojęcie korzyści podatkowej | str622
18.3.1.3. Warunek sprzeczności | str623
18.3.1.4. Warunki celu i sztuczności | str628
18.3.1.5. Pozostałe warunki zastosowania klauzuli, w tym kwestie intertemporalne | str630
18.3.1.6. Klauzula a prawo wyboru drogi najmniej opodatkowanej | str632
18.4. Skutki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania | str633
18.4.1. Skutek zastosowania klauzuli dla kalkulacji kwoty zobowiązania podatkowego | str634
18.4.2. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe | str636
18.4.3. Wątpliwości związane z tym, czy klauzulę stosuje się z mocy prawa, czy w drodze decyzji, oraz ich konsekwencje | str637
18.4.4. Klauzula a odpowiedzialność karnoskarbowa | str638
18.5. Klauzula jako przepis materialnego prawa podatkowego | str639
18.6. Relacja do innych norm antyabuzywnych | str640
18.7. Otoczenie proceduralne klauzuli | str641
18.8. Konstytucyjność klauzuli | str643
18.9. Refleksje końcowe | str645
Literatura | str647
Orzecznictwo i pisma urzędowe | str673