Kompendium farmakologii

Waldemar Janiec

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-6400-1

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

863

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Kompendium farmakologii. Red. Janiec, Waldemar . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021, 863 s. ISBN 978-83-200-6400-1

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Janiec, W.

T1 Kompendium farmakologii

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

YR 2021

SN 978-83-200-6400-1

Bibliografia BibTex:

@Book{ 248507, author = "", editor = "Janiec, Waldemar", title = "Kompendium farmakologii", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2021", address = "", isbn = "978-83-200-6400-1" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Janiec, Waldemar

TI - Kompendium farmakologii

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY -

PY - 2021

SN - 978-83-200-6400-1

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Janiec, Waldemar. Kompendium farmakologii [baza danych online] : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/kompendium-farmakologii-waldemar-janiec-248507.

farmakologia, leki nasenne, leki przeciwbólowe, leki przeciwdepresyjne, leki przeciwlękowe, leki przeciwpadaczkowe, środki znieczulające

Publikacja Kompendium farmakologii powstała pod redakcją naukową prof. dr hab. Waldemara Jańca. W piątym wydaniu podręcznika zostały szczegółowo omówione mechanizmy działania poszczególnych grup leków. Scharakteryzowano patofizjologiczne podstawy ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-6400-1

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

863

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

1. FARMAKOLOGIA OGÓLNA - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Maria Pytlik30
2. LEKI WPŁYWAjĄCE NA AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY - Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec49
2.1. Leki wpływające na przekazywanie bodźców we współczulnym układzienerwowym50
2.1.1. Efekty pobudzenia układu współczulnego50
2.1.2. Transmisja synaptyczna we współczulnym układzie nerwowym51
2.1.3. Leki pobudzające układ współczulny54
2.1.3.1. Leki pobudzające receptory a-adrenergiczne54
2.1.3.2. Leki pobudzające receptory p-adrenergiczne58
2.1.3.3. Leki pobudzające receptory a- i p-adrenergiczne61
2.1.4. Leki hamujące układ współczulny63
2.1.4.1. Leki blokujące receptory a-adrenergiczne63
2.1.4.2. Leki blokujące receptory p-adrenergiczne65
2.1.4.3. Leki blokujące receptory a- i p-adrenergiczne69
2.1.4.4. Leki hamujące czynność presynaptycznych struktur w zakończeniach nerwów współczulnych69
2.2. Leki wpływające na przekazywanie bodźców w przywspółczulnym układzie nerwowym71
2.2.1. Efekty pobudzenia układu przywspółczulnego71
2.2.2. Transmisja synaptyczna w przywspółczulnym układzie nerwowym72
2.2.3. Leki pobudzające układ przywspółczulny74
2.2.3.1. Leki pobudzające bezpośrednio receptory cholinergiczne74
2.2.3.2. Inhibitory acetylocholinoesterazy75
2.2.4. Leki hamujące układ przywspółczulny77
2.3. Leki ganglioplegiczne80
3. LEKI PRZECIWLĘKOWE, PRZECIWPSYChOTYCZNE I PRZECIWDEPRESYjNE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik81
3.1. Leki przeciwlękowe81
3.1.1. Leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych82
3.1.1.1. Pochodne benzodiazepiny82
3.1.1.2. Pochodne azaspironu86
3.1.1.3. Inne leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych88
3.2. Leki przeciwpsychotyczne90
3.1.2. Leki stosowane długotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych90
3.2.1. Neuroleptyki o budowie dwupierścieniowej95
3.2.1.1. Pochodne benzoizoksazolu95
3.2.1.2. Pochodne indolu96
3.2.1.3. Pochodne benzoizotiazolu i azapironu96
3.2.2. Neuroleptyki o budowie trójpierścieniowej97
3.2.2.1. Pochodne fenotiazyny97
3.2.2.2. Pochodne tioksantenu98
3.2.2.3. Pochodne azepiny, oksepiny i tiepiny98
3.2.3. Neuroleptyki o innej budowie101
3.2.3.1. Pochodne butyrofenonu101
3.2.3.2. Pochodne difenylobutyloaminy102
3.2.3.3. Pochodne benzamidu102
3.2.4. Cechy kliniczne neuroleptyków typowych i atypowych103
3.2.3.4. Pochodne piperazyny103
3.3. Leki przeciwdepresyjne106
3.3.1. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników109
3.3.1.1. Nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego109
3.3.1.2. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)114
3.3.1.3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (SNRI)116
3.3.2. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników o działaniu receptorowym117
3.3.2.1. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny blokujące receptory serotoninergiczne117
3.3.2.2. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny modulujące aktywność receptorów serotoninergicznych118
3.3.2.3. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny blokujące receptory noradrenergiczne118
3.3.3. Leki o działaniu receptorowym119
3.3.4. Leki o atypowym mechanizmie działania120
3.3.5. Inhibitory oksydazy monoaminowej (IMAO)120
3.3.5.1. Nieselektywne inhibitory oksydazy monoaminowej121
3.3.5.2. Selektywne inhibitory oksydazy monoaminowej121
3.3.6. Leki o innych mechanizmach działania122
3.3.7. Leki normotymiczne123
4. LEKI STOSOWANE W LECZENIU ZESPOŁU NADPOBUDLIWOŚCI PSYChORUChOWEj Z DEFICYTEM UWAGI (ADhD) I NARKOLEPSjI. ŚRODKI PSYChODYSLEPTYCZNE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 125
4.1. Leki stosowane w leczeniu ADHD125
4.1.1. Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu ADHD126
4.1.2. Pochodne propyloaminy stosowane w leczeniu ADHD127
4.1.3. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu ADHD127
4.1.4. Leki pobudzające receptory a2-adrenergiczne w śródmózgowiu stosowane w leczeniu ADHD127
4.1.5. Leki neuroleptyczne stosowane w leczeniu ADHD127
4.2. Leki stosowane w leczeniu narkolepsji128
4.2.1. Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu narkolepsji128
4.2.2. Pochodne acetamidu stosowane w leczeniu narkolepsji128
4.2.3. Leki sieroce stosowane w leczeniu narkolepsji128
4.2.4. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu narkolepsji129
4.3. Środki psychodysleptyczne130
5. LEKI NASENNE I USPOKAjAjĄCE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 131
5.1. Leki nasenne131
5.1.1. Pochodne benzodiazepiny stosowane w leczeniu bezsenności131
5.1.2. Pochodne cyklopirolonu stosowane w leczeniu bezsenności132
5.1.3. Pochodne imidazolopirydyny stosowane w leczeniu bezsenności133
5.1.4. Pochodne pirazolopirymidyny stosowane w leczeniu bezsenności133
5.1.5. Pochodne tiazolu stosowane w leczeniu bezsenności134
5.1.6. Pochodne furanu i tryptofanu stosowane w leczeniu bezsenności134
5.2. Leki uspokajające135
5.1.7. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu bezsenności135
6. LEKI PRZECIWPADACZKOWE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 138
6.1. Leki blokujące kanały sodowe140
6.2. Leki blokujące kanały wapniowe143
6.3. Leki aktywujące kanały potasowe145
6.4. Leki aktywujące neuroprzekaźnictwo GABA-ergiczne145
6.5. Leki blokujące neuroprzekaźnictwo glutaminergiczne147
6.6. Leki wiążące białko pęcherzyków synaptycznych 2A149
7. LEKI STOSOWANE W LECZENIU ChORÓB PARKINSONA, hUNTINGTONA I ALZhEIMERA ORAZ OTĘPIENIA NACZYNIOPOChODNEGO - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 151
7.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona151
7.1.1. Leki pobudzające przekaźnictwo dopaminergiczne154
7.1.1.1. Lewodopa i inhibitory metabolizmu lewodopy154
7.1.1.2. Inhibitory monoaminooksydazy typu B157
7.1.1.3. Leki pobudzające receptory dopaminergiczne158
7.1.1.4. Leki zwiększające uwalnianie dopaminy159
7.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Huntingtona160
7.1.2. Leki hamujące przekaźnictwo cholinergiczne160
7.3. Leki stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera162
7.3.1. Inhibitory acetylocholinoesterazy stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera163
7.4. Leki stosowane w leczeniu otępienia naczyniopochodnego164
7.3.2. Antagoniści receptorów NMDA stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera164
8. LEKI PRZECIWBÓLOWE DZIAŁAjĄCE NA RECEPTORY OPIOIDOWE - Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 166
8.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe169
8.1.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym169
8.1.1.1. Fenantrenowe alkaloidy opium i ich półsyntetyczne pochodne170
8.1.1.2. Syntetyczne leki przeciwbólowe172
8.1.2. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym175
8.2. Leki o antagonistycznym działaniu na receptory opioidowe176
8.3. Farmakoterapia bólu nowotworowego177
9. ŚRODKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO - Waldemar Janiec, Ewa Podwińska, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 179
9.1. Anestetyki dożylne180
9.2. Anestetyki wziewne181
9.3. Opioidowe leki przeciwbólowe183
9.4. Środki zwiotczające183
9.4.1. Środek znoszący działanie niedepolaryzujących środków zwiotczających - sugammadeks183
9.5. Sen farmakologiczny w urazach mózgu184
9.6. Środki stosowane do znieczulenia dordzeniowego185
10. ŚRODKI ZNIECZULAjĄCE MIEjSCOWO - Robert Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 186
10.1. Środki znieczulające miejscowo z grupy amidów186
10.1.1. Mechanizm znieczulającego działania związków amidowych187
10.1.2. Sposoby znieczulenia miejscowego187
10.1.3. Działania niepożądane188
10.1.4. Właściwości i zastosowanie środków znieczulających miejscowo z grupy amidów189
10.2. Analog w-konopeptydu - zykonotyd193
10.3. Inne środki znieczulające miejscowo193
10.4. Kokaina194
10.5. Środki znieczulające miejscowo o działaniu drażniącym195
11. ŚRODKI ZWIOTCZAjĄCE MIĘŚNIE SZKIELETOWE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 196
11.1. Środki zwiotczające mięśnie szkieletowe197
11.1.1. Środki hamujące przekaźnictwo w presynaptycznej części płytki motorycznej197
11.1.2. Środki hamujące przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe w błonie postsynaptycznej płytki motorycznej198
11.1.2.1. Niedepolaryzujące środki zwiotczające mięśnie szkieletowe199
11.1.2.2. Depolaryzujące środki zwiotczające mięśnie szkieletowe201
11.2. Leki stosowane w stanach spastycznych mięśni szkieletowych202
11.2.1. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie ośrodkowego układu nerwowego i rdzenia kręgowego203
11.2.2. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie komórki mięśniowej204
12. LEKI WPŁYWAjĄCE NA CZYNNOŚĆ SKURCZOWĄ MACICY W OKRESIE PORODU - Waldemar Janiec, Henryk Ireneusz Trzeciak, Joanna Folwarczna 205
12.1. Leki tokolityczne206
12.1.1. Lekiblokującereceptoryoksytocyny206
12.1.1.1. Atozyban206
12.1.2. Leki pobudzające receptory P2-adrenergiczne207
12.1.3. Leki blokujące kanały wapniowe z grupy pochodnych 1,4-dihydropirydyny207
12.2. Leki tokotoniczne stosowane podczas porodu208
12.2.1. Leki stosowane w pierwszym okresie porodu (okresie preindukcji)208
12.2.1.1. Dinoproston208
12.2.2. Leki zwiększające kurczliwość macicy stosowane w drugim okresie porodu (okresie indukcji)209
12.2.2.1. Oksytocyna209
12.2.2.2. Prostaglandyny210
12.2.3. Leki stosowane w trzecim okresie porodu211
12.2.3.1. Oksytocyna211
12.2.3.2. Karbetocyna211
12.2.3.3. Metyloergometryna212
13. LEKI MOCZOPĘDNE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 213
13.1. Podział leków moczopędnych215
13.1.1. Leki moczopędne działające na kanalik kręty bliższy216
13.1.2. Pętlowe leki moczopędne217
13.1.2.1. Pochodne sulfonamidowe217
13.1.3. Leki moczopędne działające na korowy odcinek kanalika krętego dalszego218
13.1.2.2. Pochodne kwasu dichlorofenoksyoctowego218
13.1.3.1. Tiazydy218
13.1.3.2. Leki moczopędne o działaniu podobnym do tiazydów219
13.1.4. Leki moczopędne działające na końcowe odcinki kanalików krętych dalszych i kanaliki zbiorcze (oszczędzające potas)220
13.1.4.1. Leki moczopędne działające antagonistycznie do aldosteronu220
13.1.4.2. Leki moczopędne blokujące kanały sodowe w końcowych odcinkach kanalików krętych dalszych i w kanalikach zbiorczych221
13.1.5. Leki moczopędne zwiększające przesączanie w kłębuszkach nerkowych222
13.1.6. Osmotyczne leki moczopędne222
13.1.5.1. Ksantynowe leki moczopędne222
13.1.5.2. Roślinne leki moczopędne222
13.2. Leki stosowane w zaburzeniach wodno-elektrolitowych spowodowanych nieprawidłowym wydzielaniem wazopresyny223
13.2.1. Akwaretyki stosowane w zespole niewłaściwego wydzielania hormonu antydiuretycznego (zespole SIADH)224
13.2.2. Leki stosowane w moczówce prostej225
13.3. Leki stosowane w zaburzeniach oddawania moczu226
13.3.1. Leki stosowane w utrudnionym oddawaniu moczu z powodu rozrostu gruczołu krokowego (prostaty)226
13.3.2. Leki stosowane w nietrzymaniu moczu227
14. LEKI WPŁYWAjĄCE NA NACZYNIA KRWIONOŚNE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 228
14.1. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego228
14.1.1. Leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego230
14.1.2. Leki p-adrenolityczne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego231
14.1.3. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (ACE-I)232
14.1.4. Antagoniści receptora angiotensynowego ATl (sartany)237
14.1.5. Leki blokujące kanały wapniowe242
14.1.5.1. Kanały wapniowe zależne od potencjału błonowego242
14.1.5.2. Podział leków blokujących kanały wapniowe242
14.1.5.3. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L243
14.1.6. Inhibitory reniny246
14.1.5.4. Leki blokujące niewybiórczo powolne kanały wapniowe246
14.1.7. Leki o ośrodkowym działaniu hipotensyjnym247
14.1.7.1. Leki pobudzające receptory a2-adrenergiczne247
14.1.7.2. Leki hipotensyjne pobudzające receptory imidazolowe w ośrodkowym układzie nerwowym248
14.1.7.3. Metylodopa248
14.1.8. Leki hipotensyjne blokujące receptory a1-adrenergiczne249
14.1.7.4. Rezerpina249
14.1.9. Leki rozszerzające naczynia krwionośne w wyniku bezpośredniego wpływu na mięśnie gładkie250
14.1.9.1. Pochodne hydrazynoftalazyny250
14.1.10. Leki hipotensyjne otwierające kanały potasowe251
14.1.9.2. Nitroprusydek sodu251
14.1.9.3. Fenoldopam251
14.1.11. Postępowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego253
14.1.11.1. Leczenie hipotensyjne doraźne ze wskazań nagłych253
14.1.12. Leki stosowane w tętniczym nadciśnieniu płucnym254
14.1.12.1. Antagoniści receptorów endotelinowych254
14.1.12.2. Prostacyklina i jej analogi255
14.1.12.3. Agonista receptora prostacykliny (IP) o budowie nieprostanoidowej256
14.1.12.4. Inhibitory PDE-5256
14.1.12.5. Stymulator rozpuszczalnej cyklazy guanylanowej (sGC)256
14.2. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego257
14.2.1. Analogi prostacykliny257
14.2.2. Analogi prostaglandyn258
14.2.3. Metyloksantyny258
14.3. Leki stosowane w zaburzeniach krążenia mózgowego259
14.2.4. Inne leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego259
14.3.1. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie receptorów a-adrenergicznych259
14.3.2. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie działania serotoniny259
14.3.3. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez niewybiórcze blokowanie kanałów wapniowych261
14.4. Leki stosowane w zaburzeniach erekcji262
14.3.4. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych262
14.5. Leki stosowane w leczeniu migreny264
14.5.1. Leki stosowane w ostrym napadzie migreny264
14.5.2. Leki stosowane w profilaktyce migreny266
14.6. Leki stosowane w chorobach naczyń żylnych267
14.7. Leki stosowane w obrzęku naczynioruchowym268
14.7.1. Inhibitory esterazy C1 (C1-INH)268
14.7.2. Leki blokujące receptor bradykininy typu B2269
14.7.3. Leki blokujące działanie kalikreiny269
15. LEKI PRZECIWARYTMICZNE - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska, Joanna Folwarczna 271
15.1. Wstęp271
15.1.1. Przebieg pobudzenia w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca272
15.1.2. Przebieg potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia komór273
15.1.3. Rola jonów Ca2+ w skurczu mięśnia sercowego274
15.1.4. Zaburzenia rytmu serca275
15.2. Leki przeciwarytmiczne grupy I - blokujące kanał sodowy276
15.2.1. Leki przeciwarytmiczne grupy IA276
15.2.2. Leki przeciwarytmiczne grupy IB276
15.2.3. Leki przeciwarytmiczne grupy IC278
15.3. Leki przeciwarytmiczne blokujące receptory adrenergiczne £ (grupa II)279
15.3.1. Działania niepożądane leków przeciwarytmicznych grupy II280
15.4. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały potasowe (grupa III)281
15.4.1. Kanały potasowe w sercu281
15.4.2. Leki blokujące kanały potasowe w sercu281
15.5. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały wapniowe (grupa IV)282
15.6. Inne leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca283
16. LEKI STOSOWANE W NIEWYDOLNOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska, Joanna Folwarczna 286
16.1. Leczenie niewydolności serca286
16.2. Podstawowe grupy leków stosowanych w leczeniu przewlekłej niewydolności serca288
16.2.1. Inhibitory konwertazy angiotensyny stosowane w niewydolności mięśnia sercowego288
16.2.2. Leki blokujące receptor AT1 angiotensyny II stosowane w niewydolności mięśnia sercowego288
16.2.3. Połączenie leku blokującego receptory AT1 angiotensyny II z inhibitorem neprylizyny288
16.2.4. Leki blokujące receptory p-adrenergiczne stosowane w niewydolności mięśnia sercowego289
16.2.5. Leki blokujące receptory aldosteronu stosowane w niewydolności mięśnia sercowego289
16.2.6. Leki moczopędne stosowane w niewydolności mięśnia sercowego289
16.3. Leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego (działające dodatnio inotropowo)290
16.3.1. Glikozydy nasercowe290
16.3.2. Inne leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego291
16.4. Peptydy natriuretyczne292
16.5. Leki kardioprotekcyjne (osłaniające mięsień sercowy)293
17. LEKI ZWIĘKSZAjĄCE PRZEPŁYW WIEŃCOWY - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska294
17.1. Azotany295
17.2. Zastosowanie leków p-adrenolitycznych w chorobie wieńcowej297
17.3. Zastosowanie leków blokujących kanały wapniowe w chorobie wieńcowej298
17.3.1. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L stosowane w chorobie wieńcowej298
17.3.2. Leki niewybiórczo blokujące kanały wapniowe stosowane w chorobie wieńcowej298
17.4. Inne leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca299
17.4.1. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę299
17.4.2. Leki osłaniające komórki mięśnia sercowego299
17.4.3. Leki otwierające kanały potasowe zależne od ATP (KATP) w sercu300
17.4.4. Leki hamujące późny prąd sodowy w sercu300
17.4.5. Leki selektywnie hamujące prąd rozrusznikowy301
18. LEKI STOSOWANE WE WSTRZĄSIE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 302
18.1. Rodzaje wstrząsu302
18.2. Postępowanie we wstrząsie302
19. LEKI WPŁYWAjĄCE NA PROCESY KRZEPNIĘCIA KRWI I FIBRYNOLIZY - Barbara Nowińska, Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński 305
19.1. Leki hamujące krzepliwość krwi (antykoagulanty)305
19.1.1. Leki przeciwpłytkowe307
19.1.1.1. Leki hamujące adhezję płytek krwi307
19.1.1.2. Leki hamujące aktywność cyklooksygenazy w płytkach krwi308
19.1.1.3. Leki hamujące aktywację płytek krwi indukowaną przez ADP308
19.1.1.4. Leki hamujące agregację płytek krwi przez zwiększanie stężenia cAMP310
19.1.1.5. Leki hamujące aktywację płytek krwi indukowaną przez trombinę310
19.1.1.6. Leki blokujące receptory płytkowe GP Ilb/IIIa311
19.1.2. Leki hamujące aktywność trombiny312
19.1.1.7. Leki hamujące wytwarzanie płytek krwi312
19.1.2.1. Bezpośrednie inhibitory trombiny312
19.1.2.2. Pośrednie inhibitory trombiny313
19.1.3. Inhibitory czynnika Xa315
19.1.3.1. Inhibitory czynnika Xa działające przez antytrombinę III315
19.1.3.2. Wybiórcze inhibitory czynnika Xa316
19.1.4. Aktywne białko C317
19.1.5. Antagoniści witaminy K317
19.2. Leki zwiększające fibrynolizę (fibrynolityczne/trombolityczne)318
19.1.6. Leki defibrynujące318
19.1.7. Środki hamujące krzepnięcie krwi stosowane in vitro318
19.2.1. Leki fibrynolityczne I generacji319
19.2.2. Leki fibrynolityczne II generacji320
19.2.3. Leki fibrynolityczne III generacji320
19.3. Leki zwiększające krzepliwość krwi321
19.3.1. Środki stosowane w niedoborach czynników krzepnięcia krwi321
19.3.1.1. Środki stosowane w pierwotnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi321
19.3.2. Leki stosowane w niedoborach płytek krwi325
19.3.1.2. Środki stosowane we wtórnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi325
19.3.2.1. Agoniści receptora trombopoetyny325
19.3.2.2. Inhibitory śledzionowej kinazy tyrozynowej326
19.3.2.3. Inne leki stosowane w niedoborach płytek krwi326
19.4. Leki hamujące fibrynolizę327
19.3.3. Środki zwiększające krzepliwość krwi do stosowania miejscowego327
20. LEKI WPŁYWAjĄCE NA UKŁAD KRWIOTWÓRCZY - Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński 329
20.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost kolonii komórek układu krwiotwórczego329
20.1.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie erytrocytów329
20.1.2. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie komórek układu granulocytów i/lub makrofagów330
20.2. Leki stosowane w niedokrwistościach niedoborowych332
20.1.3. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost megakariocytów332
20.2.1. Leki stosowane w niedokrwistościach z niedoboru żelaza333
20.2.2. Leki stosowane w niedokrwistościach megaloblastycznych334
20.2.2.1. Witamina B12334
20.2.2.2. Kwas foliowy335
20.3. Inne leki wpływające na układ krwiotwórczy336
20.3.1. Leki służące do pozyskiwania komórek macierzystych przy przeszczepach szpiku336
21. LEKI WPŁYWAjĄCE NA UKŁAD ODDEChOWY - Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna 337
21.1. Leki przeciwkaszlowe337
21.1.1. Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym337
21.1.1.1. Leki przeciwkaszlowe opioidowe337
21.2. Leki wykrztuśne339
21.1.2. Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo339
21.1.1.2. Leki przeciwkaszlowe nieopioidowe działające ośrodkowo339
21.2.1. Leki wykrztuśne o drażniącym mechanizmie działania340
21.2.1.1. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej oskrzeli340
21.2.1.2. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej układu pokarmowego341
21.2.2. Solne środki wykrztuśne342
21.2.3. Leki o działaniu mukolitycznym342
21.3. Inne leki stosowane w schorzeniach układu oddechowego344
21.2.4. Detergenty344
22. LEKI STOSOWANE W LECZENIU ASTMY OSKRZELOWEj, PRZEWLEKŁEj OBTURACYjNEj ChOROBY PŁUC (POChP) I IDIOPATYCZNEGO WŁÓKNIENIA PŁUC - Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna 345
22.1. Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej345
22.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane w postaci wziewnej347
22.1.2. Leki pobudzające receptory P2-adrenergiczne stosowane w astmie349
22.1.3. Leki w postaci wziewnej zawierające glikokortykosteroidy oraz P2-adrenomimetyki stosowane w leczeniu astmy351
22.1.4. Kromony - kromoglikan sodowy i nedokromil sodowy352
22.1.5. Antagoniści receptora leukotrienów i inhibitory syntezy leukotrienów stosowane w leczeniu astmy352
22.1.6. Teofilina o przedłużonym działaniu podawana doustnie353
22.1.7. Przeciwciała anty-IgE354
22.1.8. Przeciwciała anty-IL-5354
22.2. Leki stosowane w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP)355
22.1.9. Przeciwciała anty-IL-4 i anty-IL-13355
22.2.1. Leki P2-adrenomimetyczne stosowane w leczeniu POChP356
22.2.1.1. P2-adrenomimetyki krótko działające356
22.2.1.2. P2-adrenomimetyki długo działające356
22.2.2. Leki cholinolityczne stosowane w POChP357
22.2.2.1. Leki cholinolityczne krótko działające357
22.2.2.2. Leki cholinolityczne długo działające358
22.2.3. Leki złożone, zawierające w jednym inhalatorze P2-adrenomimetyk, lek cholinolityczny i glikokortykosteroid359
22.2.4. Teofilina w postaci o przedłużonym uwalnianiu359
22.2.5. Glikokortykosteroidy w postaci wziewnej stosowane w leczeniu POChP360
22.3. Leki stosowane w leczeniu idiopatycznego włóknienia płuc361
22.2.6. Glikokortykosteroidy podawane doustnie361
22.2.7. Selektywne inhibitory fosfodiesterazy 4 (PDE4)361
23. hISTAMINA I LEKI PRZECIWhISTAMINOWE - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 363
23.1. Histamina363
23.2. Leki przeciwhistaminowe365
23.2.1. Leki przeciwhistaminowe I generacji365
23.3.1.1. Pochodne etanoloaminy366
23.2.1.2. Pochodne etylenodiaminy367
23.2.1.3. Pochodne alkiloaminy367
23.2.1.4. Pochodne piperazyny368
23.2.1.5. Pochodne fenotiazyny368
23.2.2. Leki przeciwhistaminowe II generacji369
23.2.1.6. Leki przeciwhistaminowe o innej budowie369
23.3. Leki hamujące degranulację komórek tucznych371
24. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwreumatyczne oraz leki stosowane w fibromialgii, okresowych zespołach zależnych od kriopiryny i w miastenii – Waldemar Janiec, Piotr Londzin, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska 372
24.1. Wstęp372
24.1.1. Mechanizmy rozwoju stanu zapalnego372
24.1.2. Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych373
24.1.3. Wpływ niesteroidowych leków przeciwzapalnych na syntezę prostaglandyn373
24.1.4. Przeciwagregacyjne działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych374
24.1.5. Działania niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych374
24.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne375
24.2.1. Pochodne kwasu salicylowego375
24.2.2. Pochodne kwasu fenylooctowego377
24.2.3. Pochodne kwasu fenylopropionowego379
24.2.4. Pochodne kwasu antranilooctowego381
24.2.5. Pochodne kwasu piranokarboksylowego382
24.2.6. Pirolopirole382
24.2.7. Indole383
24.2.8. Pochodne pirazolonu383
24.2.9. Oksykamy384
24.2.10. Pochodne naftylobutanonu385
24.2.11. Koksyby385
24.2.12. Inne leki o działaniu przeciwzapalnym i/lub przeciwbólowym386
24.3. Leki przeciwreumatyczne388
24.3.1. Podział leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów388
24.3.2. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne388
24.3.2.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)388
24.3.2.2. Glikokortykosteroidy388
24.3.3. Leki modyfikujące przebieg choroby389
24.3.3.1. Sulfasalazyna389
24.3.3.2. Penicylamina390
24.3.3.3. Pochodne 4-aminochinoliny390
24.3.3.4. Metotreksat390
24.3.4. Inhibitory kinaz tyrozynowych JAK391
24.3.3.5. Leflunomid391
24.3.5. Leki hamujące działanie cytokin (antycytokiny)392
24.3.5.1. Leki hamujące działanie czynnika martwicy nowotworów (TNF)392
24.3.5.2. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 1393
24.3.5.3. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 6393
24.3.5.4. Leki hamujące aktywację cytotoksycznych limfocytów T394
24.4. Leki przeciwgorączkowe395
24.4.1. Mechanizmy regulacji temperatury ciała395
24.3.5.5. Przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko limfocytom B395
24.4.2. Kwas acetylosalicylowy396
24.4.3. Pochodne p-aminofenolu396
24.5. Leki stosowane w fibromialgii398
24.4.4. Pochodne pirazolonu398
24.6. Leki stosowane w okresowych zespołach zależnych od kriopiryny399
24.5.1. Milnacypran399
24.6.1. Kanakinumab399
24.7. Leki stosowane w miastenii400
24.6.2. Rylonacept400
24.7.1. Amifamprydyna400
25. LEKI WPŁYWAjĄCE NA CZYNNOŚĆ UKŁADU POKARMOWEGO - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak401
25.1. Leki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej401
25.1.1. Leki zmniejszające wytwarzanie kwasu solnego401
25.1.1.1. Inhibitory pompy protonowej402
25.1.1.2. Antagoniści receptorów H2404
25.1.2. Środki zobojętniające405
25.1.1.3. Leki cholinolityczne stosowane w chorobie wrzodowej405
25.1.1.4. Analogi prostaglandyn stosowane w chorobie wrzodowej405
25.1.3. Leki okrywające powierzchnię wrzodu trawiennego407
25.1.3.1. Koloidalne związki bizmutu407
25.1.3.2. Sukralfat407
25.2. Środki zwiększające wydzielanie soku żołądkowego lub jego kwaśność408
25.1.4. Leki stosowane do eradykacji Helicobacter pylori408
25.3. Leki przeciwwymiotne409
25.3.1. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów H1410
25.3.2. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów muskarynowych411
25.3.3. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów serotoninergicznych 5-HT3411
25.3.4. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów dopaminergicznych D2412
25.3.4.1. Neuroleptyki stosowane jako leki przeciwwymiotne412
25.3.4.2. Leki prokinetyczne o działaniu przeciwwymiotnym412
25.3.5. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów neurokininowych 1 dla substancji P413
25.4. Leki prokinetyczne414
25.3.6. Leki przeciwwymiotne o działaniu agonistycznym w stosunku do receptorów kanabinoidowych CB1414
25.3.7. Inne leki przeciwwymiotne414
25.4.1. Leki prokinetyczne działające głównie przez blokowanie receptorów D2415
25.4.2. Leki działające agonistycznie na receptory 5-HT4415
25.4.3. Leki aktywujące kanały chlorkowe416
25.4.4. Leki pobudzające cyklazę guanylanową C416
25.4.5. Leki hamujące wchłanianie sodu w jelitach (inhibitory wymiennika sodowo-wodorowego 3)416
25.4.6. Leki o działaniu antagonistycznym na receptory opioidowe416
25.5. Leki przeczyszczające417
25.4.7. Inne leki wpływające na motorykę jelit417
25.5.1. Pęczniejące (masowe) leki przeczyszczające418
25.5.2. Osmotyczne leki przeczyszczające418
25.5.3. Leki przeczyszczające zmiękczające kał (poślizgowe środki przeczyszczające)419
25.5.4. Drażniące (kontaktowe, pobudzające perystaltykę) leki przeczyszczające420
25.5.4.1. Środki działające drażniąco na jelito cienkie420
25.5.4.2. Środki działające drażniąco na jelito grube420
25.5.5. Leki stosowane w zaparciach wywołanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi421
25.6. Leki przeciwbiegunkowe422
25.6.1. Leki łagodzące objawy biegunki423
25.6.1.1. Środki hamujące perystaltykę przewodu pokarmowego423
25.6.1.2. Leki zmniejszające sekrecję jelitową424
25.6.1.3. Środki adsorbujące424
25.7. Leki stosowane w zespole jelita drażliwego425
25.8. Leki stosowane w przewlekłych stanach zapalnych jelit425
25.6.1.4. Środki ściągające425
25.9. Leki stosowane w zespole krótkiego jelita426
25.10. Leki wpływające na wytwarzanie żółci427
25.10.1. Leki zwiększające wydzielanie żółci427
25.10.2. Kwasy żółciowe stosowane w chorobach wątroby i dróg żółciowych428
25.11. Leki działające spazmolitycznie na przewód pokarmowy429
25.12. Leki stosowane w uszkodzeniu miąższu wątroby431
25.13. Leki stosowane w niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki431
25.13.1. Leki stosowane w leczeniu mukowiscydozy432
25.14. Leki działające przeciwko wzdęciom przewodu pokarmowego433
26. HORMONY PODWZGÓRZA I PRZYSADKI - Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna434
26.1. HORMONY podwzgórza434
26.2. Analogi hormonów podwzgórza434
26.2.1. Analogi gonadoliberyny434
26.2.1.1. Leki hamujące działanie gonadoliberyny435
26.2.2. Analogi tyreoliberyny436
26.2.3. Somatostatyna i jej syntetyczne analogi436
26.2.3.1. Analogi somatostatyny437
26.3. HORMONY przysadki438
26.3.1. Hormon tyreotropowy438
26.3.2. Hormon adrenokortykotropowy439
26.3.3. Hormon wzrostu439
26.3.3.1. Insulinopodobne czynniki wzrostowe IGF-1 i IGF-2 (somatomedyny)440
26.3.4. Prolaktyna441
26.3.3.2. Leki blokujące receptory hormonu wzrostu (somatotropiny)441
26.3.5. Oksytocyna442
26.3.6. Hormon antydiuretyczny442
26.3.4.1. Leki hamujące wydzielanie prolaktyny442
27. HORMONY TARCZYCY I LEKI STOSOWANE W ChOROBACh TARCZYCY - Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna 444
27.1. Trijodotyronina (T3) i tyroksyna (T4)444
27.2. Leki stosowane w niedoczynności tarczycy445
27.3. Leki stosowane w leczeniu nadczynności tarczycy445
27.3.1. Inhibitory wychwytu jodu446
27.3.2. Pochodne tiouracylu446
27.4. Preparaty jodu stosowane w chorobach tarczycy447
27.3.3. Pochodne tioimidazolu447
28. HORMONY KORY NADNERCZY - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak449
28.1. Receptory dla hormonów kory nadnerczy449
28.2. Mineralokortykosteroidy450
28.3. Glikokortykosteroidy451
28.4. Nadnerczowe HORMONY płciowe456
28.5. Leki hamujące syntezę i działanie hormonów kory nadnerczy456
28.5.1. Leki hamujące syntezę hormonów kory nadnerczy456
28.5.2. Leki hamujące działanie hormonów kory nadnerczy456
29. GONADOTROPINY I HORMONY PŁCIOWE - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak458
29.1. Gonadotropiny458
29.1.1. Gonadotropina FSH458
29.1.2. Gonadotropina LH459
29.1.3. Leki wykazujące działanie gonadotropin FSH i LH460
29.1.4. Leki hamujące wydzielanie gonadotropin w przysadce460
29.2. Żeńskie HORMONY płciowe461
29.2.1. Estrogeny461
29.2.1.1. Estrogeny naturalne461
29.2.1.2. Estrogeny syntetyczne464
29.2.1.3. Leki hamujące działanie estrogenów464
29.2.2. Progesteron i gestageny465
29.2.2.1. Progesteron466
29.2.2.2. Gestageny466
29.2.2.3. Leki hamujące działanie progesteronu471
29.2.3. Hormonalne środki antykoncepcyjne472
29.2.3.1. Środki antykoncepcyjne estrogenowo-gestagenowe472
29.2.4. Hormonalna terapia zastępcza473
29.2.3.2. Środki antykoncepcyjne zawierające jedynie gestagen473
29.2.3.3. Środki antykoncepcyjne do stosowania po stosunku473
29.3. Męskie HORMONY płciowe474
29.3.1. Testosteron474
29.3.1.1. Testosteron i estry testosteronu475
29.3.2. Leki hamujące działanie androgenów476
29.3.1.2. Metylowe pochodne testosteronu476
29.3.2.1. Leki blokujące receptory androgenowe476
29.3.3. Leki anaboliczne477
29.3.2.2. Leki hamujące syntezę dihydrotestosteronu (inhibitory 5a-reduktazy)477
29.4. Leki o łącznym działaniu estrogenowym, gestagenowym i androgenowym478
30. HORMONY TRZUSTKI I LEKI STOSOWANE W LECZENIU CUKRZYCY - Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna 479
30.1. Leki stosowane w leczeniu cukrzycy479
30.2. Insulina480
30.2.1. Produkty lecznicze insuliny481
30.2.1.1. Insuliny ludzkie niemodyfikowane482
30.2.1.2. Insuliny modyfikowane483
30.2.1.3. Analogi insuliny ludzkiej483
30.2.1.4. Mieszaniny insulin484
30.3. Nieinsulinowe leki przeciwcukrzycowe486
30.2.1.5. Insulina wziewna486
30.3.1. Pochodne biguanidu487
30.3.2. Glitazony (tiazolidynodiony)488
30.3.3. Pochodne sulfonylomocznika489
30.3.3.1. Pochodne sulfonylomocznika I generacji489
30.3.3.2. Pochodne sulfonylomocznika II generacji490
30.3.3.3. Pochodne sulfonylomocznika III generacji490
30.3.4. Meglitynidy (glinidy)491
30.3.4.1. Repaglinid491
30.3.4.2. Nateglinid491
30.3.5. Analogi inkretyn (analogi glukagonopodobnego peptydu 1)492
30.3.5.1. Liraglutyd492
30.3.5.2. Eksenatyd492
30.3.5.3. Albiglutyd493
30.3.5.4. Liksysenatyd493
30.3.5.5. Semaglutyd493
30.3.5.6. Dulaglutyd493
30.3.6. Gliptyny (inhibitory dipeptydylopeptydazy 4)494
30.3.6.1. Sytagliptyna i wildagliptyna494
30.3.6.2. Saksagliptyna, linagliptyna i alogliptyna494
30.3.7. Analogi amyliny uzupełniające działanie insuliny495
30.3.8. Inhibitory a-glukozydazy495
30.3.9. Flozyny (inhibitory kotransportera SGLT-2)496
30.4. Glukagon497
31. LEKI WPŁYWAjĄCE NA UKŁAD KOSTNY - Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 499
31.1. Procesy przebudowy kości499
31.2. Leki wpływające na procesy metaboliczne w kościach502
31.2.1. Parathormon502
31.2.1.1. Leki hamujące wydzielanie parathormonu (kalcymimetyki)504
31.2.2. Kalcytonina505
31.2.3. Witamina D3506
31.2.4. Leki modyfikujące działanie czynnika wzrostu fibroblastów 23 (FGF23)509
31.2.5. Wpływ estrogenów na procesy metaboliczne w układzie kostnym509
31.2.5.1. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych w leczeniu osteoporozy510
31.2.6. Bisfosfoniany511
31.2.7. Leki hamujące działanie RANKL514
31.2.8. Leki aktywujące ścieżkę sygnałową Wnt/p-katenina514
31.2.10. Fluorek sodu515
31.2.9. Ranelinian strontu515
31.2.11. Białka morfogenetyczne kości516
31.2.12. Sole wapnia517
32. LEKI WPŁYWAjĄCE NA PRZEMIANĘ MATERII - Waldemar Janiec, Aleksandra Janas, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna 519
32.1. Witaminy519
32.1.1. Witamina A519
32.1.1.1. p-Karoten520
32.1.1.2. Retinoidy521
32.1.2. Witamina D524
32.1.3. Witamina E524
32.1.4. Witaminy K525
32.1.5. Witamina F (wielonienasycone kwasy tłuszczowe)526
32.1.6. Witamina B1526
32.1.7. Witamina B2527
32.1.8. Witamina PP527
32.1.10. Witamina B6528
32.1.9. Kwas pantotenowy528
32.1.11. Witamina H529
32.1.12. Kwas foliowy529
32.1.13. Witamina B12530
32.1.14. Witamina C530
32.1.15. Witamina P531
32.1.16. Leczenie wielowitaminowe531
32.2. Leki wpływające na przemianę puryn532
32.2.1. Leki przerywające napady dny532
32.2.2. Leki hamujące wytwarzanie kwasu moczowego533
32.2.3. Leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z moczem534
32.3. Leki wpływające na przemianę lipidów535
32.2.4. Leki powodujące rozkład kwasu moczowego535
32.3.1. Leki o działaniu hipolipemicznym537
32.3.1.1. Leki wiążące kwasy żółciowe (sekwestranty kwasów żółciowych)538
32.3.1.2. Leki hamujące wchłanianie cholesterolu538
32.3.1.3. Kwas nikotynowy i jego pochodne539
32.3.1.4. Statyny (inhibitory reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-CoA)540
32.3.1.5. Pochodne kwasu fibrynowego541
32.3.1.6. Inhibitory PCSK9542
32.3.1.7. Inne leki o działaniu hipolipemicznym543
32.4. Leki stosowane w genetycznie uwarunkowanych niedoborach enzymów544
32.4.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Gauchera544
32.4.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Fabry’ego546
32.4.3. Leki stosowane w chorobie Pompego546
32.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydoz547
32.4.4.1. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu I (obejmującej zespoły: Hurler, Scheiego i Scheiego-Hurler)547
32.4.4.2. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu II547
32.4.4.3. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu IV (MPS IV)548
32.4.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VI548
32.4.4.5. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VII548
32.4.5. Leki stosowane w leczeniu choroby Wilsona549
32.4.6. Leki stosowane w leczeniu tyrozynemii549
32.4.7. Leki stosowane w leczeniu fenyloketonurii550
32.4.8. Leki stosowane w leczeniu homocystynurii551
32.4.10. Leki stosowane w leczeniu porfirii552
32.4.11. Leki stosowane w leczeniu hiperamonemii552
32.4.9. Leki stosowane w niedoborze karnityny552
33. LEKI UKŁADU IMMUNOLOGICZNEGO (LEKI IMMUNOTROPOWE) - Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła 554
33.1. Immunoglobuliny555
33.1.1. Immunoglobuliny klasy A (IgA)556
33.1.2. Immunoglobuliny klasy D (IgD)556
33.1.3. Immunoglobuliny klasy E (IgE)556
33.1.4. Immunoglobuliny klasy G (IgG)557
33.1.5. Immunoglobuliny klasy M (IgM)557
33.1.6. Skład immunoglobulin we krwi557
33.1.7. Produkty lecznicze immunoglobulin557
33.1.7.1. Immunoglobuliny nieswoiste558
33.1.7.2. Immunoglobuliny swoiste skierowane przeciwko określonemu antygenowi558
33.1.7.3. Surowice immunizujące zawierające zwierzęce immunoglobuliny przeciwko określonym toksynom559
33.1.7.4. Przeciwciała monoklonalne559
33.2. Cytokiny563
33.2.1. Interleukiny564
33.2.1.1. Interleukina 2 (IL-2)565
33.2.2. Interferony566
33.2.2.1. Interferony a i £567
33.2.2.2. Interferony y568
33.3. Leki immunosupresyjne569
33.3.1. Procesy immunologiczne warunkujące odrzucanie przeszczepu569
33.3.2. Glikokortykosteroidy571
33.3.3. Cyklosporyna571
33.3.4. Związki makrolidowe o działaniu immunosupresyjnym572
33.3.5. Cytostatyki stosowane jako leki immunosupresyjne574
33.3.6. Inne leki immunosupresyjne575
33.3.7. Przeciwciała monoklonalne stosowane w transplantologii oraz w leczeniu chorób autoimmunologicznych576
33.3.8. Leki immunotropowe stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego578
33.4. Szczepionki582
33.5. Środki stosowane do immunomodulacji590
33.5.1. Związki otrzymywane syntetycznie (nieswoiste immunostymulatory syntetyczne)590
33.5.2. Preparaty pochodzenia roślinnego stosowane do immunomodulacji591
34. LEKI STOSOWANE W LECZENIU NOWOTWORÓW - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 592
34.1. Leki cytostatyczne592
34.1.1. Leki alkilujące595
34.1.1.1. Pochodne iperytu azotowego596
34.1.1.2. Pochodne nitrozomocznika597
34.1.1.3. Estry kwasu sulfonowego598
34.1.1.4. Triazeny598
34.1.1.5. Nieorganiczne kompleksy platyny599
34.1.2. Antybiotyki przeciwnowotworowe600
34.1.3. Pochodne kamptotecyny602
34.1.4. Lignany603
34.1.5. Ekteinascydyny603
34.1.6. Antymetabolity604
34.1.6.1. Antymetabolity puryn604
34.1.6.2. Antymetabolity pirymidyn605
34.1.6.3. Antyfoliany607
34.1.7. Hydroksykarbamid608
34.1.8. Alkaloidybarwinka609
34.1.10. Epotilony610
34.1.9. Taksany610
34.1.11. Halichondryny611
34.1.12. Enzymy611
34.2. Inhibitory kinaz białkowych612
34.2.1. Inhibitory kinaz tyrozynowych615
34.2.1.1. Inhibitory kinaz ABL-BCR, PDGFR i c-KIT615
34.2.1.2. Inhibitory kinaz ABL-BCR i SRC616
34.2.1.3. Inhibitory kinaz VEGFR, PDGFR i c-KIT616
34.2.1.4. Inhibitory kinaz VEGFR, EGFR i RET617
34.2.1.5. Inhibitory kinazy ALK617
34.2.1.6. Inhibitory kinazy BTK618
34.2.1.7. Inhibitory kinazy EGFR618
34.2.1.10. Inhibitory kinazy MET619
34.2.1.8. Inhibitory kinaz JAK619
34.2.1.9. Inhibitory kinazy c-KIT619
34.2.1.11. Inhibitory kinazy TRK620
34.2.1.12. Inhibitory kinazy FLT3620
34.2.2. Inhibitory kinaz serynowo-treoninowych621
34.2.1.13. Inhibitory kinazy VEGFR621
34.2.2.1. Inhibitory kinazy BRAF621
34.2.2.2. Inhibitory kinaz MEK622
34.2.2.3. Inhibitory kinaz CDK622
34.3. Leki stosowane w immunoterapii nowotworów623
34.3.1. Przeciwciała monoklonalne623
34.3.1.1. Przeciwciała monoklonalne nieskoniugowane623
34.3.1.2. Przeciwciała monoklonalne skoniugowane634
34.3.2. Immunoterapia adoptywna636
34.3.3. Leki immunomodulujące637
34.4. Leki hormonalne639
34.4.1. Terapia hormonalna raka piersi u kobiet640
34.4.1.1. Analogi gonadoliberyny641
34.4.1.2. Inhibitory aromatazy641
34.4.2. Terapia hormonalna raka gruczołu krokowego642
34.4.1.3. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM)642
34.4.2.1. Inhibitor biosyntezy androgenów643
34.4.2.2. Analogi gonadoliberyny643
34.4.2.3. Antagoniści gonadoliberyny644
34.4.2.4. Estrogeny stosowane w leczeniu raka gruczołu krokowego644
34.4.2.5. Antyandrogeny644
34.5. Inne leki stosowane w leczeniu nowotworów645
34.5.1. Inhibitory proteasomu645
34.5.2. Inhibitory deacetylaz histonów646
34.5.3. Inhibitory kinazy serynowo-treoninowej m-TOR647
34.5.4. Inhibitory szlaku sygnałowego Hedgehog648
34.5.5. Inhibitory polimerazy poli-ADP-rybozy649
34.5.6. Agoniści receptorów retinoidowych650
34.5.7. Białka fuzyjne650
34.5.8. Inhibitory kinazy 3-fosfatydyloinozytolu651
34.5.9. Inhibitory Bcl-2651
34.5.10. Inhibitory dehydrogenaz izocytrynianowych652
34.5.11. Terapeutyczne produkty radiofarmaceutyczne652
35. LEKI STOSOWANE W ZAKAŻENIACh I ChOROBACh INWAZYjNYCh - Barbara Nowińska, Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński 654
35.1. Leki stosowane w zakażeniach bakteryjnych654
35.1.1. Antybiotyki hamujące syntezę ściany komórkowej bakterii654
35.1.1.1. Antybiotyki p-laktamowe655
35.1.1.2. Antybiotyki glikopeptydowe i glikolipopeptydowe667
35.1.1.3. Antybiotyki peptydowe: bacytracyna668
35.1.2. Antybiotyki zakłócające funkcjonowanie błony komórkowej bakterii669
35.1.1.4. Fosfomycyna669
35.1.1.5. Cykloseryna669
35.1.2.1. Polimyksyny670
35.1.2.2. Antybiotyki peptydowe: gramicydyna670
35.1.3. Antybiotyki hamujące biosyntezę białek bakteryjnych671
35.1.2.3. Antybiotyki polienowe671
35.1.2.4. Daptomycyna671
35.1.3.1. Ryfamycyny671
35.1.3.2. Aminoglikozydy672
35.1.3.3. Tetracykliny675
35.1.3.4. Chloramfenikol678
35.1.3.5. Makrolidy678
35.1.3.6. Ketolidy680
35.1.3.7. Linkozamidy681
35.1.3.8. Streptograminy682
35.1.3.10. Pleuromutyliny683
35.1.3.9. Fusydany683
35.1.4. Syntetyczne leki przeciwbakteryjne684
35.1.3.11. Mupirocyna684
35.1.4.1. Sulfonamidy i ich połączenia684
35.1.4.2. Chinolony i fluorochinolony685
35.1.4.3. Pochodne oksazolidynonu688
35.1.4.4. Inne leki chemioterapeutyczne688
35.2. Leki stosowane w zakażeniach Mycobacterium690
35.2.1. Leki przeciwgruźlicze690
35.3. Leki stosowane w zakażeniach grzybiczych694
35.2.2. Leki przeciwtrądowe694
35.3.1. Antybiotyki przeciwgrzybicze694
35.3.1.1. Antybiotyki polienowe694
35.3.1.2. Antybiotyki o budowie spiranowej695
35.3.2. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze696
35.3.2.1. Azole696
35.3.2.2. Pochodne alliloaminy698
35.3.2.3. Pochodne morfoliny699
35.3.2.4. Kandyny699
35.3.2.5. Inne leki przeciwgrzybicze700
35.4. Leki stosowane w zakażeniach wirusami701
35.3.3. Antyseptyki przeciwgrzybicze701
35.4.1. Leki stosowane w zakażeniach wywołanych herpeswirusami702
35.4.1.1. Leki stosowane w zakażeniach wirusem opryszczki oraz ospy wietrznej i półpaśca702
35.4.1.2. Leki stosowane w zakażeniach wirusem cytomegalii704
35.4.2. Leki stosowane w zakażeniach wywołanych HIV705
35.4.2.1. Leki hamujące wnikanie HIV do komórki706
35.4.2.2. Leki ingerujące w procesy replikacji wirusów wewnątrz zakażonych komórek707
35.4.3. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B i/lub typu C713
35.4.3.1. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B713
35.4.3.2. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu C715
35.4.4. Leki stosowane w profilaktyce i leczeniu grypy717
35.4.4.1. Amantadyna i jej pochodne718
35.4.4.2. Inhibitory neuraminidazy718
35.4.5. Leki stosowane w zakażeniach wywołanych innymi wirusami719
35.4.4.3. Inhibitory endonukleazy kwaśnego białka polimerazy719
35.5. Leki stosowane w zakażeniach pierwotniakami721
35.5.1. Leki stosowane w zimnicy (malarii)721
35.5.1.1. Chinina i pochodne 4-aminochinoliny722
35.5.1.2. Pochodne 8-aminochinoliny723
35.5.1.3. Pochodne diaminopirymidyny723
35.5.1.4. Pochodne fluorenu724
35.5.1.5. Pochodne biguanidyny724
35.5.1.6. Pochodne naftochinonu724
35.5.1.7. Pochodne artemizyny724
35.5.2. Leki stosowane w zakażeniach świdrowcami (trypanosomozach)726
35.5.2.1. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy afrykańskiej726
35.5.3. Leki stosowane w rzęsistkowicy727
35.5.2.2. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy amerykańskiej727
35.5.3.1. Pochodne nitroimidazolu727
35.5.4. Leki stosowane w pełzakowicy728
35.5.3.2. Leki o różnej budowie chemicznej728
35.5.5. Leki stosowane w giardiazie (lambliozie)729
35.5.6. Leki stosowane w leiszmaniozach730
35.5.7. Leki stosowane w toksoplazmozie730
35.5.8. Leki stosowane w pneumocytozie730
35.6. Leki stosowane w zakażeniach organizmami wielokomórkowymi731
35.6.1. Leki stosowane w zakażeniach robakami obłymi731
35.6.2. Leki stosowane w zakażeniach robakami płaskimi732
36. LEKI STOSOWANE W OKULISTYCE - Barbara Nowińska, Waldemar Janiec 733
36.1. Leki stosowane w stanach zapalnych narządu wzroku wywołanych drobnoustrojami chorobotwórczymi733
36.1.1. Leki przeciwbakteryjne733
36.1.2. Leki przeciwwirusowe735
36.1.3. Leki przeciwgrzybicze735
36.2. Leki stosowane w nieinfekcyjnych stanach zapalnych narządu wzroku736
36.1.4. Inne leki przeciwbakteryjne i leki ściągające736
36.2.1. Leki przeciwhistaminowe i przeciwalergiczne736
36.2.2. Kortykosteroidy i ich połączenia737
36.2.3. Niesteroidowe leki przeciwzapalne738
36.3. Leki stosowane w jaskrze739
36.2.4. Leki pobudzające receptory a-adrenergiczne739
36.2.5. Adalimumab739
36.3.1. Analogi prostaglandyn740
36.3.2. Leki p-adrenolityczne741
36.3.3. Inhibitory anhydrazy węglanowej741
36.3.4. Leki sympatykomimetyczne742
36.3.5. Leki cholinomimetyczne742
36.3.6. Inhibitory kinaz serynowo-treoninowych (ROCK)743
36.4. Leki stosowane w zaćmie744
36.5. Leki stosowane w związanym z wiekiem zwyrodnieniu plamki (AMD)744
36.5.1. Metody leczenia wysiękowej postaci AMD745
36.5.2. Leki wywierające działanie antagonistyczne do VEGF745
36.5.3. Możliwości prewencji i terapii AMD746
36.6. Leki stosowane w leczeniu schorzeń pogranicza szklistkowo-siatkówkowego747
36.7. Leki stosowane w zespole „suchego oka”747
36.8. Leki stosowane w rzadkich schorzeniach narządu wzroku749
36.8.1. Leki stosowane w leczeniu cystynozy749
36.8.2. Leki stosowane w dziedzicznej neuropatii nerwu wzrokowego Lebera749
36.8.3. Leki stosowane we wrodzonej ślepocie Lebera749
36.9. Leki (środki) stosowane w diagnostyce chorób oka750
36.9.1. Środki znieczulające miejscowo750
36.9.2. Leki rozszerzające źrenicę i porażające mięsień rzęskowy750
37. LEKI DERMATOLOGICZNE - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec 752
37.1. Leki stosowane w stanach zapalnych skóry752
37.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo w chorobach skóry752
37.1.2. Inhibitory kalcyneuryny755
37.1.3. Inhibitory fosfodiesterazy 4 stosowane miejscowo756
37.1.4. Leczenie biologiczne atopowego zapalenia skóry756
37.1.5. Środki o działaniu ściągającym756
37.1.6. Środki o działaniu adsorpcyjnym757
37.1.7. Środki osłaniające758
37.1.8. Inne środki przeciwzapalne758
37.2. Leki stosowane w zakażeniach skóry759
37.2.1. Leki przeciwbakteryjne759
37.2.1.1. Środki odkażające i antyseptyczne759
37.2.2. Leki przeciwwirusowe763
37.2.1.2. Antybiotyki i inne chemioterapeutyki stosowane miejscowo763
37.2.3. Leki przeciwgrzybicze764
37.2.4. Leki przeciwpasożytnicze764
37.3. Leki stosowane pomocniczo w leczeniu trudno gojących się ran i owrzodzeń765
37.4. Leki stosowane w nadmiernym rogowaceniu naskórka (środki keratolityczne)766
37.5. Leki stosowane w świądzie skóry766
37.6. Leki stosowane w łuszczycy767
37.6.1. Środki o właściwościach fototoksycznych768
37.6.2. Retinoidy768
37.6.3. Analogi witaminy 1,25-(OH)2D3768
37.6.4. Środki redukujące769
37.6.5. Inhibitory fosfodiesterazy 4 stosowane w leczeniu łuszczycy769
37.6.6. Leki biologiczne stosowane w leczeniu łuszczycy769
37.7. Leki stosowane w trądziku pospolitym771
37.6.7. Fumaran dimetylu771
37.7.1. Leczenie miejscowe trądziku771
37.7.2. Leczenie ogólne trądziku772
37.8. Leki stosowane w trądziku różowatym773
37.9. Leki stosowane przeciwko wypadaniu włosów773
37.10. Leki stosowane przeciwko nadmiernemu owłosieniu774
37.11. Środki chroniące przed promieniowaniem słonecznym774
37.12. Środki o działaniu drażniącym skórę775
37.13. Środki żrące i przyżegające776
SKOROWIDZ778

dzającegowzwojachautonomicznych,powodujezwiększeniewydzielaniasokużołądkowegoinasilenie

kurczliwościmięśnigładkichprzewodupokarmowego.

AgonistycznienareceptoryM

1działaacetylocholina,selektywnieantagonistycznie–pirenzepina.

PobudzeniereceptorówM

2związanychzbiałkamiG

iiG

oprowadzidohamowaniacyklazyadenyla-

nowejioddziaływańcAMP

.Oprócztegostwierdzono,żepobudzeniereceptoraM

2wywołujebezpośrednie

oddziaływaniepodjednostekβiγbiałkaG

i(bezpośrednictwawtórnychprzekaźników)nakanałypotasowe.

ReceptoryM

2znajdująsięwsercu(wprzedsionkachiukładziebodźcoprzewodzącym),wzwojachauto-

nomicznychorazwpresynaptycznychzakończeniachnerwowychwośrodkowymiobwodowymukładzie

nerwowym.PobudzeniereceptorówM

2wsercupowodujehamowaniepracyserca.Pobudzeniereceptorów

2wzakończeniachpresynaptycznychpowodujehamowanieprzekaźnictwa.Wzwojachautonomicznych

pobudzeniereceptorówM

bierzeudziałwtworzeniupostsynaptycznegopotencjałuhamującego.

Działaniehamującewynikaprzedewszystkimzezwiększeniawypływujonówpotasowychihamowania

kanałówwapniowych.PobudzeniereceptorówM

2wmięśniachgładkichpowodujezwiększeniekurczliwości.

PobudzeniereceptorówM

3odbywasięzapośrednictwembiałkaG

q/11izwiązanejestzezwiększeniem

stężeniaIP

3iDAG.

ReceptoryM

3umiejscowionesąwgruczołachwydzielaniazewnętrznego,mięśniachgładkichiśródbłonku

naczyniowym.Ichpobudzenienasilawydzielaniegruczołów,wywołujeskurcztrzewnychmięśnigładkich,

atakżepośredniczywrozszerzaniumięśnigładkichnaczyńkrwionośnych.Rozszerzeniemięśnigładkich

naczyńjestwynikiemuwalnianiaNOześródbłonkanaczyniowego.

AgonistąreceptorówM

2iM

3jestacetylocholina,antagonistą–atropina.Selektywnymantagonistąreceptora

3jestnp.daryfenacyna.

ReceptoryM

4iM

5sązlokalizowanegłówniewośrodkowymukładzienerwowym.ReceptorM

4jestzwiązany

zbiałkamiG

iiG

o,areceptorM

5–zbiałkiemG

q/11.

zakończeniedziałaniaacetylocholinywsynapsachcholinergicznych

Uwalnianawsynapsachcholinergicznychacetylocholinajestbardzoszybkorozkładanawszczeliniesynap-

tycznejprzeznależącądogrupyhydrolazserynowychacetylocholinoesterazę,związanązbłonąpostsynap-

tyczną.Acetylocholinoesterazawystępujetakżewformierozpuszczalnejwzakończeniachnerwowych,skąd

możebyćuwalniana.

Aktywnemiejsceacetylocholinoesterazyobejmujedwaróżneregiony:miejsceanionowe,zawierająceresztę

glutaminianową,orazmiejsceestrowe,wktórymgłównąrolęodgrywająpierścieńimidazolowyhistydyny

igrupahydroksylowaseryny.Wtrakciereakcjigrupaacetylowajestprzenoszonazacetylocholiny(uwolniona

zostajecząsteczkacholiny)nagrupęhydroksylowąseryny,skądpodlegaszybkiejhydrolizie.

Wlecznictwiestosujesięinhibitoryacetylocholinoesterazy,którepośredniopobudzająukładprzywspółczulny.

Drugirodzajcholinoesterazy–butyrylocholinoesteraza,występującawróżnychtkankach,np.wwątrobie,

mięśniachgładkichprzewodupokarmowego,wmózguorazwformierozpuszczalnejwosoczu–hydrolizuje

szybciejbutyrylocholinęniżacetylocholinę.Maznaczeniejakoenzymrozkładającylekiocharakterzeestrów

(nietylkocholiny),np.suksametonium.Jejaktywność,uwarunkowanagenetycznie,wpływanaczasdziałania

lekówprzezniąmetabolizowanych.

wpływlekównaprocesycholinergicznejtransmisjisynaptycznej

Wlecznictwiestosowanesąlekiblokującereceptorynikotynoweilekidziałająceagonistycznielubantagoni-

stycznienareceptorymuskarynowe.

Stosowanielekówodziałaniuagonistycznymwstosunkudoreceptorówmuskarynowychwywołujedzia-

łanietakie,jakefektyuogólnionegopobudzeniaukładuprzywspółczulnego.Dodatkowowiększośćtętniczek

ulegarozszerzeniu;odbywasiętozapośrednictwemreceptorówM

3umiejscowionychwkomórkachśród-

błonkanaczyniowego,którychpobudzenieuwalniaNOrozkurczającymięśniegładkie.Ponadto,zewzględu

nasposóbunerwienia,pobudzanezostająwystępującewukładziewspółczulnymreceptorymuskarynowe

wgruczołachpotowych.

Jeślilekmadodatkowozdolnośćpobudzaniareceptorównikotynowych,należyliczyćsiętakżezmożliwością

wystąpieniadziałaniapobudzającegoukładwspółczulny.

Środkihamującerozkładacetylocholinyprzezacetylocholinoesterazę,zwiększającstężenieacetylo-

cholinywsynapsachcholinergicznych,pozadziałaniemparasympatykomimetycznymmogąnasilaćtrans-

misjęwzwojachukładuautonomicznegoiwpłytcemotorycznej,atakżeuwalniaćadrenalinęzrdzenia

nadnerczy.

2.2.LEKIWPŁYWAJĄCENAPRzEKAzYWANIEBODŹCÓWWPRzYWSPÓŁCzULNYMUKŁADzIENERWOWYM

Brak wyników

Kompendium farmakologii

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra