Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
LEKIWPŁYWAJĄCENAAUTONOMICzNY
UKŁADNERWOWY
JoannaFolwarczna
IlonaKaczmarczyk-Sedlak
WaldemarJaniec
Lekiwpływającenaautonomicznyukładnerwowydziałająnaposzczególneetapyprzekazywania
impulsównerwowychwprocesieregulacjiczynnościwegetatywnychorganizmu.
Wskładautonomicznegoukładunerwowegowchodząukładnerwowywspółczulny(sympatyczny)iukład
nerwowyprzywspółczulny(parasympatyczny),aponadtojelitowyukładnerwowy(siećnerwowaunerwiająca
przewódpokarmowy,działającaprzezkrótkiełukiodruchowe)orazreceptorytrzewneiichwłóknaaferentne,
któreprzewodząimpulsyczuciatrzewnegoznarządów.Pobudzenieukładuwspółczulnegowzrastawwarun-
kachnasilonejaktywnościorganizmu,aukładuprzywspółczulnego–wwarunkachspoczynku,jednakobydwa
układystaleregulujączynnościposzczególnychnarządów,dostosowującjedoaktualnychpotrzeb.Aktyw-
nośćukładuautonomicznegojestzawszenakierowananaokreślonenarządyikomórki.Wposzczególnych
układachinarządachukładywspółczulnyiprzywspółczulnynaogółwywierająprzeciwnedziałania.Oddziały-
wanieunerwieniaprzywspółczulnegoiwspółczulnegoniejestjednakowonasilonewewszystkichnarządach;
np.układprzywspółczulnydominujewczynnościprzewodupokarmowego,aukładwspółczulny–wukładzie
krążenia.
Wukładzieautonomicznymprzekazywaniebodźcówodbywasięzapomocądwuneuronów–przedzwojo-
wegoizazwojowego.
Wukładziewspółczulnymneuronyprzedzwojowebiegnązczęścipiersiowejilędźwiowejrdzenia
kręgowegodozwojówumiejscowionychwpniuwspółczulnympoobustronachkręgosłupaorazdozwojów
wjamiebrzusznej.Włóknaprzedzwojowesąkrótkie,awłóknazazwojowe–długie.
Wukładzieprzywspółczulnymneuronyprzedzwojowebiegnązmózgowia(zjądernerwuokoru-
chowego,twarzowego,językowo-gardłowegoibłędnego)orazzczęścikrzyżowejrdzeniakręgowegodo
zwojówznajdującychsięwpobliżunarządówdocelowych,wzwiązkuztymwłóknaprzedzwojowesądługie,
azazwojowe–krótkie.
Synapsajestmiejscempołączeniazakończenianerwowegozefektorem,którymmożebyćkomórka
nerwowalubkomórkanarządu.Synapsaskładasięzczęścipresynaptycznej(neuronalnej),szczelinysynap-
tycznejiczęścipostsynaptycznej(wkomórceefektora).Przekazywaniebodźcówwsynapsieodbywasięza
pomocąneuroprzekaźników–substancji,któresąsyntetyzowanewneuronieiuwalnianedoszcze-
linysynaptycznejpodczaspobudzenianeuronu,działająnaswoistestrukturyreceptoroweimogąbyć
rozkładaneprzezwystępującewsynapsieenzymy.Wautonomicznymukładzienerwowym,szczególnie
wczęściwspółczulnej,zakończeniaaksonówkomórekzwojowych,docierającychdonarządudocelowego,
ulegająrozdzieleniu,tworzącsiećwłókienekstanowiącychsplotpodstawny,aneuroprzekaźnikiuwalniane
sązrozmieszczonychwregularnychodstępachtzw.żylakowatości,zawierającychpęcherzykisynaptyczne.
Wzwiązkuztymuwalnianeneuroprzekaźnikioddziałująnawiększąpowierzchnięunerwionegonarządu.
Głównymineuroprzekaźnikamiwautonomicznymukładzienerwowymsąacetylocholinainoradrenalina.
Włóknaprzedzwojoweukładuwspółczulnegoiprzywspółczulnegosącholinergiczne.Acetylocholinauwalniana
doszczelinysynaptycznejdziałanareceptorynikotynowe(atakżenaodgrywającemniejsząrolęreceptory
muskarynowe),umiejscowionenaneuronachzazwojowych.
Wukładzieprzywspółczulnymwszystkieneuronyzazwojowesącholinergiczne,auwalnianazzakończeń
nerwowychacetylocholinaoddziałujenareceptorymuskarynowe.
Cholinergicznereceptorynikotynowesąreceptoramijonotropowymi,natomiastreceptorymuskarynowesą
receptoramizwiązanymizbiałkamiG(metabotropowymi).
Wukładziewspółczulnymneuronyzazwojowesąnoradrenergiczne,auwalniananoradrenalinadziałanarecep-
toryadrenergicznełiβ.Wyjątekstanowiązazwojowewłóknawspółczulneunerwiającegruczołypotowe,
wktórychprzekaźnictwoodbywasięzapomocąacetylocholiny(receptorymuskarynowe).Układwspółczulny
przezwłóknaprzedzwojowepobudzatakżerdzeńnadnerczydowydzielaniaaminkatecholowych.
20
2.LEKIWPŁYWAJĄCENAAUTONOMICzNYUKŁADNERWOWY