Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
takiezachowania,którezagrażająwartościomnajbardziejcenionym(Kwa-
śniewski,1983a).Autortenpiszem.in.woparciuowłasnebadaniaotym,iż
wyższyrygoryzm,acozatymidziepunitywność,towarzyszązregułytym
zachowaniom,któresązakazaneikaralne.Alewśródzachowańowysokim
poziomierygoryzmuspołecznegoznalazłysięrównieżniekaraneprzezprawo,
takiejakprostytucja,pasożytnictwospołeczneczyhomoseksualizm.Wśród
zachowańtolerowanychznajdująsięzkoleizachowaniabędącewświetleprawa
przestępstwami,jakłapownictwo,ukrywanieprzestępcówczyfałszerstwo
dokumentów.WbadaniachprowadzonychprzezJ.KwaśniewskiegoiA.Kojdera
(1979)społeczeństwopolskiecechowałatolerancjaemocjonalnaorazrelatywnie
słabaskłonnośćdokaraniasprawcówzachowańzaliczanychdotzw.„plag
społecznych”.Badaniawskazały,żetakiezjawiska,jakpijaństwo,łapownictwo
czyzabórmienia,awięczjawiskapowszechniepostrzeganeiwymienianejako
najbardziejdolegliweproblemyspołeczne,spotykająsięzarazemzestosunkowo
słabymrygoryzmemipunitywnością.Nagminnośćdanegozachowanianagannego
„oswaja”niejakoludzizjegowystępowaniem,zwiększateżprawdopodobieństwo
żerespondentsambyłkiedyśsprawcątakiegoczynu.Możnaprzypuszczać,że
poddanibadaniommłodziludziemoglibyćuczestnikamipodobnychzdarzeń;
jeślitak–będąmanifestowalipostawętolerancyjną,jeślinie–postawęrygory-
styczną.Jesttowynikiemmechanizmówneutralizacji,jakmówiteoriaSykesa
iMatzy(za:Siemaszko,1993),lubmożewynikaćzpotrzebyredukcjidysonansu
poznawczego.Alezcałąpewnościąniejesttowynikiemdemoralizacjicałego
społeczeństwa,ponieważróżnebadania(Kwaśniewski,Kojder,1979;Wódz,
1989;Krukowski,1986;Urban,2000)wskazują,żespołeczeństwodefiniuje
wymienionewcześniejzjawiskajakoprzejawyzłaspołecznego.
Interesującajestrównieżpropozycjatypównormsformułowanaprzez
J.Pawłowską(1985).Wyróżniłaonanormyobowiązującerygorystycznie,które
znajdująsiępozaobszaremtolerancji,aichnieprzestrzeganiepowodujesankcje
negatywne,natomiastprzestrzeganieniepowodujesankcjipozytywnych.Tutaj
możnabywyznaczyćobszartego,codlapotrzebniniejszychrozważańnazwano
rygoryzmem.DrugitypnormzostałprzezPawłowskąokreślonyjakonormy
zobszarutolerancji.Niespełnienieichniepowodujesankcjinegatywnych,lecz
zkoleiichspełnienieniepowodujesankcjipozytywnych.Tentypwyznacza
obszarnazwanywtejpracytolerancją.Autorkawyodrębniłajeszczetrzecityp
norm,którenależądoobszarunieobowiązującegomaksymalizmumoralnego.
Spełnianieichjestsankcjonowanedodatnio,czylispotykasięzeszczególnym
uznaniem,natomiastniespełnianieichniepowodujesankcjiujemnych.Można
jednakpowiedzieć,iżniemanormybezreakcjijakiegośspołecznegoaudyto-
rium,abrakreakcjispołecznejoznacza,żedanezachowanieniewykraczapoza
granicetolerancjijakiejśgrupy.
J.Kwaśniewski(1986)poruszarównieżważnązperspektywytychrozważań
kwestiędotyczącąwiekubadanych.Konfrontującwynikiswoichbadańprzepro-
wadzonychwPolscezestudiaminadtymzagadnieniemwinnychkrajach
