Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
1.Aminokwasy
wwynikuuszkodzeniagenetycznegoczyteżjakiegośbłęduwprocesiemetabolizmu.
Wpewnychprzypadkachichzadaniemjestoddziaływanienaorganizmyznajbliższego
otoczenia.Oddziaływanietomożebyćtoksyczne,odstraszającelubnawetwabiące.Nie-
którezaminokwasów,łącznieztypowymiaminokwasamibiałkowymi,stanowiąpopro-
stuzapasazotu.Sąjednakfaktyświadcząceiobezpośredniejrolifizjologicznejniektó-
rychznich.Stwierdzononaprzykładichwpływnaregulacjęciśnieniaosmotycznegoczy
naprzemianęenergii.Udowodniono,żeważnydlaroślinczynnikprzyspieszającydojrze-
wanieowoców,jakimjesteten,powstajezwywodzącegosięzmetioninykwasu1-amino-
cyklopropano-1-karboksylowego.Etenjestrównieżważnymczynnikiemwprocesie
kiełkowaniaiodreagowaniastresuprzezroślinę.Ofizjologicznejroliaminokwasównie-
białkowychświadczyfaktpojawianiasięniektórychznichjedyniewokreślonychcy-
klachrozwojuroślin.Przykłademmożebyćkanawanina–związekodstraszającyowady
(ang.insectrepellent),znalezionywnasionachtropikalnychowocówCanavaliaensifor−
misiMedicagosativa.Pojawiasięonwczasiedojrzewaniaowoców,azanikawmomen-
cierozpoczęciakiełkowanianasion.MazbliżonąbudowędoL-argininyizdarzasię,że
zastępujeargininępodczassyntezybiałka.
Mimoczęstobardzozbliżonejbudowynaturalnychaminokwasówniebiałkowych
iaminokwasówkodowanych,istniejąprecyzyjnemechanizmyzabezpieczająceprzed
wbudowywaniemtychpierwszychdołańcuchabiałkowegowtrakciejegobiosyntezy.
Znanesąjednakrzadkieprzypadkipodstawianiaaminokwasówkodowanych.Powyżej
zostaławspomnianakanawanina.Doinnychnielicznychprzykładównależywbudowy-
wanieprzezbakteriePhaseolusaureuskwasuazetydyno-2-karboksylowegowmiejsce
L-proliny.Konwaliamajowawytwarzającatenaminokwasposiadaspecjalnymechanizm
chroniącyjąprzedtakągroźnąpodmianą.Znanesąrównieżprzypadkiwprowadzania
kwasuL-amino-2-metylomasłowegowmiejsceL-metioniny.
Wieleroślinjestwstaniegromadzićobcesubstancje,wtymaminokwasywystępu-
jącewglebie.Szczególnieaktywnesąpodtymwzględemroślinystrączkowe.Wnasio-
nachgroszkupachnącego,wyceiinnychroślinachstrączkowych,atakżewtrującym
muchomorzesromotnikowymstwierdzonowystępowanieb-cyjanoalaniny,silnejneuro-
toksyny.Niezależnieodgromadzeniatoksycznychsubstancjiwystępującychwśrodowis-
ku,roślinymogąrównieżsameprodukowaćaminokwasyszkodliwe,anawettoksyczne
dlaludziizwierząt.MimozynawystępującawrosnącejwAustraliiLeucaenaleuco−
cephalapowodujewypadaniewłosówiwełnyubydła.Wieleaminokwasówpełnifunkcję
czynnikówodstraszającychowady,np.wymienionajużkanawanina,atakżekwasb-hydro-
ksy-g-metyloglutaminowy,3,4-dihydroksyfenyloalanina(DOPA)czy5-hydroksytryptofan.
Doniedawnaniezdawanosobiesprawyzwystępowaniawroślinachwśladowych
ilościachaminokwasówbędącychprzyczynąpoważnychniedomagańzwierzątdomo-
wych,anawetludzi.PrzykłademmożebyćkwasN-g-acetylo-L-a,g-diaminomasłowy,
występującywburakachcukrowychwbardzomałychilościach.Jestonprekursorem
kwasua,b-diaminomasłowego,toksynyinhibitującejornitynowądekarboksylazę.Innym
przykłademjesthomarin,aminokwaswytwarzanyprzezniektóreślimaki.Toksyczne
działanietegoaminokwasujestzbliżonedodziałaniajednejznajsilniejdziałających
trucizn,jakąjestkurara.
