Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
1.Zagadnieniawprowadzające
stawicielewieludyscyplin.Ponadtotemattenczęstotraktowanybywabardzoemocjo-
nalnie,gdynapierwszyplanwysuwasiępostawaautorówwobecokreślonychprze-
mianpolitycznychwichotoczeniu.Jesttoszczególniewidocznewszerokodyskuto-
wanej,kontrowersyjnejksiążceSamuelaHuntingtonaKimjesteśmy?Wyzwaniadla
amerykańskiejtożsamościnarodowej64,wktórejostrzegaonprzedrzekomymniebez-
pieczeństwemideologiimultikulturalnejwAmeryceikrytykujeniechęćniektórych
grupimigrantówdoasymilowaniasięzespołeczeństwemzdominowanymprzezbia-
łychanglosaskichprotestantów(WASP).PolskasocjolożkaBarbaraSzackapodkreśla,
żeutrwaloneprzezdziesięcioleciaprzekonanieotym,żeAmerykajesttyglem,wktó-
rymmadojśćdostopieniasięróżnychgrupetnicznychwramachStanówZjednoczo-
nych,zostałozrewidowanedopierowlatach90.XXwieku.Grupyetnicznecorazbar-
dziejinteresowałysięswoimpochodzeniem,toteżobecniemówisięospołeczeństwie
amerykańskimjakoomozaiceetnicznej.Tejświadomościetnicznejposzczególnych
gruptowarzyszy,wedługSzackiej,wspólnaświadomośćnarodowa.Wskuteknapływu
różnychgrupetnicznychzbiegiemczasu„nadróżnicamietnicznyminadbudowana
zostałainadbudowałasięwarstwawspólnejkulturysymbolicznej”65.
Równieżludnośćmonarchiihabsburskiejnależyuznaćzaspołeczeństwomulti-
etniczne,którepowstałoprzedewszystkimwdrodzepodbojuizaboruprzezAustrię,
takjaktomiałomiejscewprzypadkuGalicjiiBukowiny.Nowagrupaetniczna,która
pojawiłasięw1772rokunaświeżoanektowanymterenie,składałasięprzedewszyst-
kimzwojskowych,urzędnikóworaznauczycieli.BylitogłównieNiemcy,ewen-
tualnieniemieckojęzyczniprzedstawicieleinnychgrupetnicznych(Czesi,Słowacy,
WęgrzyczySłoweńcy).Tagrupa„imigrantów”,konkurującoprzywództwo,musiała
stawićczołapolskiejszlachcieorazinteligencji,czyliwarstwomniezbytlicznym,lecz
posiadającymugruntowanąjużświadomośćnarodową.Itakpopierwszymrozbiorze
doszłodokonfrontacjiniepowszechnej,leczwkręgachelitarnychiopiniotwórczych
utrwalonejpolskiejświadomościnarodowejzeskomplikowanąświadomościąprzy-
należnościpaństwowejoniemieckimcharakterze,przezcozmianieuległywzorce
koegzystencjigrupetnicznych.Polskaszlachtaiinteligencjatrwałanawetwobliczu
upadkupolskiejpaństwowościprzyswojejświadomościnarodowejiokazywałato
demonstracyjnierównieżwżyciupublicznym.
JanAssmanndzielitożsamośćnajednostkowąizbiorową(wspólnotową),atoż-
samośćjednostkowąnaindywidualnąiosobową.Wedługniegotożsamośćindy-
widualnaodnosisiędo„cielesnościistnienia.[…]Tymczasemtożsamośćosobowa
odnosisiędospołecznegouznaniaiprzypisaniajednostki”.Kontynuując,podkre-
śla:„Tożsamość,takżejednostkowa,jestzawszekonstruktemspołecznymijakotaki
–tożsamościąkulturową”66.Tożsamośćzbiorowa/wspólnotowaistniejenatomiast
64
S.P.Huntington,WhoAreWe?TheChallengestoAmerica’sNationalIdentity,NewYork
2004.Wydaniepolskiept.Kimjesteśmy?Wyzwaniadlaamerykańskiejtożsamościnarodowej,
Kraków2007.
65
B.Szacka,Wprowadzeniedosocjologii,Warszawa2008,s.259–260.
66
J.Assmann,Pamięćkulturowa.Pismo,zapamiętywanieipolitycznatożsamośćwcywilizacjach
starożytnych,przeł.A.Kryczyńska-Pham,wstępired.nauk.R.Traba,Warszawa2008,s.145–146.
