Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
1.Zagadnieniawprowadzające
RównieżJanAssmannpodkreślawswoichrozważaniachnadtożsamościązbio-
rową,żeczłowiekaniemożnaprzyporządkowaćtylkodojednejgrupy,lecz„może
[on–I.R.-R.]równieżnależećdokilkugrupjednocześnie:odrodziny,partii,cechu
zawodowegoetc.dowspólnotyreligijnejinarodowej”.Natomiastkulturędefiniuje
jako„rodzajsystemuzbiorowychtożsamości”72.
Swądefinicję„tożsamościnarodowej”formułujerównieżZbigniewBokszański:
Tożsamośćnarodowa,powstającajakorezultatsyntezywielujednostkowych„świa-
dectw”sposobówpostrzeganiazbiorowościnarodowej,byłabyrodzajemodtworzonejtą
drogąogólnej„matrycy”przekonań,postawiemocji,modelującejwtrakcieprocesów
socjalizacyjnychidentifikacjezezbiorowościąnarodową.Lubteż,wyrażająctoinaczej,
byłabyformułąopisującąupowszechnionewzoryreakcjinasymbolenarodowe,wzo-
ryokreślającepamięćprzeszłościiwzorypostawwobecwybranychpostaciiwydarzeń
zbliższejiodleglejszejprzeszłościnarodu73.
Znaczenietożsamościkulturowejwramachzróżnicowanychspołecznościzo-
stałownastępującysposóbopisaneprzezJanaAssmanna:
Kulturaprzekazujeświadomośćprzynależnościinnegorodzajuniżoczywistaprzynależ-
nośćetnokulturowa.Przynależnośćnabyta,doktórejjednostkaświadomiedąży,łączysię
zzupełnieinnąświadomościąniżprzynależność„wrodzona”.Toprzedewszystkimświa-
domość,żekulturajestmediumudziałuwczłowieczeństwiewyższegostopnia.Możemy
tutajmówićotożsamościkulturowejwjejsłabszejpostaci,wytwarzabowiemjeszcze
zupełnieinnyrodzajświadomościitożsamości74.
Kontynuując,Assmannpodkreślaintegrującyaspektwykształcenia:
Należytakżerozróżnićreprezentatywnąformękulturyelitarnej.Reprezentancieksklu-
zywnejkulturyelitarnej,naprzykładkulturymówiącejpofrancuskuarystokracjieuro-
pejskiejwXVIIIwieku,niepostrzegalijejnigdyjakoreprezentatywnejwsensieetnicz-
nym.Polskiemuarystokracietejepokiowielebliżejbyłodofrancuskiegoarystokratyniż
polskiegochłopa.Izapewnenierozumiałon,coznaczy„rodak”.BoPolacybylinarodem
szlacheckim.
OwąarystokratycznąformęspołecznościokreślaonzaAnthonymDavidem
Smithemjako„lateralną”,gdyż„kulturaoddziałujetustratyfikująco,akulturaelit
jestsłaborozpowszechnionalubnieobecnawniższychwarstwachspołecznych”75.
Dointensywnieintegrującychiasymilującychkulturzachodnichzaliczanojeszczedo
niedawnakulturęfrancuską:
Abyzachowaćtakąmocintegracjiiasymilacji,kulturamusiwydostaćsięzesferyprze-
zroczystejoczywistościizyskaćspecyficznąwidzialnośćprzezwzmocnienie,eksplikację
istylizację.Wtejwłaśniewzmocnionejiwidzialnejpostacimożesięonastaćprzedmio-
72
J.Assmann,Pamięćkulturowa...,s.153–154.
73
Z.Bokszański,Tożsamościzbiorowe...,s.133.
74
J.Assmann,Pamięćkulturowa...,s.164.
75
Ibidem,s.164–165.
