Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
litewskiej”,totylkoSłowackiwPowieściWajdelotydosłyszałton
„godzienHomera”.DlaogółuczytelnikówKonradWallenrodbył
przedśpiewemBelwederu.Awięcnadewszystkopieśniąbuntu.Taksię
młodypoetazapisałwsercuiwpamięciswegopokolenia.Dziadówcz.III
częściowojedyniezmieniłatoszacowanie.Jejautorbyłwdalszymciągu
Tyrteuszemwalki.
AżraptemPanTadeusz,poemattakiniepodobnydowszystkiego,cosię
zwykłouważaćzastylMickiewicza,itaknapozórniestosownydlaczasu
iludzi.Byłoczemusiędziwićiniekryćzdumienia.
Jednakowożdlanasdziś,potylulatach,zdumienieowoczesneniemusi
wydaćsięcałkowicieuzasadnione.Kiedyobycizeźródłamizważymy
zjawiskotojakoogniwowrozwojupolskiegożycialiterackiegoczyjako
wyrazimmanentnychsiłtwórczychMickiewicza,PanTadeuszniewyda
sięaniwdziejachpoezjipolskiejczymśnieoczekiwanym,ani
wtwórczościautoraczymśprzypadkowym.Takdziwniewytrysłeźródło
poezjiepickiejwzbierałowMickiewiczudługoidługobyłoumyślnie
podsycane.
Podsycaneprzedewszystkimatmosferączasu.Pamiętaćnależy,
żemłodośćMickiewiczaprzypadanapoczątekwiekuXIX,czyliżejego
geniuszpoetyckiukształcałsię,dochodziłdopierwszejsamowiedzy
wokresie,wktórymunaswPolsce,jakigdzieindziejzresztą,
szczególniejsilnieipowszechniepanowałjakbygłódepopei.Nie
zaspokajajągo,ztegosamegopłynąceźródła,ówczesnewłaśnie
tłumaczeniaIliadyiEneidy.Trzebabyłotengatunekliterackiprzemieścić
całkowicienawłasnygrunt,pozwolićmuwyrastaćzpolskiejgleby,zme]
czerpaćmiazgęhistorycznąiprzydzielićmuprzynależneodrębnezadanie
wstrukturzeduchowejnarodu.Takateżnostryfikacjaepopeistajesię
zjawiskiemcorazczęstszym.Razporazuzrywająsięwięcpoeci,
bymuzadośćuczynićodsiebie.WśladzaKrasickim,autoremWojny
chocimskiej,występująinni.ToWoronicz,usiłującyująćwcyklepicki
dziejowezaraniaSłowiańszczyznyiPolskitudzieżplanujący
Jagiellonidę,zanimjąTomaszewskiutworzył,toMuśnicki,poniekądzaś
Niemcewicz,Wężyk,Brodziński,Zaborowskiwytrwalezakładającyzręby
wielkiegopoematuoChrobrym,nieliczącinnych.Ztegosamegoposiewu
