Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podnietaliteracka.Dopatrujemysięjejwewpływielektury,zwłaszczazaś
powieściW.Scotta.ŻejeczytałMickiewiczjużwmłodychlatach,nie
uleganajmniejszejwątpliwości.Otóżwiemy,żepowieścitenastawiły
uwagęMickiewiczawsposóbosobliwy.Zcałegoświatacharakterów,jaki
wpowieściach,swychzakląłówepikginącej,dawnejSzkocji,uderzały
Mickiewiczanajbardziejwłaśnietypystarych,zanikającychoryginałów,
resztekdawnegopokolenia;typytecoprawdaiW.Scottmalowałmoże
najbardziejconamore.PóźniejniecozapisałOdyniec:
Zauważyłemszczególniej,żeAdamowi[ztejlektury]tkwiązwłaszczawpamięci
postacioryginałów,jaknp.DominusSampson,Antykwariusz,staryLeeitp.[2]
ChociażświadectwoOdyńcapochodzidopierozr.1829,można
przyjąć,żezaobserwowanaprzezeńpredylekcjaMickiewiczaistniałajuż
dawniej,żewięcjużnaLitwiekierowałajegouwagęnatakieżpostaci
wotaczającymgospołeczeństwie.Zgodzićsięponadtonależy,
żeniesłychanieszerokinaówczas,silnywpływiurokW.Scottawogóle
sprawił,iżpokoleniewspółczesneMickiewiczowizwróciłouwagę
napięknomierzchnącejprzeszłości,starałosięjąpochwycićwpotoku
powszedniości,wdrobiazgachobyczaju,stroju,wszczegółach
antykwarycznych,zapragnęłouratowaćdlapamięciwszelkiejejzabytki
iokazy.Wtymkierunkupójdzieławąpowieściopisarstwopolskie
zNiemcewiczem,Bernatowiczem,Skarbkiem,Rzewuskim,Grabowskim
iinnyminaczele;ztegożrozpęduzainteresowańwyrosnązbieraniny
K.Wł.Wójcickiego,czterytomydziełGołembiowskiegoodawnym
obyczajupolskim.Całytenwielkiprądnieprzeszedłoczywiściemimo
Mickiewiczaniepostrzeżenie.
Jakwięcwidzimy,zespółróżnychczynników,odśrodkowych
idośrodkowych,przyrodzonychipostronnych,składałsiędługoizgodnie
nato,bywezbrałowpoeciepodziemneźródłoepopei.Zasóbmyślowy
iuczuciowy,pamięćiwyobraźniapoetymimochodemjakby,aprzecież
ciąglewzbogacałysięwtymkierunkuidotegostopnia,żekiedywjakąś
błogosławionąchwilębłyśniemupomysłpoematuosnutegonakanwie
stronrodzinnych,topomysłten,syconyniespodzianymbogactwem
tamtychukrytychzasobówpamięciiserca,zpotęgąwprostżywiołową
