Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŻewtenwłaśniesposóbMickiewiczrzeczywiścieszacowałemigrację,
żetęwartośćwniejwidziałprzedewszystkim,natodowodunie
będziemyszukaćdaleko;sammówiotymnajwyraźniej:„AWaszzakon
innyjest;boWymówicie:Wszystko,conaszejest,Ojczyznyjest;
wszystko,conaszejOjczyznyjest,wolnychLudówjest”.„Amądrzy
międzyWaminiesąci,którzywzbogacilisię[...]inakupilisobiedóbr
idomów[...].Aleci,którzyopowiadaliWamsłowoWolnościicierpieli
więzieniaibicia;aci,którzynajwięcejucierpieli,szanownisą”.Agdzie
indziejkrótko:„BokażdyzWasmaduchapoświęceniasię”.
Mogłobyzastanawiaćtoniezrozumiałenapozórwyjaskrawieniesądu,
niepomiarkowanaprzesadaoceny,tozaślepienieczyszowinizm
Mickiewicza,uderzającewpowyższychokreśleniach.Alepotym,cosię
tuwyżejrzekłoogłównej,zdaniemjego,chorobiedawnejPolski,
onajważniejszejprzyczyniejejupadku,rozkładuorganizmu
państwowego,jeżelisięmawpamięciobawępoety,żeów„choroby
zaród”przeniknąłiznieprawiłsamąiściznęduszynarodowejibył
zapowiedziąjejostatecznejśmierci,jeślisiętobierzepoduwagę,jeślisię
nadtouprzytomnisobie,żenarodowośćpolskawogólnymsamopoczuciu
owoczesnymniemiałajeszczebynajmniejzgruntowanego
przeświadczeniaoniezniszczalności–wówczastrudnobędziesiędziwić,
żeMickiewicztakspazmatycznieuchwyciłsiętejswojejobserwacji.
Obserwacjaniebyłazresztątakcałkowiciebałamutna.Kilkatysięcy
powstańców,ludzidojrzałych,rozważnych,porzuciłoziemięojczystą,
wyrzekłosięrodzin,majątków,stanowiskiposzłonagorzkichlebtułaczy,
kierującsięliinteresemnarodu.Czyżtoniedostatecznaekspiacjazatyle
samowoli,niehamowanejbynajmniejwzględemnateninteres!Czy
tozwłaszczaniedostatecznyznak,żeduszanaroduwlatachnieszczęścia
uporałasięjużwsobiezśmiercionośnymzarazkiem,przeistoczyłasię
dogruntu?Najlepsiwnarodzieznowujakongiś,jakwwiekachdawnej
prawości,dostępnisądlatchnieńduchaofiary,kierująsięwolą
poświęcenia,kierująsiętak,jakniejestwstaniekierowaćsięczłonek
żadnegoinnegonaroduwEuropie.Otokotwicanadziei;Panuczynił
narodyuleczalnymi;naródpolskiwyleczyłsięztrawiącejgostraszliwej
chorobyanarchicznegoegoizmu,wydźwignięciesięzniejbyłomożliwe
