Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zewnętrznościGerwazyspokrewniasięzwalterskotowskimtypemstarych
wiernychsług,wniejednymteżzapożyczyłsięurzeczywistości;podobnie
jakMateuszMajewski,dziadpoetyzestronymatki,organizujeonzajazd;
podobniejakstarykonfederatRatomski(zokolicKowna)nosi„scyzoryk”
iukrywasięczasjakiśprzedokiemwładzyrosyjskiej;niemniejtajemnicę
życiapoetyckiegowinienontylkopoecie,wyłączniejemuzawdzięcza
zwłaszczaszerokągamężyciaduchowego,przejścieodzaciekłej
mściwości,odzbrodniczegowarcholstwadowstrząsuiprzebudzeniasię
sumienianarodowego.Woląpoetyteżstałosię,żetenrozległyigłęboki
procespsychicznystaregoKlucznikaotrzymałwykładnikwyższy,nabrał
sensuogólnego,znamionreprezentatywności.Itakwłaśniejestprzy
osobachpoematuwszystkich,nadewszystkozaśprzyks.Robaku.
Wszędzietamwidzimy,jakrealizmpierwszejwodyzapewniwszy
osobom,tworomwyobraźnipoetyckiej,odrębnośćikonkretyzm,krwistość
zjawyfizycznej,zarazemjednakzostawiaoboksiebieczyponadsobą
miejscedlaidealności,dlasymboliczności,któreżyciuduchowemu
postaciprzydajątęższąsoczystośćidei,głębszątrwałośćnieprzemijającego
znaczenia.
Owagamażyciawewnętrznegobohaterówpoematusamaprzezsię
zresztąściągnąćmożepilnąnasząuwagę.Widać,jakbystrym,jak
napodziwwnikliwympsychologiembyłpoeta,acoważniejsza,jakwiele
zprocesówduchowychuznałzastosowneuwydatnićwswymobrazie
sprawludzkich.
Żebygamętęobjąć,zjejświeżościibogactwazdaćsobiesprawę,
trzebaitutajzająćstanowiskohistoryczneiładunekintrospekcji
psychologicznejwPanuTadeuszuoszacowaćzestanowiska1834roku.
Powierzchownemuodbiorcydzisiejszemumógłbysięonwydać
nienadmierny;naowezaśczasymiałwartośćnietylkopierwszeństwa,ale
prekursorstwa.
Żebysprawawyszłajaśniej,weźmyprzykładzinnejdziedziny.Któż
dzisiajniewie,żeprzedmiotwysoki:budynekczygóra,wystającyponad
mgłę,któraokrywajegopodnóże,wydajesięznaczniewyższy.Wygrał
tenszczegółSienkiewiczkażącwtakichwłaśniewarunkachoblegającym
Szwedompatrzećnaklasztorjasnogórskiiulegaćzłudzeniujakiegoś
