Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
okolnych.
Osobytezostaływspanialezindywidualizowane,każdaznich,choćby
przelotnietylkowidziana,tkwinamwpamięciwewłaściwejsobie
odrębnościpostury,stroju,gestu,wyrazutwarzy,całejwreszciepsychiki.
Dlaartystycznegowydobyciainatężeniatejodrębnościpoetaradsię
posługujetechnikąkontrastu;najczęściejukazujenamparamipostaci,
anawetcałezbiorowościzostałynawzajemsobieprzeciwstawione,przez
cokażdaznichsilniejutrwalasięnamwpamięci:Gerwazykontrastuje
zProtazym,ZosiazTelimeną,TadeuszzHrabią,RykowzPłutem,
Dobrzyńscyz„braciąLitwą”;wtakisposóbprzeciwstawionowpoemacie
dwapokolenia,dwaśrodowiskaspołeczne,nawetdwastawy,nawetdwie
karczmy.
Aleidotegosposobunieograniczasiępoetawyłącznie.Zapewne,
wsztucestawianiaikreśleniapostacimożnatamwskazaćślady
przeszkoleniasięwtechnicewalterskotowskiej;dokonanejuż,choćby
naodległychpolachpiśmiennictwa,zdobyczesztukiczywprosttechniki
pisarskiejniebyły,niemogłybyćobcekulturzeliterackiejMickiewicza.
AlepostaciPanaTadeuszazawdzięczająszkoletejconajwyżejcośniecoś
zesposobupokazaniasię;życienatomiastwzięłyonezwyobraźnipoety.
Czywyłączniezwyobraźni?CzyżycierealneNowogródczyzny,
prapierwowzór,niewłożyłonicwpoemat?Oczywiścietak.Dlaniejednej
postaciszukanoibyćmożetrafniedoszukanosięwpewnymstopniu
wzorówrealnych.Hrabia,Gerwazy,Rykow,Podkomorzy,Asesor,Rejent,
niewyłączającJackaSoplicy,itowobuformacjachpsychicznych,
zahaczenisąwjakiejśmierzeopostacikonkretne,znanenamczęściowo
skądinąd.Aleostateczniemiaratodrobna.Poetanieportretujeludzisobie
znanych,nieposługujesięmodelami,awogóleitutaj,oddającprawdę
duchowąepoki,nieubiegasięofotograficznąprawdęwodtworzeniu
anegdotycznegoczytopograficznegokonkreturzeczywistości.AkcjaPana
Tadeuszaniejest(jaknp.akcjaMarii)przestylizowanymodtworzeniem
wydarzeńrealnych,alejestwcałościwytworemwyobraźnipoety,
awplecionewniątuiówdziesuroweelementyżyciaprzetworzonezostały
odgruntunawyższyładpoetycki.
Takwłaśniebyłoizosobami.Zapewne,przezniejedenrysswej
