Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
ROZDZIAŁ1
Komórki:podstawowejednostkiżycia
zapłodnionejkomórkijajowej?Jaktojest,żekażdyznasjestpodobny,
azarazemodmiennyodkażdegoinnegoczłowiekanaZiemi?Dlaczego
chorujemy,starzejemysięiumieramy?
Wtymrozdzialeprzedstawimykoncepcjękomórek:czymonesą,skąd
pochodząiwjakisposóbdowiedzieliśmysięonichtakdużo.Rozpoż
czniemyodprzyjrzeniasięogromnejróżnorodnościform,jakiekomórki
mogąprzyjmować,anastępniepoznamymaszynerięchemiczną,która
jestwspólnadlawszystkichkomórek.Rozważymyrównież,jakmożna
uwidocznićkomórkipodmikroskopemicowłaściwiewidzimy,gdyzagląż
damydoichwnętrza.Wreszciezastanowimysię,jakmożnawykorzystać
podobieństwamiędzyżywymiistotamidoosiągnięciaspójnegozrozuż
mieniawszystkichformżycianaZiemi–odnajmniejszejbakteriidonajż
potężniejszegodębu.
JEDNOŚĆIRÓŻNORODNOŚĆKOMÓREK
Biolodzyszacują,żenanaszejplaneciemożewystępowaćdo100milioż
nówodrębnychgatunkówistotżywych–organizmówtakróżnych,jak
delfiniróżalubbakteriaimotyl.Komórkitakżebardzoróżniąsiękształż
temifunkcją.Komórkizwierzęcesąodmienneodkomórekroślin.Cowięż
cej,równieżkomórkiwobrębiejednegoorganizmuwielokomórkowego
mogąsięszalenieróżnićwyglądemiaktywnością.Jednakpomimotych
różnicwszystkiekomórkiwspółdzielątesamemechanizmychemiczne
iinnecechywspólne.
Wtympodrozdzialeprzyjrzymysięniektórympodobieństwomiróżnicom
międzykomórkamiorazprzedyskutujemyproblempochodzeniaewoż
lucyjnegowszystkichwspółczesnychkomórekodwspólnegoprzodka.
Komórkiróżniąsięniezmierniewyglądemifunkcją
Kiedyporównujesiękomórkęzinnąkomórką,jednymznajbardziej
oczywistychkryteriówjestokreślenieichwielkości.Komórkabakteryjna,
powiedzmyLactobacilluswkawałkusera,madługośćkilkumikrometrów,
czylium.Jestwięcokoło25razymniejszaniżśrednicaludzkiegowłosa.
Nadrugimbieguniekomórkajajoważaby,któratakżejestpojedynczą
komórką,maśrednicęokoło1milimetra(mm).Gdybyśmyprzeskaloż
waliobiekomórkitak,byLactobacillusbyłwielkościczłowieka,komórka
jajoważabymiałabywysokośćokoło900m.
Równiemocnokomórkiróżniąsiękształtami(rys.1.1).Przykładowo,
typowakomórkanerwowawtwoimmózgujestniezwyklewydłużona;
przesyłasygnałyelektrycznewzdłużpojedynczejcienkiejwypustki
(aksonu),którejdługośćjest10000razywiększaniżgrubość.Komórka
nerwowaodbierazaśsygnałyodinnychkomórekpoprzezzestawkrótż
szychwypustek,którewyłaniająsięzciałakomórkinapodobieństwo
gałęzidrzewa(patrzrys.1.1A).Zdrugiejstrony,zamieszkującystawy
Paramecium(pantofelek)makształtpodobnydołodzipodwodnejipokryty
jesttysiącamirzęsek(łac.cilia)–podobnychdowłosówwypustek,których
skoordynowanefalisteuderzeniapopychająkomórkędoprzodu,nadaż
jącjejjednocześnieodpowiedniąrotację(
rys.1.1B
).Komórkapowierzchż
niowejwarstwyciałaroślinyjestpękatainieruchoma,otoczonasztywną
skrzynkącelulozową,którąpostronieeksponowanejnazewnątrz
pokrywawodoszczelnawydzielinawoskowata(rys.1.1C).Makrofag
wcielezwierzęcia,dlakontrastu,przeciskasięprzeztkanki,zmieniając
nieustanniekształt,wposzukiwaniuodpadów,obcychmikroorganizmów
czyteżmartwychiumierającychkomórek,którepochłania(
rys.1.1D
).
Drożdżerozszczepkowemająkształtpodobnydopałeczki(
rys.1.1E
),
podczasgdydrożdżepączkującesązachwycającosferyczne(patrz
rys.1.14).Przykładymożnabymnożyć.
