Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Takonstatacjaprzesądziłaowyborzetematustudiumbadawczego.
1.3.Proceszacieraniasięspołecznychróżnicmiędzypłciami
JednymzzauważalnychproblemówwspółczesnegoświataZachodujestpostępującyzanikopartegonawielowiekowejtradycjipodziałurólspołecznych
kobietimężczyzn.Przeztysiącelatsytuacjabyłajednoznacznieprosta:mężczyznapracowałiutrzymywałrodzinę,kobietaprowadziłagospodarstwo
domoweizajmowałasiędziećmi.Pracęzawodowąpodejmowałatylkowtedy,gdyniemiałazczegoutrzymaćsiebieipotomstwalubgdywrezultacie
działańwojennychpowstawałakoniecznośćokresowegozastąpieniamężczyznwichmiejscachzatrudnienia.Jednakwciągużyciadwóchostatnich
pokoleńdokonałosięgłębokieprzeobrażenie,wpływającenakształticharaktercywilizacjieuroamerykańskiej.Obecniezbliżamysiędoapogeum
trwającejodkilkudekadzmiany,którąnagruncieanglosaskimnazwanoempowermentofwomen,cowswobodnymtłumaczeniunajęzykpolski
oznaczasystematycznierosnąceznaczeniekobiet.Wwarstwieetiologicznejtegofenomenuwyraźniewidaćpostępyprocesuemancypacji,polegającego
nawyjściukobietzesferyżyciaprywatnegoiwejściudosferypublicznej.Przejawamitegozjawiskasąmiędzyinnymimasowezatrudnianiekobiet,ich
szybkieiefektownekarieryzawodoweorazwysokaaktywnośćwżyciuspołecznym.
Wdzisiejszymświeciekobietydążądotego,abyzajmowaćtakąsamąpozycjęspołecznąjakmężczyźniiwpełniuniezależnićsięodnich.Pracują
wzawodach,którejeszczedoniedawnauznawanozawyłączniemęskieorazprzeciwstawiająsięwszelkimprzejawomdyskryminacjizewzględu
napłeć.Zmieniająswójdotychczasowystylżycia,aspiracjeipragnienia,aprzedewszystkimspołecznerelacjezpłciąprzeciwną14.
WcywilizacjiZachodu,apodjejwpływemrównieżwinnychwspółczesnychformacjachcywilizacyjnych,upowszechniasięprzekonanieopotrzebie
partnerstwakobietimężczyznorazkoniecznościprzezwyciężanianierównościspołecznychmiędzynimi.Społeczeństwa,którepróbująoprzećsiętej
tendencji,np.krajówarabskich,JaponiiczypaństwpołudniowejEuropy,straszonesązapowiedziamizapłaceniawysokiejcenywpostacizmarnowanej
energiiitalentówmilionówkobiet.
Wwysokorozwiniętychkrajachmężczyźnipogodzilisięzinwazjąkobietnarynekpracy,chociażstantenjestdlanichbardzoniekorzystny:według
danychmiędzynarodowychw2009rokunajednomiejscezajęteprzezmężczyznędwanastępneotrzymywałykobiety.WUniiEuropejskiejna8mln
nowychmiejscpracypowstałychodpoczątkustuleciaaż6mlnzostałoobsadzonychprzezkobiety15.
Istniejeteżdrugi,jeszczebardziejniebezpiecznydla„pierwszejpłci”,aspekttegozjawiska.WAmeryceiEuropiecorazpowszechniejdostrzegasię
narastającądegradacjęmężczyznwsferzeintelektualnej,emocjonalnejifizycznej16.Pomimotonaporządkudziennymsąpróbyobronytradycyjnych
męskichpozycji(blokowanieuczestnictwakobietwzarządachprzedsiębiorstwikorporacjiorazwsektorzebankowym).Zwracasięuwagęnaschyłek
patriarchalnegomodelurodzinyisłabnięciekultury„macho”17.Odziedziczonepopoprzednichgeneracjachmodeleżyciaspołecznegostająsię
przedmiotemwszechstronnejkrytyki,itonietylkozestronyorganizacjikobiecych.Staraniamężczyznzmierzającedoutrzymaniastatusquoante
przedstawianesąjakoutrudniająceżyciereliktyhistoriilubwręczirracjonalneatawizmyspołeczne.Ambicjonalneupieraniesięprzyzachowaniu
męskiejdominacjiuważanejestzaoczywistybłądinaruszaniepolitycznejpoprawności.
Jednocześniewwielukrajachcywilizacjieuroamerykańskiejwciążaktywnesąznaczącesiły(m.in.wyznawcy„starychreligii”,partie
konserwatywneitradycjonalistyczneugrupowaniaspołeczne)nawołującedoutrzymaniahierarchicznegocharakterustosunkówmiędzypłciami.Żądają
oneodrządówisystemówprawnychumocnieniarozgraniczeńmiędzykobietamiimężczyznami.Chcą,abywsferachmentalnejiobyczajowejutrzymać
rozróżnienie,cojestuznawanezamęskie,acozakobiece,coprzystoikobiecie,acomężczyźnie.Zwolennicyzdyscyplinowanejtożsamościpłcikażde
odchylenieodtegowzorcauznajązaaberrację,zaśludzi,którzywykraczająpozatolerowanyprzeznichkrągzachowań,określająjakodewiantów18.
Wramachgloryfikacjiwielowiekowejtradycjigłoszonesątezy,żetakzwanewyzwoleniekobietjestszkodliwedlanichsamychiogółu
społeczeństwa.Prowadzibowiemdozanikurodzinylubjejgłębokichdysfunkcji,osłabiaprocesywychowaniaisocjalizacjidzieci,utrudnianaturalne
relacjemiędzypłciami.Postępyfeminizacjiżyciaspołecznegomająsięobracaćprzeciwkoichpozornymbeneficjentkom,gdyżwrzeczywistości
pogarszająsytuacjękobietwwymiarachosobistym,społecznymiekonomicznym.
Przełomtysiącleciprzyniósłożywienieideologiiultrakonserwatywnej,któraambicjekobietzwiązanezezdobywaniemwykształceniaikarierą
zawodowąokreślajakosprzecznezichnaturalnympowołaniem,atakżeuznajezagłównąprzyczynękobiecegobrakuzadowolenia
zżycia19.Międzynarodowaorganizacjachrześcijańska,znanapodnazwąCentrumHowardanarzeczRodzin,ReligiiiSpołeczeństwawRockford
(HowardCenterforFamily,ReligionandSociety),pozorganizowanymw2007rokuŚwiatowymKongresieRodzinwydaładokumentzatytułowany
Naturalnarodzina:manifest.Głosionmiędzyinnymi:
Kobietaimężczyznasąrównipodwzględemgodnościiprawczłowieka.Różniąsięnatomiastwswoichfunkcjach.Pomijającsytuacjewyjątkowe(np.wybórreligijnejdrogiżycia),
powołaniemkażdegomłodegochłopcajestzostaćmężemiojcem,zaśpowołaniemkażdejmłodejdziewczynyjestzostaćżonąimatką.Wszystko,coczynimężczyzna,wynika
bezpośredniozjegopowołaniadoojcostwa.Podobniewszystko,coczynikobieta,wypływazwpisanegowjejnaturęmacierzyństwa.Zarównokultura,prawo,jakipolitykapowinny
torozróżnienieuwzględniać20.
Jednakwgłównymnurciewydarzeńkształtującychwspółczesneformyrelacjikobietimężczyznznajdująsięideeidziałaniafeministyczne,
konstruktywistyczneiegalitarystyczne.Wspólnejestdlanichprzekonanie,żetożsamośćmęskaikobiecaniesązdeterminowanebiologicznie,lecz
stanowiąpodatnynawpływyielastycznykonstruktspołeczny21.Wrezultacierewolucjiseksualnej,któradokonałasięwXXwieku,zostałapodważona
zasadaheteroseksualnościjakojedynyiobowiązującywszystkichludzisposóbinterakcjimiędzymężczyznąikobietą.Zdekadynadekadęwzbiorowej
świadomości–równieżPolaków–postępujeswoista„naturalizacja”zachowańhomoseksualnychibiseksualnych.
Jeszczedwa,trzypokoleniatemuwzorcemdlaswojejpłcibyłmężczyznawysoki,muskularny,zszerokimiramionamiiwąskimibiodrami,typowo
„pomęsku”ostrzyżonylubbrodaty,sprawiającywrażeniestanowczegowpoglądach,wypowiedziachizachowaniach.Wcharakterzeideałupłci
przeciwnejwystępowałazazwyczajzgrabnakobieta,oregularnychrysachtwarzy,pełnaosobistegowdziękuiemanującejłagodności,najlepiej
długowłosa,zwąskątaliąiwyraźniezaznaczonąliniąbioder.Jednakoddłuższegojużczasutelewizyjneiprasowereklamy,atakżepismakolorowe
iportaleinternetoweprzyzwyczajająodbiorcówdoinnychwyobrażeńpłci.Częstowidzimyzdjęcia,naktórychtrudnoustalićtożsamośćpłciowąosoby
sfotografowanej.Mężczyźnipozbawienisąmuskulatury,niekiedywłosymajądłuższeniżkobiety.Ichrysytwarzynacechowanesąłagodnością,aoni
samiepatująwdziękiemzniewieściałychmężczyzn„metroseksualnych”.Wtymstylumężczyźniewypadanosićbiżuterięiinneozdobypodkreślające
urodęciała.Akobietymająkrótkiewłosyiwąskiebiodra,wkładająmęskistrój,zwłaszczagarnitury,nosządodatkipodkreślającestanowczość,
zdecydowanieiwyzywającąodwagęobyczajową.Możnaodnieśćwrażenie,żenastąpiłopomieszaniecech,któreodniepamiętnychczasów
rozgraniczałymężczyznikobietyjakoróżniącesięodsiebieistotyodmienno-płciowe.
Nieinaczejsytuacjawyglądawdziedzinieżyciacodziennego.Zawodyniegdyśzwyczajowowłaściwemężczyznom(np.żołnierza,policjanta,
marynarza,lotnika,sędziego,lekarza,kuratorasądowego,strażnikawięziennego)zostałyznacznie„oswojoneprzezkobiety”lubulegająprocesowi
feminizowania.Mężczyznaniewstydzisięjużprzewijaćikarmićniemowlęta,akobietachodzićnasiłownięidopubunapiwo.Nikogoniedziwi
korzystanieprzezmężczyznz„salonówpiękności”iusługkosmetycznychczyużywaniezapachówmadeformen,podobniejakniewywołujezastrzeżeń
uprawianieprzezkobietyboksu,kickboxingu,rzutumłotem,rugbyczyskokówspadochronowych.
Wnaszymkrajujeszczepółwiekutemuwystępowanieorozwódbyłodomenązdradzonychlubzdradzającychmężów,terazkażdegoroku2/3
pozwówrozwodowychwnosząrozczarowanemałżeństwemkobiety.Kiedyśsamotnytrybżyciadorosłegoczłowiekanosiłpejoratywnąnazwę
staropanieństwalubstarokawalerstwa,obecniejestmodnymipopularnymstylemżycia.Byciesinglemtopowóddotego,abyszczycićsię
samowystarczalnościąiszczególnymipredyspozycjamidorobieniakariery.Singieltoczłowiek,któryskupiasięnażyciudlasiebie.Wcelu
urzeczywistnieniaambicjizawodowychrezygnujezposiadaniarodziny,tymsamymunikającpodjęciaodpowiedzialnościzajejczłonków.
JakzauważaJohnMacInnes,
[...]wewspółczesnymspołeczeństwiecechy,którekiedyśuznawanebyłyzatypowomęskieistanowiłypunktwyjściaopiekimężczyznynadkobietą,obecniesąpunktemwyjściadoataku
namężczyznę.Siła,odwaga,niezależność,heroizmwwalce,hartducha,inicjatywaseksualnauznawanesązaprzejawyagresji,konkurencyjności,znieważaniakobiet,emocjonalnej
nieadekwatności,obsesjiseksualnej,infantylizmu[...]Kryzysmęskości.Synowieatakująojców,żesąnieobecniwichżyciu.Partnerkipotępiająniezdolnośćmężczyzndowyrażania
uczuć.Pracodawcyzaczynająpreferowaćkomunikatywność,ekspresywnośćiempatiękobietponadmęskąenergięimuskuły.Nieistniejążadnepozytywnemodelerólmęskich22.
