Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wlatachosiemdziesiątychpolscykryminolodzy–MariaD.Pełka-SługockaiLeszekSługocki–wrozważaniachnatematprzestępstwzużyciem
przemocypopełnianychprzezkobiety,stwierdzili,żewpolskimprawiekarnymniestworzonojednolitegopojęcia„przemocy”anipodwzględem
terminologii,anizakresuznaczeniowegotegopojęcia60.Ichustaleniaodnosiłysiędostanuprawnegoobowiązującegow1983roku,tojestdoprzepisów
kkz1969roku.Ówkodeksnieformułowałautentycznejwykładnipojęciaprzemocy,chociażwielokrotniewystępowałoonowprzepisachczęści
szczegółowejkk.„Przemoc”niemiałaidentycznegoznaczeniawdyspozycjachposzczególnychprzepisów.Dlategosankcjekarneprzewidziane
zapopełnienieprzestępstwprzyużyciuprzemocybyłyróżnorodne–odnajłagodniejszych(samoistnagrzywna,karaograniczeniawolności)
donajsurowszych.
Opisywanasytuacjaprawnaniezmieniłasiępodrządamiaktualnieobowiązującegokkz6czerwca1997roku.Podobniejakwpoprzednimkodeksie,
równieżwtymniezdefiniowanopojęciaprzemocy.Wydajesię,żeustawodawcaoddałjegowykładnięorzecznictwusądowemuorazliteraturze
prawniczej,wychodzączdośćkontrowersyjnegozałożenia,iżpojęcietoniebudzipoważniejszychwątpliwościwpraktyceorganówściganiaiwymiaru
sprawiedliwości61.Obszernąproblematykędefinicjiprzemocyzpunktuwidzeniajęzykowego,psychologicznego,prawno-karnegoikryminologicznego
omawiamwnastępnymrozdziale.
PomimoupływuwielulatwąskakoncepcjaprzestępczościzużyciemprzemocypopełnianejprzezkobietyopracowanaprzezM.D.Pełkę-Sługocką
iL.Sługockiegoniestraciłanaaktualności.Badaczeuznali,żezwielkiegozbioruczynów,któremogąbyćpopełnioneprzyużyciuprzemocy(30typów
przestępstwwczęściszczegółowejkk),należywyłączyćwystępującejedyniesporadycznielubprawiewcalewpraktycewymiarusprawiedliwości,gdy
ichsprawczyniamisąkobiety.Dziękitakiejselekcjizewszystkichprzypadkówwystępowaniaprzemocywprzepisachczęściszczególnejkkpozostało
jedynie10grupprzestępstw–najbardziejreprezentatywnychdlazbiorowościczynówzużyciemprzemocypopełnianychprzezkobiety.
Poniżejprzedstawiamowegrupyprzestępstwzuwzględnieniemnumeracjiartykułówwkkzlat1932,1969i1997:
zabójstwo(art.225§1kkz1932roku;art.148§1kkz1969rokuorazart.otejsamejnumeracjiwkkz1997roku);
zabójstwopodwpływemsilnegowzruszenia(art.225§2kkz1932roku;art.148§2kkz1969roku;art.148§4zkkz1997roku);
dzieciobójstwo(art.226kkz1932roku,art.149kkz1969roku;art.149kkz1997roku);
bardzociężkieuszkodzenieciała(odpowiedniowkkzlat1932i1969–art.235orazart.155;odpowiednikwkkz1997roku–spowodowanie
ciężkiegouszczerbkunazdrowiu–art.156§1,2i3);
uszkodzenieciała(odpowiedniowkkzlat1932i1969–art.236i237orazart.156§1i2;odpowiednikwkkz1997roku–spowodowanie
naruszeniaczynnościnarząduciałalubrozstrojuzdrowia–art.157§1,2i3);
udziałwbójcelubpobiciu(odpowiedniowpoprzednioobowiązującychkk–art.240orazart.158§1i2;waktualnieobowiązującymkk–art.
158§1,2i3orazart.159);
zgwałcenie–wpostacipomocnictwa(odpowiedniowpoprzednioobowiązującychkk–art.204orazart.168§1;obecnie–art.197
§1,2,3i4kk);
znęcaniesięfizycznelubmoralnenadczłonkiemrodziny(odpowiednio:art.23ustawyz10grudnia1959rokuoraz246kkz1932roku,
anastępnieart.184§1wkkz1969roku;obecnie–znęcaniesięfizycznelubpsychicznenadosobąnajbliższą–art.207§1,2i3kk);
kradzieżrozbójniczairabunek(rozbój)(zkkzlat1932oraz1969–odpowiednio:art.258i259orazart.209i210;wkkz1997roku–art.281
i280§1i2kk);
czynnanapaśćnafunkcjonariuszapublicznegoorazczynnyopórprzeciwkoczynnościsłużbowej(wkkzlat1932i1969–odpowiednio:art.
133§1iart.129orazart.233,234§1i2,atakże235;obecniewkkz1997roku–czynnanapaśćnafunkcjonariuszapublicznegowspólnie
iwporozumieniuzinnymiosobamilubzużyciemniebezpiecznegonarzędzia–art.223,naruszenienietykalnościcielesnejfunkcjonariusza
publicznego–art.222§1,orazwywieraniewpływuprzemocąlubgroźbąbezprawnąnaczynnościurzędoweorganupaństwowegolub
samorządowegoalbofunkcjonariuszapublicznego–art.224§1,2i3).
Uznającwyżejzaprezentowanyzestawczynówzawłaściwąpolskimrealiomreprezentacjęprzestępstwzużyciemprzemocypopełnianychprzezkobiety,
wjednymznastępnychrozdziałówposłużyłemsiędanymistatystycznyminatentematpochodzącymizlatsiedemdziesiątych,doktórychodnosilisię
M.iL.Sługoccy,jakopunktemwyjściadoporównańzdanymistatystycznymidotyczącymilat2007–2011.Wtensposóbmamzamiaruzyskaćobraz
rozmiarów,strukturyidynamikitychprzestępstwnaprzestrzenikilkudziesięciulat,pozwalającydostrzecprawidłowościstatystyczneikryminologiczne,
wtymprzedewszystkimróżnicemiędzydanymiocharakterzehistorycznymadanymiwspółczesnymi.
Wpoczuciurzetelnościbadawczejprzypomnę,żeautorzypublikacjiInstytutuProblematykiPrzestępczościmielizazadaniezweryfikowaćpopularną
podrugiejwojnieświatowejtezęamerykańskiejkryminologii,żekobietypopełniająwięcejprzestępstw,częściejużywająprzemocy,aichprzestępczość
jestbardziejzróżnicowananiżkiedykolwiekprzedtem62.WedługM.iL.Sługockichkobietydążądoosiągnięciathetopincrime,gdyżodrzuciły
wyobrażenieosobiejakoosobachpasywnychizmierzajądoosiągnięcianasileniaprzestępczości,zbliżonegodotego,któryjestwłaściwymężczyznom,
wtymrównieżwdziedzinieprzestępstwzużyciemprzemocy.Badaczedoszlidowniosku,żepodanawyżejtezanieznalazłapotwierdzenia
wówczesnychwarunkachpolskich.WdrugiejpołowielatsiedemdziesiątychprzestępczośćkobietwPolscewykazywałatendencjęspadkową,która
obejmowałarównieżczynyzużyciemprzemocy.Pomimotowpodsumowaniuswojegoopracowaniaautorzyuznalizauprawdopodobnionypogląd,
że„działaniaagresywneukobietwPolscewystępująnajczęściejwwypadkuzablokowaniamożliwościrealizacjiichdążeńizamierzeń”63.Niecodalej
zauważyli,żeprzypopełnianiuprzestępstwzużyciemprzemocyprzezkobietyistotnąrolęodgrywaalkohol,który„masilnedziałaniewrozluźnianiu
hamulcówagresywności”64.Sprawczynieuszkodzeńciała,rozbojów,znęcaniasięnadczłonkamirodzinyiczynnejnapaścinafunkcjonariusza
publicznegonierzadkodokonywałytychprzestępstwpodwpływemalkoholu.
Znaczącymiałbyćrównieżwpływalkoholunapopełnianiezabójstwprzezkobiety.Zreguływystępowałonjednakpostronie„zawinionych”
zachowańofiar,anieagresywnychzachowańsprawczyńtychprzestępstw.Badaczesformułowalihipotezę,żezwiększającysięwtamtychlatachudział
kobietwzabójstwachmożebyćzwiązanyzewzrostemalkoholizmuwśródmężczyznorazzwyraźnymnasileniemsięprzestępstwznęcaniasięprzez
nichnadczłonkamirodzin.AgresywnezachowaniakobietwPolsce,wedługM.iL.Sługockich,częstobywałyrezultatemobronynajbliższychalbo
posiadanychdóbrmaterialnych.Dotyczyłotoszczególniebójekipobićorazczynnychnapaścinafunkcjonariuszypublicznych,zwłaszcza
nakomorników.
Swojeopracowanieautorzykończąrefleksją:
Ogólniemożnazauważyć,żeuzewnętrznieniezachowańagresywnychwprzestępczychdziałaniachprzyużyciuprzemocyprzezkobietyniejestpodyktowanechęciąwykazaniasiły,
zdobyciauznanialubpozycjispołecznej.Chęćzdobyciatychwartościznajdujesięnatomiastupodstawwieluagresywnychzachowańprzestępczychumężczyzn.Wtymdoszukujemysię
istotnejróżnicypodłożaviolencecrimeumężczyzniukobiet65.
Wmoimprzekonaniuzacytowanaopiniadodzisiajpozostajewzgodziezewspółczesnymipoglądamiznacznejczęścipolskiegospołeczeństwa
naróżnicewprzestępczościkobietimężczyzn.Odnoszęjednakwrażenie,żetakkategorycznaformaoceny,którąwkonkluzjiwyraziliwspomniani
autorzy,niedajesięjużpogodzićzrealiamispołecznymiikryminologicznymipoczątkunowegostulecia.Wielostronnąargumentacjęnarzecztejtezy
przedstawiam,odwołującsiędodzisiejszychobserwacjimiędzyinnyminatematzjawiskaprzemocystosowanejprzezkobietywobecdzieciiosób
spokrewnionych,zaniedbywaniaobowiązkówrodzicielskichiopiekuńczychorazwieluprzestępstwdokonywanychzużyciemprzemocyprzez
agresywnekobiety,atakżespostrzeżeńdotyczącychprzejawówzespołumaltretowanegomęża66.
1.5.2.Przemoczestronykobietwkonfliktowychinterakcjachwewnątrzzespołówpracowniczych
Innądziedzinążyciaspołecznego,wktórejodkilkudziesięciulatobserwujesięstaływzrostprzejawówagresjizestronykobiet,sąinterakcjezachodzące
międzypracownikamiwprzedsiębiorstwachiinnychmiejscachwykonywaniapracyzawodowej.Zjawiskotomożnatraktowaćjakonastępstwo
masowegowyjściakobietzeświatadomowychpieleszyiwejściaprzezniewsferęrelacjipublicznych,którawprzeszłościzdominowanabyłaprzez
mężczyzn.
Wtejsferzeobowiązuje,ukształtowaneprzezwielowiekowąmęskątradycję,współzawodnictwo,któredecydujeosukcesieimożliwościachkariery.
Wewspółczesnymkapitalizmiekulturaorganizacyjnaprzedsiębiorstwopierasięnakonkurowaniupracownikówowyższewynagrodzenie
