Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PracaCade’apoprzedzałao3latapublikacjęfrancuską,którejpierwszym
autorembyłpsychiatrapracującywszpitaluśw.AnnywParyżu,JeanDelay
(1907-1987).Dotyczyłaonazastosowaniachlorpromazynyupacjentówzobjawa-
mipsychotycznymi(główniewprzebieguschizofrenii)[2].Uprzednio,francuski
chirurgHenriLaborit(1914-1995)wykazał,żechlorpromazynawywieradzia-
łanie„przeciwstresowe”inormalizująceczynnośćukładuneurowegetatywnego
[3].ObserwacjezespołuDelayadowiodłynatomiast,żelektenwywierawpływ
terapeutycznynafundamentalnemanifestacjezaburzeńpsychicznych,jakimisą
objawypsychotyczne.Skłoniłotodonazwaniachlorpromazynylekiemneuro-
leptycznym,odgreckiegosłowalepto,mogącegoznaczyć„poprawiam”(czyn-
nośćukładunerwowego).Termin„neuroleptyczny”przechodziłpóźniejróżne
modyfikacje,jaknp.„wielkiśrodekuspokajający”(majortranquilizer),bywkoń-
cuuzyskaćnajbardziejadekwatnąnazwę„przeciwpsychotyczny”(antipsychotic).
Niektórzyuważajązresztą,żetowłaśniepracaDelayaiwsp.wyznaczapoczątek
psychofarmakologii,jakożedotyczywynalezieniaskutecznegoleczeniaobja-
wówpsychotycznych,najbardziejspektakularnychsymptomówwpsychiatrii.
2
Rozwójlekówprzeciwpsychotycznych
Poodkryciuprzeciwpsychotycznegodziałaniachlorpromazynywciągukil-
kulatnastąpiłapopularyzacjategolekuwwielukrajach,stanowiącaprzejaw
rozpoczynającejsięswegorodzaju„kopernikańskiej”farmakologicznejrewo-
lucjiwpsychiatrii.Wojczyźnieleku,Francji,chlorpromazynabyłaznanajako
Largactil,wUSAwystępowałonpodnazwąTorazine,wNiemczechjakoMe-
gaphen,awPolsce-Fenactil.Istotnymkrokiemwdziedzinielekówprzeciwpsy-
chotycznychbyłowprowadzeniedolecznictwapsychiatrycznegowkońculat
50.XXwiekuhaloperidolu,lekuprzeciwpsychotycznegoostrukturzebutyro-
fenonowej[4].Przezwielelatniebardzowiedzianojednak,costanowibioche-
micznąpodstawęjegodziałania,ażwroku1963szwedzkipsychofarmakolog
ArvidCarlsson(1923-2018),późniejszylaureatNagrodyNobla(2000),wyka-
zał,żezarównochlorpromazyna,jakihaloperidoldziałająpoprzezmodyfikację
dopaminergicznegoukładumózgu[5].Pouzyskaniubardziejszczegółowych
danychnatemattegoukładu,wpóźniejszychlatachwykazano,żegłówny
farmakologicznymechanizmdziałanialekówprzeciwpsychotycznychpolega
nablokowaniuprzezniereceptorówdopaminergicznychD
2.
Chlorpromazyna,lekostrukturzefenotiazynowej,zapoczątkowałaprace
nadsynteząalifatycznych,piperazynowychipiperydynowychpochodnychfe-
notiazyny,mogącychmiećdziałanieprzeciwpsychotyczne.Jużwlatach50.poja-
wiłysiętakiesubstancje,jak:perfenazyna,trifluoperazynaiflufenazyna,będące
piperazynowymipochodnymifenotiazyny.Ostatniztychlekówstałsięjedno-
cześniepierwszym,wodniesieniudoktóregoopracowanowlatach60.preparat
4
Wstęp
