Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zespoledeficytuuwagiznadruchliwością(attentiondefcithyperactivitydisorder,
ADHD).Dopierwszejgrupynależypiracetam,zsyntetyzowanyprzezGiurgea
wroku1964.Dodziśjestonszerokostosowany,teżprzezosobyzdrowe,np.stu-
dentów,wcelupoprawyzdolnościuczeniasię.Mechanizmdziałaniapiracetamu
jestprawdopodobniezwiązanyzjegowpływemnaukładyglutaminianergiczny
icholinergiczny.Dośrodkówtegorodzajuzaliczasięsubstancjepoprawiają-
cekrążeniemózgowe,np.winpocetynę,nicergolinęoraznimodipinę,lecytynę
ilekiziołowe,m.in.otrzymywanezmiłorzębujapońskiego(Ginkgobiloba).
Wśródlekówpobudzającychstosowanychwleczeniunarkolepsjiihiper-
somniinajważniejszyjestmodafinil,wprowadzonywroku1994.Mechanizm
działaniamodafinilupolegaprawdopodobnienajegodziałaniunaukładdopa-
minergiczny(inhibitortransporteradopaminy)istrukturymózgowezwiązane
zczuwaniem.WleczeniuADHDodwielulatstosowanyjestmetylofenidatoraz
pochodneamfetaminy,aroku2002wprowadzonazostałaatomoksetyna,będąca
inhibitoremtransporteranoradrenaliny.
Wśródlekówprokognitywnychszczególneznaczeniemiałowprowadzenie
wlatach90.środkówmogącychmodyfikowaćprzebiegchorobyAlzheime-
ra(Alzheimer’sdisease,AD).Inicjującewtymzakresiebyłylekidziałającena
układcholinergiczny,powodującewzmożenieaktywnościtegoukładupoprzez
hamowanieenzymuesterazyacetylocholinowejistymulacjęreceptorówmuska-
rynowych.Pierwszymtakimlekiembyłatauryna,którapokilkulatachzostała
wycofanazpowoduobjawówubocznych.Natomiastlekiwprowadzonepotau-
rynie,takiejakdonepezil,riwastigminaigalantamina,sązpowodzeniemsto-
sowanedochwiliobecnej.Byłytopierwsześrodki,które,jaksięokazało,mogą
spowalniaćdynamikęprzebieguAD[28].Wroku2003doleczeniatejchoroby
zostaławprowadzonamemantyna,którejgłównymmechanizmemdziałaniajest
blokowaniereceptorówglutaminianergicznychNMDA.UwieluchorychzAD
stosujesięobecnieleczenieskojarzonezapomocąmemantynyiinhibitorów
esterazyacetylocholinowej(główniedonepezilu).Najlepszeefektyuzyskujesię
przyrozpoczęciuleczeniawewczesnymstadiumchoroby.
WostatnichlatachwleczeniuchorobyAlzheimeratestowanesąsubstancje
ocharakterzeprzeciwciałmonoklonalnychmającychzapobiegaćgromadzeniu
sięamyloiduβ.Pierwszyprzedstawicieltejgrupy,adukanumab,zostałzatwier-
dzonywUSAprzezFoodandDrugAdministration(FDA)wczerwcu2021roku,
mimoszeregukontrowersjizwiązanychzkrytycznymiopiniamiekspertów.
Nazakończenie...
Historiapsychofarmakologiiklinicznejliczysobiesensustrictookoło70lat:
73lata-jeżeliweźmiesiępoduwagępracęCade’a[1],a70latupłynęło
odartykułuDelayaiwsp.[2].Wprowadzenielekówpsychotropowychjest
1.Ryshistorycznypsychofarmakologiiklinicznej
17
