Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
samymokresierozwojowym.TymślademwswoichanalizachposzedłGot-
tlieb(2007),wprowadzającpojęcieepigenezyprobabilistycznej4.
Wracającjednakdopierwotnegoznaczeniaterminu„epigeneza”należa-
łobywspomnieć,żedotyczyonpopierwszeczasuikolejnościnastępczej
dojrzewaniastrukturorganizmuiichparametrów,podrugieczasuikolej-
nościpodejmowaniaprzeztestrukturyokreślonychfunkcjiiwzrostuich
wydolności.Każdygatunekwtokufilogenezyosiągnąłtenrodzajewolucji,
którywontogenezierealizujesięuwiększościjegoprzedstawicieli.Zasada
taokreślateżcharakterzwiązków,wjakiemożewejśćorganizmzeswoim
środowiskiem,zakresmożliwegoprzystosowaniasiędożyciawnim.Pod
tymwzględemróżnegatunkiwykazująróżnemożliwości.Jednesąwtym
sensiebardzomobilne,innenie.Świadcząotymcharakterystycznedlapo-
szczególnychgatunkówmożliwościzmiennościparametrówczyfunkcjiich
struktur.Wsocjobiologiiwłaściwośćtaokreślanajestjakoinercjafilogene-
tyczna(Wilson,2000,s.32).Podtymwzględemjednegatunkibędąwyka-
zywałygotowośćdoróżnychadaptacjiwróżnorodnychśrodowiskach,
wsytuacjipresjiekologicznej,cospowodujeichrozwój,innewniecotylko
zmienionymśrodowiskupoddanezostanąselekcji.Tadynamicznainterak-
cjamiędzyselekcjonującymśrodowiskiemigenami,determinującymistop-
nieprzebiegurozwoju,pozwalaprawidłowoocenićzakresdeterminizmu
filogenezywocenieszansrozwojuprzedstawicielijakiegośgatunkuwda-
nymtypieśrodowiska(Kaczmarek,Łastowski,2004,s.158).Analizainte-
rakcjicechśrodowiskaiwynikającychzepigenezywłaściwościorganizmu
pozwalaocenićzarównojegopotencjały,jakiograniczenia.
Skutkiemwłączeniaperspektywyewolucyjnejdopsychologiijestpsy-
chologiaewolucyjna5.Jejzadaniemjestwyjaśnianie,zapomocąmechani-
___
___
___
___
___
_
4G.Gottlieb(2007)rozpocząłswojebadaniawtymzakresiezainspirowanybadaniami
K.Lorentzanadimprintingiem.Udowodnił,żenietylkoinstynktodpowiedzialnyjestza
zachowaniaprzywiązaniowe,aleito,jakichdoświadczeńdostarczakonkretneśrodowisko,
wktórymdojrzewaorganizm.TeninterakcyjnymodelrozwojuGottliebuogólniłpotem
wmetateoretycznymodelprobabilistycznejepigenezy.Wskazałwnimczterypoziomyanali-
zyindywidualnegorozwoju:trzydotyczącedojrzewającegoorganizmu(geny,neurony,
zachowania)ijedenkonkretnychwarunkówśrodowiskowych(aspektufizycznego,społecz-
nego,kulturowego).Napodstawietegomodeluprowadzonesąwspółcześnielicznebadania
nadwpływemdoświadczeńdzieci(np.ruchowych)narozwójisposóbfunkcjonowaniana-
rządów(np.mózgu)izwrotnietego,jakrozwójtenisposóbfunkcjonowaniaokreślastopnie
swobodymożliwegodoświadczenia(np.Andersoniinni,2000).
5Głównetezypsychologiiewolucyjnejzostaływyrażoneniemalrównocześniewksiąż-
kachBarkowa,Cosmidesa,Toobiego(1995)orazPinkera(2002).Wpewnymuogólnieniu
mówiąoneotym,żeludzkiumysłpowstał,abyprzetwarzaćinformacje;posługujesięon
szeregiemniezależnychmechanizmówobliczeniowych,mającychcharakterwyspecjalizowa-
nychadaptacji.Adaptacjetetoprocesypoznawczeiemocjonalne.Stanowiąonerodzajalgo-
rytmów.Sąsposobamirozwiązywaniaposzczególnychproblemówadaptacyjnych,zktórymi
stykalisięludzcyprzodkowiewplejstoceńskichspołecznościachłowców-zbieraczy.Bereczkei
27
