Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp.Czymzajmujesiępsychologiapenitencjarna?
instytucjiczygłównejprzyczynywyizolowaniadanejspołeczności.Autorzypo-
dejmującyprobleminstytucjizamkniętych(np.H.Ellenberger,E.Goffmanczy
A.Podgórecki)wskazująteżzgodnienapewnewspólneichcechy.Najpierw
więcnato,żewewszystkichtychinstytucjachistniejebariera,zazwyczajfi-
zyczna(np.wysokiemuryczyotwartaprzestrzeń),któramniejlubbardziej
ostrooddzielaśrodowiskozamknięteodświatazewnętrznego.Podrugie,owa
barieramatęwłaściwość,żeutrudnialubwręczuniemożliwiazarównowejście,
jakiwyjścieztegośrodowiska.Potrzecie,człowiekprzebywawwyizolowanej
instytucjiwskutekdobrowolnegowyboruidecyzji(np.wklasztorzeosuro-
wejregule)albowskutekdecyzjipodjętejprzezinnychludzi(np.wzakładzie
karnym).Okolicznośćtama–jaksądzimy–decydującywpływnasposób
adaptacjiczłowiekadowarunkówwyizolowanejinstytucjiorazjegoreakcje
nasytuacjęizolacji.
Dobrowolnytypizolacjizwiązanyjestzwykonywaniempewnychzawodów,
naprzykładmarynarza,rybakadalekomorskiego,kosmonauty,zrealizacjąjed-
norazowopodejmowanychzadań,takichjaksamotnyrejsdookołaświataczy
ekspedycjawysokogórska,lubszczególnychpowołań,jakiemająeremiciczy
zakonnicyostrychreguł,orazzprowadzeniembadańnaukowychwrodzaju
ekspedycjipolarnejczyspeleologicznej.Specjalnąkategoriąsytuacjiizolacjido-
browolnejsąsytuacjeizolacjieksperymentalnejaranżowanewcelachpoznaw-
czychicałkowiciekontrolowaneprzezbadających(np.słynnyeksperyment
Uwięzienny”P
.Zimbardo).
Wymuszonytypizolacjiwystępujeprzedewszystkimwwięzieniach,obo-
zachjenieckich,przymusowychobozachpracy,obozachkoncentracyjnychoraz
zamkniętychzakładachprzymusowegoleczenia.Naprzymusowytypizolacji
skazanisąteżgórnicyuwięzienipodziemiąwskutekkatastrofy,zakładnicy,
rozbitkowienamorzuorazludziepozbawienimożliwościucieczkizmiejscza-
grażającychbezpośrednioichżyciu.Uwiększościosóbmającychnieszczęście
znaleźćsięwtakichsytuacjachwystępujebardzowysokienapięcie,paraliżujące
poczuciebezradnościorazczęstodezorganizacjazachowania,aczasaminawet
całkowitezaniechaniedziałania.
Przymusowycharakterma–rzeczjasna–izolacjaludziwzakładachkar-
nych,aresztach,zakładachpoprawczychorazschroniskachdlanieletnich,które
pełniąrolęspecyficznycharesztówśledczychdlamłodzieży.Drugirozdziałtej
książkidotyczywłaśnieinstytucjiwięziennej.Zawieraonzwięzłyzarysjejpo-
wstaniairozwojunowożytnegowięziennictwaorazprezentujecharakterystykę
takzwanychwielkichsystemówpenitencjarnychorazaktualnątypologiępolskich
instytucjipenitencjarnych.
WiększośćUpensjonariuszy”zamkniętychinstytucjipenitencjarnych(wtym
instytucjidlanieletnich)stanowiąosoby,którychprocessocjalizacjiniezakoń-
czyłsiępowodzeniemiosiągnięciempożądanejdojrzałościspołeczno-moralnej.
