Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czastrwaniakaryuwięzieniaajejskuteczność
59
Drugie,jakościoweujęcieczasuwyrażasięwprzekonaniu,żejestonpowta-
rzającymsięcyklemzdarzeń:pórroku,pewnychdziałańznimzwiązanychczy
wydarzeńzludzkiegożycia.Czaswtymujęciujestrelatywny,różnykulturo-
wo,nieciągły,awięckwantowylubpunktowy.Znaczyto,żezdarzeniaoddzie-
lonebywająpustymiodcinkami,czasmożesięzatrzymywać,możeprzyspie-
szaćimożepowracać.Jegojakościowycharakterprzejawiasięwodmiennym
wartościowaniujegoobszarówiupływuorazodmiennychpostawachwobec
jegowymiarów.
Badaniaantropologów(Tarkowska,1987)dowodzą,żeistniejąspołeczności,
wktórychbrakjestzegarówikalendarzy,ichjęzyknieposiadaczasowników,
aczasjestinaczejwartościowanyiodmierzany.Jegopomiariocenapoleganaj-
częściejnaobserwacjizmianpórroku,zmianwprzyrodzieorazuwzględnianiu
ichnastępstw.
1.7.1.Czasludziuwięzionychijegoskutecznośćresocjalizacyjna
Zanimprzejdędoproblemusformułowanegowtytuletejczęścipodrozdziału,
pozostanęjeszczenachwilęprzypojęciuczasupsychologicznegoitakzwanych
perspektywachtemporalnych.Zwrócęzatemuwagęnajpierwnajeszczejedną
–istotnąwkontekścietematutegopodrozdziału–dychotomięczasu.Bardzo
częstoprzywoływanymrozróżnieniempostaciczasujestprzeciwstawienieczasu
fizycznegookreślającegoporządekzdarzeńorazczasupsychologicznego,czyli
subiektywniedoświadczanego.
T.Pabian(2005,s.71)napisał,żeUczasfizycznyjestniezależnyodstanów
psychicznychobserwatora:temporalnerelacjezachodząwprzypadkutejfor-
myczasumiędzyzdarzeniamiiprocesamifizycznymi,niedotyczązaśstanów
umysłuczłowieka.Czaspozafizycznyjesttoczasdoświadczanysubiektywnie
przezobserwatora”
.
Licznedowody(Zawadzki,2004),pochodzącenietylkozzeznańintrospek-
cyjnych,przemawiajązatym,żeczaszewnętrznyrozmijasięniekiedyznaczą-
cozzegaremwewnętrznym,któryodmierzaprocesypsychicznewcałkowicie
innych,najpewniejniezmetryzowanychjednostkach.Należysądzić,żeczas
psychologicznyjestjednakwłączonywrytmybiologiczne,boichzakłócenia
powodująradykalnezmianywjegoodczuwaniu(Borbely,1990).
Jednocześniejednak,jakpokazująwynikiinnychbadań,czaswewnętrznyjest
niezależnyzarównoodzegarówzewnętrznych,jakibiologicznych,itowedle
niegoczłowiekodmierzawszystkoto,cospostrzega,oczymmyśliicoodczuwa
(Klein1999).
Pierwszedoświadczeniazczasemdotyczyłytakzwanegobiologicznegoze-
garawewnętrznego.Dośćszybkostwierdzono,żezegartakisterujekażdą,nawet
