Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Karapozbawieniawolnościijejfunkcje
53
wolności,mająbyćodpłatązapopełnionynagannyczyn.Tymsposobemmają
spełniaćideęodwiecznejsprawiedliwości.
Kolejnafunkcjakarypozbawieniawolnościtofunkcjaeliminacyjna.Polega
onanatym,żeuwięzienieuniemożliwiasprawcypopełnienienowychprzestępstw.
Izolacjaiwykluczeniegoznormalnegospołeczeństwamagozatemjedyniepo-
zbawićokazjidopopełnienianowychprzestępstw,atymsamymustrzecludzi
wolnychisprawiedliwychprzedzagrożeniemzjegostrony.Dodaćtrzeba,że
samaizolacjawięziennaniewykluczasposobnościpopełnienianowychczynów
przestępczych.Nierzadkobowiemstwierdzasięiwwięzieniufaktyfizycznego
ipsychicznegoznęcaniasięjednychwięźniównadinnymi,kradzieże,pobicia
czygwałty(por.Szerer,1969)11.
Zfunkcjąeliminacyjnąwiążesiępogląd,żeprzestępcajestkimśzgruntu
złym,niezdolnymdorefleksjimoralnejikierowaniasięzasadamietycznymi.
Jeśliwięctendencjedodziałańantyspołecznychsączymśtrwałyminiemożli-
wymdowykorzenienia,tojedynymsposobempozostajepozbawienieprzestęp-
cysposobnościdopopełnianiadalszychczynówniezgodnychzliterąprawa.
Funkcjęeliminacyjnąpełniłatradycyjniekaraśmierci(Grześkowiak,1978),kara
dożywotniegouwięzienia(Wąsik,1963),aobecniezwłaszczadługoterminowa
izolacjawięzienna.
Odstraszającafunkcjakarypozbawieniawolnościdotyczy,wprzeciwieństwie
dofunkcjieliminacyjnej,zarównoosóbjużskazanych,jakitych,którzynie
mielinigdyżadnegoosobistegokontaktuzdziałalnościąaparatuwymiaruspra-
wiedliwości.Zfunkcjąodstraszającąwiążesięzałożenie,żeludziedokonujący
wyborumiędzyzachowaniemspołecznieakceptowanymazachowaniemanty-
społecznym–adziejesiętakwsytuacjachpokusy,naprzykładpokusyoszustwa
–ważąewentualnezyskiikosztytakiegoczyinnegopostępowania.Zakłada
się,żewprocesietymczłowiekantycypujeprzykrości,jakiemogągospotkać
wprzypadkuuwięzieniaiutratywolności.Wtensposóbantycypacjaokreśla
wybórokreślonegodziałania.Wolnoprzypuszczać,żedlatreściantycypacjistrat
iprzykrościniepozostajebezznaczeniacharakteruprzedniegodoświadczenia
człowieka.Dlaosóbjużkiedyśskazanychutratawolnościmabowiemzpew-
nościąinneznaczenie.Siłaodstraszającakarypozbawieniawolnościzależy,jak
myślę,nietylkoodwłaściwościsamejkary,naprzykładjejdolegliwościczy
długościtrwania,aleprawdopodobnietakżeodcechosobowościpotencjalnego
sprawcy,jegosytuacjimaterialnejiżyciowej.
Najczęściejwymienianąfunkcjąkarypozbawieniawolnościjestfunkcjapo-
prawcza,zwanawychowawczą,reedukacyjnąlubresocjalizacyjną.Zfunkcjątą
łączysięoptymistyczneprzekonanie,żeczłowiekamożnazawszezmienićna
11OprzestępczościwięźniówwokresieizolacjipenitencjarnejpiszeJoannaGruźlewskawin-
nymmiejscutejpracy.
