Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Umysłipoznanie
Poznanietozdolnośćczłowieka
Każdanaukaokreślaswojątożsamośćpoprzezprzedmiotbadańimetodęichpro-
iinnychgatunkówdoodbioru
wadzenia.Psychologiapoznawcza(inaczej:kognitywna;łac.cogito–myślę,roz-
informacjizotoczeniaorazprze-
twarzaniaichwceluskutecznej
ważam)jestczęściąpsychologiiizgodnieztąprzynależnościąokreślaprzedmiot
kontroliwłasnegodziałania,atak-
swoichzainteresowańjakobadaniemechanizmówsterującychzachowaniem.
żelepszegoprzystosowaniasiędo
Wodróżnieniujednakodinnychdziałówtejdyscypliny,zawężaobszarswoichza-
warunkówśrodowiska.Poznaniem
interesowańdomechanizmówpoznawczych,anienp.emocjonalnych,motywacyj-
nazywamyteżogółprocesów
istrukturpsychicznych,biorących
nych,osobowościowychlubspołecznych.Problemynaukoweoczywiścieniedzielą
udziałwprzetwarzaniuinformacji.
sięnapoznawczeiinne,wzwiązkuztympsychologiapoznawczawchodziwlicz-
neiróżnorodneUsojuszebadawcze”zinnymidziedzinamibadańpsychologicznych,
Psychologiapoznawczatosub-
dyscyplinapsychologiinaukowej,
jakrównieżzinnyminaukami.Niemniejjejpodstawowymzadaniemjestbadanie
zajmującasiębadaniemprocesów
tego,jakludziepoznająświatiwjakisposóbowopoznanieokreślaichzachowa-
istrukturpoznawczych,atakże
niewróżnychsytuacjachżyciacodziennegolubpodczaszmaganiasięzrozmaitymi
ogólnymizasadamifunkcjonowa-
niaumysłu.
problemami.
Przedmiotemzainteresowaniapsychologiipoznawczejjestzłożonysystem,wyspe-
cjalizowanywodbiorzeiprzetwarzaniuinformacji.Zgodniezprzyjętąkonwencją
terminologicznąbędziemytensystemnazywaćumysłem,chociażpojęcietopowstało
znaczniewcześniejniżjakiekolwiekpróbyanalizowaniapoznaniawkategoriachprze-
twarzaniainformacji.Pamiętajmyjednak,abytakrozumianegoumysłunieutożsa-
miaćzeświadomością.Zdecydowanawiększośćprocesówbadanychprzezpsycholo-
gówpoznawczychtoprocesynieświadome.Świadomaczęśćumysłutoraczejwyjątek
niżreguła,choćwyjąteknatyleinteresujący,żestanowionprzedmiotszczególnie
intensywnychbadań.Nagruncieinnychnauk,zwłaszczafilozofii,terminUumysł”
jestużywanywwęższymznaczeniu:jakopodmiotdoznańimyśli(Harnish,2002).
Zatemumysłwwąskimznaczeniutoświadomaczęśćpsychiki,wktórejrodząsię
subiektywnedoświadczenia(np.spostrzeżenia)iktórajestzdolnadouruchomienia
procesówmyślenia;jesttojakgdybyUmiejsce”,wktórymprzebiegająnaszemyśli.
Natomiastumysłwznaczeniuszerszymtopoprostusystemodbioruiprzetwarzania
informacji.
Umysł,zdefiniowanyjakosystempoznawczy,jestprzedmiotemzainteresowania
wielunaukhumanistycznych,społecznychibiologicznych.Granicemiędzytymi
naukaminiezawszesąmożliwedoprecyzyjnegookreślenia,niezawszeteżowe
rozgraniczeniasąpotrzebne.Wkażdymraziespecyficznośćpodejściareprezento-
wanegoprzezpsychologiępoznawcząwynikaześcisłegojejzwiązkuzresztąpsy-
chologii.Związektenujawniasiępoprzezbadanierelacjipoznaniadoinnychaspek-
tówfunkcjonowaniapsychiki,takichjakemocje,motywacja,rozwójpsychicznylub
zaburzeniazachowania,jednakprzedewszystkimprzejawiasięwmetodologiiba-
dań–opartejnaobserwacjizachowaniaiwnioskowaniunatejpodstawieoukry-
tychprocesachpsychicznych.Jesttopodejścietypowopsychologiczne.Ichoćpsy-
chologiajakonauka,azwłaszczapsychologiapoznawcza,corazśmielejsięgapoinne
narzędziabadawcze,takiejakobrazowaniepracymózgulubobliczeniowemodelo-
wanieprocesówpoznawczych,nierozstajesięzeswoimklasycznyminstrumenta-
riumbadawczym,któregordzeniempozostająobserwacjazachowaniaieksperyment
laboratoryjny.
Niniejszyrozdziałzawieradefinicjepodstawowychpojęćpsychologiipoznawczej,
rozważanianatematjejgłównychobszarówbadawczych,atakżewstępneinforma-
cjenatematmetodologiibadańprowadzonychwtymobszarzetematycznym.
22
