Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
Przygotowującdodrukupodręcznik,trzebamieć
przekonanieosensownościjegowydania.Sprawa
jeststosunkowoprosta,gdynarynkuniemażad-
negopodręcznikazdanejdziedziny;wtakimprzy-
padkucokolwiekjestlepszeniżnic.Tymczasemna
polskimrynkuwydawniczymjestkilkapodręczni-
kówzpsychologiipoznawczej.Cowięcmotywowało
nasdopodjęciasiętejnielekkiejiodpowiedzial-
nejpracy?
Przedewszystkimwyszliśmyzzałożenia,żepolscy
studencipowinnisięposługiwaćpodręcznikamipol-
skichautorów.Psychologianiejestwprawdzieinna
wPolsceniżwinnychkrajachświata,innesąjednak
oczekiwaniaodbiorców,tradycjenauczaniaokreślo-
nychprzedmiotów,systemyedukacyjne.Dotyczyto
szczególniepodręcznikównapisanychprzezauto-
rówzUSA.Wamerykańskimsystemiekształcenia
napoziomiecollege’uniemakierunkówstudiowa-
niawnaszymrozumieniu.Przezpierwszedwala-
tastudentstudiujenawydzialeoszerokimprofilu,
adopieronaIIIiIVrokuwybieraspecjalizację,którą
możebyćpsychologia.Uprawnieniazawodoweuzy-
skujesięwtokudalszychstudiów,np.magisterskich
lubdoktorskich.Ztegopowodukursyzpsychologii,
zwłaszczanapoziomiepodstawowym,musząbyć
dostosowanedoodbiorców,którzyniewielewie-
dząopsychologiiiwwiększościniebędąsięwtej
dziedziniespecjalizować.Tosamosiłąrzeczydoty-
czypodręczników,któredostosowujesiępoziomem
isposobemprezentacjitreścidoUstudenta-hobby-
sty”,aniekonieczniedoprzyszłegoprofesjonalisty.
Nabogatymiróżnorodnymrynkuamerykańskim
istniejąoczywiściepodręcznikizaawansowane,ale
wPolsceiinnychkrajachwybierasiędoprzekładów
raczejtepodstawowe.
PiszącPsychologiępoznawczą,mieliśmyświadomość,
żebędziemykonkurowaćnietylkozkilkomapo-
zycjamitłumaczonymi,lecztakżezjednąorygi-
nalnąpozycjąpolską:PsychologiąpoznaniaToma-
szaMaruszewskiego(20011).Znaczenietejksiążki
trudnoprzecenić,ponieważjesttopierwszypolski
podręcznikotejtematyce.Naszapublikacjazostała
zaprojektowanawtensposób,abyraczejuzupełnia-
łaksiążkęTomaszaMaruszewskiego,niżjązastępo-
wała.Znaczniewięcejmiejscapoświęciliśmyzłożo-
nymprocesompoznawczym.Dodaliśmyteżbloki
rozszerzająceocharakterzemerytorycznymime-
todologicznym.Wwynikutychzabiegówniniejszy
podręcznikmożebyćpodstawąwykładuzpsycholo-
giipoznawczejnapierwszychlatachpsychologii,ale
przydasięteżmagistrantom,anawetdoktorantom
specjalizującymsięwinnychdziałachpsychologii,
apragnącymzgłębićpodstawpsychologiipoznania
ipoznawania.
Strukturapodręcznikaodbieganiecoodstandardu
powszechnieprzyjętegoprzezautorówpodręczni-
kówzpsychologiipoznawczej.Ówstandardpolega
naomówieniuposzczególnychobszarówwiedzy
opoznaniu,począwszyodprocesówdziałających
Unawejściu”iuważanychzaproste(np.percepcja
iuwaga),askończywszynaprocesachdziałających
Unawyjściu”,którymprzypisujesięwysokistopień
złożoności(np.rozwiązywanieproblemów).UPodro-
dze”omawiasiępamięć,wyobrażeniaiinneformy
procesówUpośredniczących”międzywejściem
sensorycznymawyjściemmotorycznym.
Istotąukładutreścinaszegopodręcznikajestpodział
nastrukturyiprocesypoznawcze.Procesyprowadzą
dopowstaniastrukturluboperująnanich.Dlatego
uznaliśmy,żeprzedomówieniemsposobudziałania
procesówpoznawczychnależyzapoznaćstudentów
zrodzajamiisposobemdziałaniastrukturpoznaw-
czych,zwanychrównieżreprezentacjami.Pierwsza
częśćpodręcznika,następującapoprologu,czyli
rozdzialeprezentującympsychologiępoznawczą
Uzlotuptaka”,poświęconajestwłaśniereprezenta-
cjompoznawczym.Wrozdzialedrugimukazujemy
istotęsporuoreprezentacjępoznawcząorazoma-
wiamybadanianadreprezentacjaminietrwałymi
(wyobrażeniami,sądami,modelamiumysłowymi).
Wrozdzialetrzecimmowajestoreprezentacjach
trwałych,czylipojęciachikategoriach,awrozdziale
czwartym–ostrukturachwiedzy.Wtensposób,po-
czynającodprostychobrazówumysłowych,akoń-
czącnazłożonychstrukturachwiedzy,przedsta-
wiamylicznesposoby,dziękiktórymumysłludzki
poznawczoreprezentujerzeczywistość.
Drugączęśćpodręcznikapoświęconoprocesom
poznawczymostosunkowoniewielkimpoziomie
złożoności.Oczywiściepodziałnaprocesyproste
izłożonejesttrudnyiryzykowny,ajegoefektybędą
1Najnowszewydanie:Maruszewski,T.(2016).Psychologiapoznawcza.Umysłiświat.Sopot:GdańskieWydawnictwoPsychologiczne.
13
