Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Reprezentacjeobrazowe
Zewzględunaróżnicewformieodzwierciedleniarzeczywistościreprezentacje
umysłoweróżniąsiętakżetrwałością.Naprzykładwtokurozwiązywaniaproblemu
wumyśletworzonesąstrukturyprzedtwórcze(Smith,Ward,Finke,1995)czystruktury
próbne(Nęcka,1987),którymimogąbyćnp.obrazyumysłowelubutworzonenapróbę
pojęcia.Sątostrukturyułatwiającetwórczerozwiązanieproblemudziękiprzybliżeniu
nasdoidealnego,narazienieosiągalnegostanudocelowego(Newell,Simon,1972).
Tenietrwałereprezentacje,tworzoneadhocwprocesierozwiązywaniaproblemu,mo-
gązostaćnatychmiastzastąpioneinnymireprezentacjami,bardziejadekwatnymilub
lepiejprzybliżającyminasdocelu,czylirozwiązania.Natomiastreprezentacjapojęcio-
wamatkizregułynależydonajmniejpodatnychnajakiekolwiekzmiany.Kształtuje
siębardzowcześniewżyciuczłowiekaizazwyczajodpowiadapierwszemunapotka-
nemuegzemplarzowitejkategorii(Reed,1972).Takąformęreprezentacjimożnauznać
zawzględnietrwałąiwniewielkimstopniupodatnąnamodyfikacje.
Wtymrozdzialerozważymyproblem,wjakimjęzykukodowaniamogąbyćreprezen-
towanedanezmysłoweodbieraneprzezjednostkę.Omówimykoncepcjereprezentacji
wformiekonkretnychobrazówumysłowychorazsłów(elementówjęzyka),jakrów-
nieżwformiebardziejabstrakcyjnychsądówlubmodeliumysłowych.Przedmiotem
zainteresowaniabędązatemnietrwałereprezentacjepoznawcze,powstającewumy-
śle,np.wprocesierozwiązywaniaproblemów.Rozważymyrównieżkwestię,czykon-
kretnereprezentacjeanalogowesąwtórnewobectrwałych,amodalnychzbiorów
twierdzeńorelacjachmiędzyobiektami.Problemstrukturyifunkcjonowaniatrwa-
łychreprezentacjiumysłowych,takichjakpojęcia,schematy,skryptyiramy,będzie
rozpatrywanywrozdziale3.
2.2.Reprezentacjeobrazowe
2.2.1.Wyobraźnia,wyobrażeniaiobrazyumysłowe
CzęstozamiastpojęciaUreprezentacjaumysłowa”stosowanybywazamiennieter-
minUwyobrażenie”,choćwyobrażenietozaledwiejedenzwielutypówreprezenta-
cji.Wyobrażeniemnazywamynietrwałąstrukturępoznawczą,niecoprzypominającą
spostrzeżenie,choćwprzeciwieństwiedopercepcjiwystępującąpodnieobecność
wyobrażonegoobiektu.Wyobraźniajestzdolnościąumysłuludzkiegodotworzenia
wyobrażeń,zdolnościąściślezwiązanązespostrzeganiem.Nieznaczyto,żewyob-
rażeniemusikoniecznieprzyjmowaćformęobrazową;natematformyreprezentacji
wyobrażeniowychtoczysięwpsychologiiostryspórteoretyczny.Wkażdymrazie
wyobrażeniemnazywamyumysłoweprzedstawienieprzedmiotu,któryprzestałdzia-
łaćnanaszezmysły,copodkreślająUlricNeisser(1967),TomaszMaruszewski(1996)
iwieluinnychautorów.WedługNeissera(1976,s.245)Uczłowiektworzywyobrażenia
(isimaging),kiedywykorzystujetesameprocesyprzetwarzaniainformacji,którebiorą
udziałwpostrzeganiu,alewsytuacji,gdybodźcenormalniewzbudzającetakiespo-
strzeżenieniesąobecne”.Winnymmiejscuautortentraktujejednakwyobraźnięjako
specyficznystanuwagi,abypodkreślić,żeproceswyobrażaniasobierzeczywistych
obiektówjestzwiązanyzaktywną,Uodgórną”selekcjąinformacji(zob.podrozdz.5.2.1),
wprzeciwieństwiedopasywnejUoddolnej”ichpercepcji(zob.podrozdz.7.2).Wypada
jednakzauważyć,żeprocesyspostrzeganiasąwdużejmierzerównieżUodgórne”,
tj.zależneodwiedzyiaktywnościpodmiotu.
61
