Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Umysłipoznanie
1.3.Ogólnaarchitekturaumysłu
Przezpojęcieogólnejarchitekturyumysłurozumiemyswoistyrodzajteoriinaukowej.
Jesttoteoriaobardzodużympoziomieogólności,opisującanajważniejszeelementy
budulcoweumysłuorazichwzajemnerelacje.Każdazproponowanycharchitektur
poznawczychopisujewięcstrukturęsystemupoznawczego,atakżewynikającezniej
ogólnezasadyprzetwarzaniainformacji.Tworzyogólneramyteoretyczne,wktórych
konstruujesięteorieowęższymzasięgu,opisującejużkonkretneprocesylubczyn-
nościpoznawcze.
1.3.1.Blokowemodeleumysłu
Podstawowezałożeniemodeliblokowychgłosi,żeinformacjajestprzetwarzana
przezsystempoznawczysekwencyjnieiUoddolnie”(bottom-up),czyliodwejściasen-
sorycznegoażpowyjściebehawioralne.Sekwencjaprzetwarzaniaskładasięzkilku
lubkilkunastuetapównastępującychposobieirealizowanychwkolejnychblokach
procesówprzetwarzaniainformacji.Blokmożnazdefiniowaćjakozespółprocesów
przetwarzaniainformacjiopodobnymcharakterzeizadaniach,obsługującywyróż-
nionączynnośćpoznawczą(np.spostrzeganie,pamięć,kontrolęmotoryki).Zreguły
wkażdymmodelublokowym,mającymambicjęujęciacałościsystemupoznawczego,
uwzględnianonastępującebloki:wejściesensoryczne,uwagę,spostrzeganie,pamięć,
procesymyślowe,procesydecyzyjne,wyjściebehawioralne.
Jednymznajpopularniejszych,wczesnychmodelisystemuprzetwarzaniainformacji
jestblokowymodelRuchardaAtkinsonaiRichardaShiffrina(1968).Wtymujęciusy-
stemprzetwarzaniainformacjiskładasięztrzechmagazynówpamięci:rejestrusen-
sorycznego,pamięcikrótkotrwałejorazpamięcidługotrwałej.Docierającezotoczenia
informacjeprzechodząprzezmagazynysystemupoznawczegowtejwłaśniekolejno-
ści(ryc.1.3),przyczymnakażdymetapiepodlegająselekcji.Otym,któreinformacje
przejdązrejestrusensorycznegodopamięcikrótkotrwałej,decydująprocesyuwagi.
Natomiasttransferinformacjizmagazynupamięcikrótkotrwałejdomagazynupa-
mięcidługotrwałejjestwarunkowanyjednąznajważniejszychoperacjikontrolnych:
powtarzaniem(rehearsal)iorganizowaniemmateriału.Informacjaniepowtarzanabez-
powrotniezanikawrazzupływemczasu,podczasgdyinformacjawystarczającodługo
podtrzymywanadziękikolejnympowtórkomzostajenastałezapisanawpamięci
długotrwałej.Pojemnośćmagazynupamięcidługotrwałejautorzyuznalizanieogra-
niczoną,atzw.zapominaniewyjaśnialiraczejbrakiemdostępudoinformacjiniżjej
utratą.Natomiastpojemnośćrejestrusensorycznego,azwłaszczapamięcikrótkotrwa-
łej,uznalizabardzoograniczoną.Abyokreśloneinformacjemogłybyćprzezwłaściwy
podsystemprzetworzone,muszązostaćwcześniejzapisanewodpowiednimforma-
cie,zacoodpowiedzialnesąprocesykodowaniapamięciowego.Naprzykładpamięć
krótkotrwała,wedługAtkinsonaiShiffrina(tamże),przetwarzainformacjewerbalne,
podczasgdypamięćdługotrwałazorganizowanajestraczejwedługznaczeniaprze-
chowywanychwniejinformacji.Zasterowanieprocesemprzetwarzaniainformacjina
poszczególnychetapach,jakteżzatransferzjednegomagazynupamięcidoinnego
odpowiedzialnesąprocesykontrolno-regulacyjne.Zarządzająoneanaliząsensorycz-
ną,regulacjątransferumiędzymagazynami,przebiegiemwydobywaniainformacji
zpamięcidługotrwałejorazzapominaniem.
44
