Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
Rozdział1.Umysłipoznanie
reprezentacjakrzesłajestuproszczonym,zastępczymmodelemprawdziwegokrze-
słajakopewnejkategoriiobiektówlubkonkretnegojejegzemplarza.Takarepre-
zentacjamożezawieraćprostewyobrażenieobiektualbotreśćpojęciaużywanego
najegookreślenie.Reprezentacjeinnychobiektów,zwłaszczadotyczącychświata
społecznegolubinnychludzialboskomplikowanychproblemównaukowych,mogą
zawieraćznaczniewięcejinformacji,zawszejednaksąuproszczonymmodelemtego,
coreprezentują.Dziękitymupraszczającymzastępnikomumysłmożeradzićsobie
wwarunkach,któreprzezswązłożonośćlubnowośćprzekraczałybywprzeciwnym
raziejegomożliwości.
Wszechobecnewpsychologiipoznawczejpojęciereprezentacjiwywołujeniekiedy
wśródjejprzedstawicielisporyoreprezentacjonizm(Harnish,2002).Jesttostano-
wiskofilozoficzne,zgodniezktórymumysłpoznajeświatniebezpośrednio,leczza
pośrednictwemwłasnychkategoriipoznawczych(pojęć,wyobrażeń,sądów,prze-
sądówitd.).Wskrajnymprzypadkureprezentacjonizmmożeprowadzićdosolip-
syzmu,czylipogląduoistnieniuwyłączniepodmiotu,którypoznajejużnieświat,
leczwłasnemiazmaty.Podkreślmywięc,żepsychologpoznawczyużywapojęcia
reprezentacjiniewsporzeoistnienieświataaninawetniewkontekścierozważań
nadnaturąpoznania,leczwzamiarzeadekwatnegoopisuiwyjaśnieniazachowania
ludzipoznającychświatirozwiązującychrozmaiteproblemynaturypoznawczej.
Beztejkategoriipojęciowejnaszeopisyiwyjaśnieniabyłybyznacznieuboższe,
aniewykluczone,żewręczbłędne.
1.1.2.Jednośćpoznaniaidziałania
Zarzucasięniekiedypsychologiipoznawczej,żezajmujesiębadaniemUczystego”po-
znania,oderwanegoodrealnegokontekstusytuacyjnegoiniezależnegoodjawnego
zachowania.Zgodnieztymszkodliwymstereotypempsychologiapoznawczabuduje
modeleidealnychprocesówprzetwarzaniainformacji,którerozgrywająsięwnieob-
serwowalnejUczarnejskrzynce”,pośredniczącejmiędzysensorycznymUwejściem”
amotorycznymUwyjściem”,iktórychzwiązekzjawnymzachowaniemjesttrudny
douchwycenia.
Gdybytakbyło,psychologiapoznawczazasługiwałabyrzeczywiścienabardzosuro-
wąkrytykę,ponieważdlakażdegouważnegoobserwatorazachowanialudziizwie-
rzątzwiązekpoznaniazdziałaniemjawisięjakobardzościsłyiwielowarstwowy.
Uczłowieka,podobniejakuwielugatunkówzwierząt,obserwujemynp.odruchorien-
tacyjny.Jesttoreakcjanawydarzenienagłeinieoczekiwane(głośnydźwięk,nową
sytuację).Obserwujesięwówczasznieruchomienieiukierunkowaniereceptorówna
odbiórbodźców;zapomocąspecjalistycznejaparaturymożemyponadtozaobser-
wowaćzmianywaktywnościsercaiinnychnarządówciała.Uwielugatunkówzwie-
rząt,analogiczniejakuczłowieka,występujeteżspecyficznaformadziałaniazwana
zachowaniemeksploracyjnym.Polegaononaaktywnymposzukiwaniuinformacji
wotoczeniu,niekonieczniewodpowiedzinakonkretnezapotrzebowanie.Czynności
eksploracyjneczęstointerpretujemyjakoprzejawtzw.bezinteresownejciekawości,
kiedytoorganizmdążydopoznawczegoopanowaniajakiegośprzedmiotulubjakiejś
sytuacjijakgdybynawszelkiwypadekalbozewzględunasatysfakcjonującewłaści-
wościsamegozachowaniabadawczego.
28
